sobota, 12 lipca 2025

Odkrycie grobowca założyciela dynastii w mieście Majów Caracol

Oryginalny artykuł: El descubrimiento de la Tumba del Primer Gobernante de la Antigua Ciudad de Caracol reescribe la historia Maya 

Zespół archeologów z Uniwersytetu w Houston natrafił w ruinach majańskiego miasta Caracol (Belize) na pochówek Te' K'ab Chaaka, pierwszego władcy i założyciela jego dynastii królewskiej. To odkrycie grobowca, w ciągu ponad czterech dekad wykopalisk, rzuca nowe światło na kontakty Majów z odległym Teotihuacán. Caracol, w okresie swojej świetności, w latach 560-680 było potęgą polityczną, która dominowała nad południową częścią półwyspu Jukatan, zanim została opuszczona około 900 roku. Jednak korzenie królewskiego rodu Caracol sięgają znacznie wcześniejszego okresu, gdyż Te' K'ab Chaak wstąpił na tron w 331 roku. Jego imię wspominane jest w dwóch inskrypcjach z późnego okresu klasycznego, które niestety nie są czytelne. Archeolodzy Arlen i Diane Chase prowadzą wykopaliska w Caracol od 40 lat.

Diane Chase w nowo odkrytym grobowcu (źródło fot. Caracol Archeological Project/University of Houston)

wtorek, 8 lipca 2025

Archeolodzy z INAH odzyskali szczątki ludzkie kultur pustynnych

Oryginalny artykuł: Rescatan conjunto mortuorio de las culturas del desierto, en una cueva subterránea de Coahuila 

W głębokiej, podziemnej jaskini znajdującej się w Área Natural Protegida (ANP) de Ocampo, w stanie Coahuila, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) natrafili na szczątki osób z tak zwanych kultur pustynnych sprzed co najmniej 500 lat. Odkrycie to dostarczy ważnych informacji o koczowniczych mieszkańcach regionu. Jak poinformował dyrektor Centrum INAH Coahuila, Francisco Aguilar Moreno, prace w jaskini przeprowadzono po otrzymaniu skargi od jednego z obywateli, dotyczącej kradzieży szczątków. 

Szkielety znalezione podczas prac w jaskini (fot. Centrum INAH Coahuila)

piątek, 4 lipca 2025

Petroglify z Tambogrande zostały uznane za krajobrazy archeologiczne

Oryginalny artykuł: Piura: declaran a los petroglifos de Tambogrande como paisajes arqueológicos 

Petroglify z El Mono, Tres Lanzas i Laberinto, znajdujące się w mieście Malingas, zostały oficjalnie uznane przez peruwiańskie Ministerstwo Kultury za krajobrazy archeologiczne. Dzięki temu przyznano tymczasową ochronę tym dobrom kulturowym, co stanowi kamień milowy w ochronie prekolumbijskiego dziedzictwa dystryktu Tambogrande. Tamtejsze kamienne rzeźby, w stylu geometrycznym, antropomorficznym i zoomorficznym świadczą o bogatej tradycji przodków. Wśród najbardziej reprezentatywnych petroglifów znajduje się El Mono, złożona figura, która dała nazwę miejscu, w którym się znajduje. Ryciny zostały wykonane przy użyciu technik bezpośredniego uderzania i skrobania na powierzchniach skał, tworząc rowki, które są nadal wyraźnie zachowane.

Kamień z zachowanymi petroglifami (źródło fot. Andina)

poniedziałek, 30 czerwca 2025

W Boliwii odkryto świątynię cywilizacji Tiwanaku

Oryginalny artykuł: Descubren un antiguo templo de la desaparecida civilización Tiwanaku, precursora del imperio Inca, en Bolivia 

Na południowych brzegach jeziora Titicaca w dzisiejszej Boliwii, jedna z najpotężniejszych i najbardziej zagadkowych cywilizacji Andów, Tiwanaku, rozwinęła się ponad tysiąc lat temu. Uważana przez archeologów za jedno z pierwszych złożonych społeczeństw w regionie i prekursora Imperium Inków. Jej nagły upadek około 1000 r. n.e. pozostawił więcej pytań niż odpowiedzi. Teraz grupa badaczy z Penn State University i Boliwii odkryła nieznaną dotąd świątynię, co może rzucić nowe światło na wspaniałość tej cywilizacji i jej wpływ na inne kultury płaskowyżu Andów. 

Mapa stanowisk archeologicznych związanych z cywilizacją Tiwanaku.
Czerwone kropki przedstawiają miejsca z zachowanymi platformami świątyń.
Zielone kropki miejsca, w których znaleziono ceramikę w stylu Tiwanaku i pochówki
(ilustracja: czasopismo Antiquity)

czwartek, 26 czerwca 2025

Badania kipu z wioski Santa Leonor de Jucul

Oryginalny artykuł: Entre nudos y borlas se guarda la memoria del clima andino, pero los quipus incas enfrentan su peor enemigo: el tiempo y el abandono 

Na wysokości ponad 3000 metrów nad poziomem morza, w odległej wiosce Santa Leonor de Jucul, w prowincji Huaura, znajduje się 97 kipu, które przetrwały pokolenia i zawierają unikalny zapis deszczów, susz i rytuałów, które członkowie społeczności odprawiali ku czci swoich bogów. Jest to jeden z najbardziej zagadkowych i dawnych zapisów historycznych na kontynencie. Splecione liny, znane jako kipu, pieczołowicie przechowywane przez pokolenia, do dziś nadal stanowią wyzwanie dla uczonych, ujawniając skrywane tajemnice. Największe z zachowanych w Santa Leonor de Jucul 97 kipu mierzy ponad 68 metrów długości. Sabine Hyland (z University of St Andrews, Szkocja) prowadzi badania, które bezpośrednio łączą te zapisy ze zjawiskami klimatycznymi rejestrowanymi przez społeczność na przestrzeni czasu. 

Jedno z kipu przechowywanych w Museo Leoncio Prado. Héroes de la Batalla de Huamachuco