Podstawą diety mieszkańców Wyspy Wielkanocnej był batat

Dental plaque reveals key plant in prehistoric Easter Island diet. Science Daily 15.12.2014.

Doktorantka Monica Tromp z University of Otago w Nowej Zelandii i dr John Dudgeon z Idaho State University opublikowali wyniki najnowszych badaniach wyjaśniających ich zaskakujące wcześniejsze wyniki, które wskazywały na to, że przez kilka stuleci to palma była podstawą diety mieszkańców Rapa Nui, czego nie potwierdziły żadne inne badania archeologiczne ani etnohistoryczne. Wręcz przeciwnie wszystko wskazuje na to, że palma znikła z wyspy wkrótce po przybyciu ludzi około XIII w. Tym nie mniej pierwsze badania wykazały, że większość fitolitów (mikroszczątków roślinnych) w kamieniu nazębnym pochodziła z drzew palmowych. Zęby pochodziły z pochówków z wielu stanowisk archeologicznych na wyspie, badanych na początku lat 80. XX wieku.

Typowy krajobraz Wyspy Wielkanocnej: wygasłe wulkany pokryte niską roślinnością (fot. Bjørn Christian Tørrissen / Wikimedia Commons)

Aby wyjaśnić tę zagadkę, wykonano kolejne badania, których wyniki zostały opublikowane w Journal of Archaeological Science. Polegały one na identyfikacji ziaren skrobi w kamieniu nazębnym usuniętym z 30 zębów. Po usunięciu i odwapnieniu osadu z każdego zęba, badacze zidentyfikowali ziarna skrobi przypominające współczesny słodki ziemniak (batat). Żadne z uzyskanych ziaren nie przypominało banana, taro, pochrzynu (jamu), ani innych roślin zawierających skrobię, które dotychczas uważano za podstawę diety mieszkańców wyspy.

Następnie badacze przeprowadzili badania skórki słodkiego ziemniaka uprawianego w glebach podobnych do występujących na Wyspie Wielkanocnej i okazało się, że w miarę wzrostu bulw ich skórka wchłania z gleby fitolity palmy.

Różne odmiany słodkiego ziemniaka (fot. Wikimedia Commons)

Zdaniem Tromp potwierdza to, że słodki ziemniak był podstawą diety wyspiarzy od początku zasiedlenia Rapa Nui, a podobne badania to doskonały sposób na analizowanie diety dawnych ludów, ponieważ mikroszczątki pokarmów roślinnych spożywanych przez całe życie zostają utrwalone w kamieniu nazębnym.  

Badania te pokazały także, że ślady pokarmów roślinnych znajdowanych w kamieniu nazębnym pomogą pochodzić także ze środowiska, w którym uprawiane były rośliny, a nie tylko z samej rośliny, co ma niezwykle istotne znaczenie dla tej dziedziny wiedzy. Badanie roli roślin w diecie dawnych mieszkańców Oceanii jest niezwykle trudne z powodu niewielkiej ilości materiału do badania, dlatego badania mikroskopijnych szczątków roślinnych zachowanych w kamieniu nazębnym mogą okazać się kopalnią wiedzy o diecie dawnych ludów.

Publikacja: 

• Monica Tromp, John V. Dudgeon. Differentiating dietary and non-dietary microfossils extracted from human dental calculus: the importance of sweet potato to ancient diet on Rapa Nui. Journal of Archaeological Science, 2015; 54: 54 DOI: 10.1016/j.jas.2014.11.024

Znana także jako Rapa Nui i sławna z powodu ogromnych kamiennych rzeźb zwanych moai, Wyspa Wielkanocna została prawdopodobnie skolonizowana około XIII wieku n.e. (fot. Anne Dirkse / Wikimedia Commons)