Nowe badania domów na klifach w Arizonie

Oryginalny artykuł: New evidence reveals violent final days at Arizona's Montezuma Castle

Wzniesione na klifach domy, zwane Zamek Montezumy i Zamek A, to jedno z najsłynniejszych miejsc w Verde Valley, w centralnej części stanu Arizona. Nagłe opuszczenie domów liczących 900 lat nadal stanowi jedną z tajemnic otaczających ziemie Południowego Zachodu. Pierwsze prace wykopaliskowe na tym terenie prowadzono w latach trzydziestych XX wieku, kiedy to natrafiono na świadectwa spalenia, w tym osmalone ściany wewnętrzne i spalone belki dachowe. Później, w latach osiemdziesiątych miejscu temu poświęcono jeszcze jeden niewielki projekt badawczy. Przez ponad 80 lat uczeni uważali, że domy zostały spalone juz po opuszczeniu ich przez mieszkańców, choć przyczyny nie były znane. Z czasem uznano, że być może ogień został podłożony w sposób zamierzony przez ludność Sinagua podczas rytuału związanego z opuszczeniem domów. Najnowsze badania, którymi kieruje archeolog Matt Guebard rzucają nowe światło na dotychczasowe poglądy.

Wzniesione na klifie domy znane jako Zamek Montezumy (fot. Lucas Hoedl)

Wszystko wskazuje na to, że domy nie zostały po prostu opuszczone przez mieszkańców, lecz ich ostatnie dni związane były z gwałtownym konfliktem i śmiercią, co potwierdzają również krążące wśród rdzennej ludności opowieści o upadku tego miejsca około 600 lat temu. Zespół Matta Guebarda postanowił dowiedzieć się więcej o domach zbudowanych, wykorzystywanych i ostatecznie opuszczonych przez kulturę znaną jako Południowa Sinagua, która później przyczyniła się do rozwoju wielu współczesnych klanów Hopi. Badacze postanowili ponownie przejrzeć wszystkie notatki i fotografie z pierwszych wykopalisk, przeanalizowali ceramikę i elementy architektoniczne. Poza tym, jak podkreśla Guebard, spędzili dużo czasu na rozmowach z przedstawicielami związanych kulturowo plemion, których przodkowie żyli w Verde Valley. Dzięki wykorzystaniu wszystkich informacji, zaczął wyłaniać się zupełnie nowy obraz ostatnich dni domów i wówczas stało się dla Guebarda jasne, że ogień w Domu A został podłożony podczas jakichś wydarzeń wskazujących na przemoc. Okazało się, że budynek spłonął w latach 1375-1395, a analiza znalezionej wewnątrz domów ceramiki – wykonanej w stylach znanych jako Jeddito Yellow i Jeddito White – pochodziła z tego samego okresu. Oznacza to, że domy były zamieszkiwane do momentu, gdy spłonęły. Poza tym zwrócono uwagę na szczątki czterech osób, na które natrafiono w Domu A juz w latach trzydziestych. Początkowo archeolodzy uważali, że zmarli zostali tam pochowani na długo przed pożarem. Jednak dokładniejsza analiza antropologiczna wykazała, że osoby te doznały przez śmiercią urazów, o czym świadczą nacięcia na kościach i ślady spalenia oraz złamania widoczne w przypadku trzech czaszek. Wszystkie dowody zebrane przez zespół Matta Guebarda wskazują, że miejsce to zostało spalone nagle i bez ostrzeżenia, co zdają się potwierdzać opowieści kilku członków klanów. Zgodnie z tradycją, przekazywaną ustnie z pokolenia na pokolenie, Zamek A został zaatakowany przez rywalizujące ze sobą grupy ludności, które starały się wygnać Sinagua.

Wnętrze domu w Zamku Montezumy (fot. Matt Guebard)

Jeszcze przez rozpoczęciem projektu, Guebard słyszał od członków plemienia o owych gwałtownych wydarzeniach. Na przykład, członek klanu Bearstrap ludu Hopi, znającego historię sięgającą czasów budowy domów na klifach, wspominał o ludności Sinagua, która uciekła do Zamku Montezumy i skryła się wewnątrz, podczas gdy najeźdźcy podkładali ogień. Z kolei Apacze Dilzhe’e opowiadają o przodkach Apaczów, którzy zawarli przymierze z Yavapai i wspólnie podpalili domy na klifach, aby wygnać z nich Sinagua. Guebard zaznacza, jak interesujące stało się porównanie tradycji ustnej ze świadectwami archeologicznymi, dzięki czemu pojawił się nowy obraz różnych kultur zamieszkujących Verde Valley w XIV wieku. Wielu antropologów uważa, że przodkowie współczesnych Apaczów i Yavapai zamieszkiwali Południowy Zachód dopiero począwszy od XVI wieku. Tymczasem nowe dowody sugerują, że przybyli tam juz około 1300 roku. Czasami badacze nie biorą pod uwagę opowieści rdzennej ludności uważając, że zbyt wiele tam mitów i anegdot. Jednak choć nie każda tradycja przekazywana ustnie może okazać się użyteczna, to Matt Guebard jest przekonany, ze zbieranie takich opowieści powinno być uwzględnianie podczas prowadzenia badań archeologicznych. Prace uczonych będą kontynuowane, aby dowiedzieć się, co wydarzyło się po opuszczeniu Zamku Montezumy i Zamku A, gdyż nie oznaczało to opuszczenia całej Verde Valley.