Miasta Majów: Becán (stan Campeche, Meksyk)

O Becán usłyszano po raz pierwszy w 1934 roku, kiedy Karl Ruppert i John Denison z Instytutu Carnegie w Waszyngtonie wykonali pierwsze fotografie ruin i przygotowali mapę miasta. Tereny te były porośnięte roślinnością i prawie niedostępne aż do 1968 roku. W latach 1969-73 pracowała tu ekspedycja naukowa z Uniwersytetu w Tulane, a w latach 1983-85 rozpoczął wykopaliska meksykański archeolog Román Piña Chan. Prace kontynuowali w późniejszym okresie Ricardo Bueno Cano i Luz Evelia Campaña. Pierwsze ślady obecności ludzi w tym rejonie sięgają okresu preklasycznego. Becán zaczęło jednak zdobywać znaczącą pozycję dopiero we wczesnym okresie klasycznym (lata 250-600 n.e.), a szczyt rozwoju osiągnęło w latach 630-800.

Pięknie zdobione naczynie ceramiczne znalezione w Becán
(Muzeum Fuerte de San Miguel w mieście Campeche, Meksyk)

Becán otoczone było fosą, a do miasta prowadziło siedem mostów: trzy od strony północnej, dwa – od południowej, i po jednym – od zachodniej i wschodniej. Becán obejmuje kilka grup architektonicznych, wzniesionych wokół rozległych placów w późnym okresie klasycznym. Wiadomo jednak, że konstrukcje te przykryły poprzednie, znacznie starsze, sięgające wczesnego okresu klasycznego. Niektóre piramidy łączyły się ze sobą przejściami ze sklepieniami łukowymi.

Przejście przy Budowli VI

Przy Placu A, zwanym też Placem Wschodnim, wznoszą się Budowle I, II, III i IV. Budowla I, o zaokrąglonych narożnikach, ma dwie boczne wieże o wysokości piętnastu metrów. Spełniała funkcję rezydencjalną i zachowało się tutaj wiele komnat zarówno na dolnym, jak i na górnym poziomie. Była wielokrotnie modyfikowana w latach 300–1000 n.e. 

Budowla I

W Budowlach II i III znajdują się liczne pomieszczenia mieszkalne. Były one niegdyś bogato zdobione. Ich fasady pokrywały kamienne mozaiki o formach geometrycznych oraz maski bóstw. Zachowały się też ławy i reliefy.

Przykłady elementów zdobniczych na budowlach Becán

W północnej części Placu A wznosi się Budowla IV – kompleks świątyń i pałaców pochodzący z przełomu VII i VIII wieku. Schody centralne prowadzą na górny dziedziniec, a fasada budowli ozdobiona jest kamiennymi maskami zoomorficznymi. 

Budowla IV

Plac Centralny (znany jako Plac B) otoczony jest Budowlami VIII, IX i X. Budowla VIII to potężna konstrukcja z trzema wejściami i wielkim maszkaronem na fasadzie. Górną część budowli zajmowało dziewięć pomieszczeń. Ponieważ nie miały one żadnej wentylacji i nie docierało do nich światło, zatem uczeni przypuszczają, że władcy mogli odprawiać tam rytuały wymagające ciemności i odosobnienia. 

Budowla VIII

Sąsiednia Budowla IX ma aż 32 metry wysokości, co czyni ją najwyższą w mieście. Frontowe schody prowadziły do umieszczonej na szczycie świątyni i być może było to najważniejsze sanktuarium. Górna platforma, maszkarony i schody pojawiły się w późnym okresie klasycznym, przykrywając w ten sposób znacznie wcześniejszą konstrukcję. Archeolodzy znaleźli w Budowli IX komorę grobową z licznymi przedmiotami z muszli i obsydianu, a także ceramikę i figurkę antropomorficzną z drewna (co jest rzeczą bardzo rzadko spotykaną na ziemiach Majów ze względu na nietrwałość tego materiału).

Budowla IX

Po stronie zachodniej Placu B stoi Budowla X. Jest to konstrukcja dwupoziomowa z szerokimi schodami centralnymi. Na szczycie widoczna jest świątynia, której środkowe wejście, ozdobione maszkaronami, symbolizuje paszczę potwora ziemskiego.

Budowla X

W tylnej części budowli zachowały sie pozostałości dawnych komnat. Budowla X mogła zatem stanowić kompleks światynno-rezydencjalny.

Komnaty w tylnej części Budowli X

We wnętrzu Budowli X archeolodzy odkryli pozostałości dawnej rezydencji z wczesnego okresu klasycznego, ozdobionej wspaniałym stiukowym wizerunkiem postaci, otoczonej ziemskimi potworami i wężami z rozwartymi paszczami.

Stiukowy relief odkryty przez archeologów w Budowli X

Na Placu Zachodnim (zwanym też Placem C) znajduje się boisko do gry w piłkę. 

Boisko do gry w piłkę w Becán 

Pod koniec okresu klasycznego Becán podupadło, podobnie jak większość majańskich miast w tym rejonie, liczba mieszkańców znacznie zmalała, aż wreszcie w XII wieku Becán zostało niemal całkowicie opuszczone, choć było sporadycznie zamieszkiwane aż do 1450 roku.