poniedziałek, 2 czerwca 2025

W Petén odkryto trzy nieznane wcześniej miasta Majów

Oryginalny artykuł: Presentan hallazgos sobre nueva ciudad maya “Los Abuelos” y otros tesoros arqueológicos de Uaxactún 

Podczas prac Regionalnego Projektu Archeologicznego Uaxactún (PARU) odkryto trzy nieznane wcześniej miasta Majów, położone w Peten (Gwatemala). Wykopaliska w ramach tego projektu są prowadzone od 2009 roku, kiedy rozpoczęto prace w Uaxactun, obejmujące obszar niemal 1200 kilometrów kwadratowych. Do tej pory natrafiono tam na kilka mniejszych i większych ośrodków Majów. Kierownikiem projektu jest Milan Kovác (z Comenius University w Bratysławie), dotychczas odkryto 176 stanowisk, z czego na 20 przeprowadzono prace wykopaliskowe. Na badanym obszarze natrafiono na kolejne miasto Majów, nazwane Los Abuelos, które jest ważne ze względu na swoje cechy. Los Abuelos położone jest 21 km na północny wschód od Uaxactún i zostało odkryte w ramach projektu w 2023 roku, kiedy to prowadzono pierwsze prace. Zaplanowano kontynuację tych badań na sezon terenowy kwiecień-maj 2025 r. Nowe dane potwierdziły, że jest to jeden z najważniejszych ośrodków z okresu preklasycznego w Petén.

Stanowisko Los Abuelos (ilustracja: Projekt PARU)

Pierwsze wykopaliska pozwoliły na sporządzenie mapy stanowiska i ustalenie wstępnej chronologii. Wyniki okazały się zaskakujące, gdyż bardzo dobrze zachowane ślady osadnictwa pochodzą ze środkowego okresu preklasycznego (lata 800–500 p.n.e.) i przetrwały aż do późnego okresu preklasycznego. Fakt ten sprawia, że jest to godny uwagi ośrodek w kontekście badań nad początkami społeczeństwa Majów w Petén. Na terenie Los Abuelos znajduje się siedem grup architektonicznych, rozlokowanych na obszarze około 16 kilometrów kwadratowych. Najstarsze budowle zidentyfikowano w grupach A i E, gdzie skoncentrowano wstępne badania. Miasto obejmuje trzy grupy typu E, znane jako obserwatoria astronomiczne, trzy piramidy radialne i dwie grupy triadyczne. Ponadto zidentyfikowano 12 kamiennych zabytków z ikonografią z okresu preklasycznego, unikalną dla tego obszaru i charakterystyczną dla wczesnej kultury Majów w Petén. Wśród zabytków znajdują się zachowana do dziś stela ze środkowego okresu preklasycznego, ołtarze w kształcie żab oraz fragmenty rzeźb, których ikonografia jest porównywalna z takimi miejscami jak Naranjo i Kaminaljuyu. Szczyt rozwoju ośrodka Los Abuelos przypadł na środkowy okres preklasyczny, znacznie wcześniej niż samo Uaxactún. W tym okresie osada ta była prawdopodobnie regionalnym ośrodkiem władzy. Wśród najważniejszych znalezisk znajdują się dwie duże antropomorficzne kamienne rzeźby przedstawiające pierwotną parę lub przodków, dlatego też stanowisko nazwano „Los Abuelos” (słowo, które w języku hiszpańskim określa „dziadków” lub „przodków”). 

Rysunek przedstawia rzeźby odkryte w Los Abuelos (ilustracja: Projekt PARU)

Rzeźby 5A i 5B, znalezione na Plaza Menor, w Grupie E, na Platformie E-54, to antropomorficzne kamienne figury wyrzeźbione w stylu znanym jako „barrigón” (słowo to oznacza „brzuchaty”) o wysokości prawie jednego metra. Postać kobieca ma na głowie rzeźbioną misę, prawdopodobnie służącą do składania ofiary. Jest niższa od znacznie wyższej postaci męskiej. Szczegółowe badania wykazały, że rzeźby te pierwotnie znajdowały się w Świątyni E-54, w otoczeniu różnorodnych darów ofiarnych. Prawdopodobnie pochodzą z lat 500-300 p.n.e., podobną parę zidentyfikowano w Grupie M w Uaxactún. W obu przypadkach posągi miały twarze zwrócone ku zachodowi, co wskazywało na związek z przodkami i zaświatami.

Rzeźby znalezione w Los Abuelos (fot. Projekt PARU)

Trudno jest jednoznacznie określić, jaką funkcję pełni ta para, choć można przypuszczać, że wiąże się ona z kultem przodków, założycieli rodu lub ideą początku ludzkości. Jednakże podane przykłady opowieści Majów można porównać z tymi o Ixpiyacoc i Ixmucane, przedstawionymi w Popol Vuh. O znaczeniu tego kultu świadczy zachowany unikatowy grobowiec z okresu Mamom (800-500 p.n.e.), który wraz z ofiarą umieszczono bezpośrednio przed parą przodków. Z grobu tego pochodziła czaszka dorosłego mężczyzny. Tuż pod rzeźbami znaleziono również szczątki dwóch dzikich kotów. Świątynia E-54 z rzeźbami przodków była niewątpliwie ważnym miejscem kultu w Los Abuelos przez około 700 lat, sądząc po liczbie ofiar i pochówków. Ostatnie wzmianki o aktywności na tym stanowisku pochodzą z końca okresu preklasycznego, około 150 roku. Miasto zostało następnie opuszczone na około 500 lat. Wszystko wskazuje na to, że Los Abuelos było jednym z najstarszych ośrodków kultu przodków i w okresie preklasycznym jego znaczenie nie było tyle polityczne, co religijne.

Mapka przedstawiająca położenie nowo odkrytych miast (źródło ilustracji: Agencia Guatemalteca de Noticias)

Drugim odkrytym miastem jest El Cambrayal, położone w odległości pięciu kilometrów na północ od Los Abuelos. Odkryto tam również ogromną rzeźbę w stylu „barrigón”, podobną do tych, na które natrafiono na południowym wybrzeżu i w innych miejscach. Jest to ośrodek podobny do Petnal i Los Abuelos, ważne miasto z okresu preklasycznego, opuszczone i ponownie zamieszkane pod koniec okresu klasycznego. W tym miejscu znajduje się system pałacowych kanałów, składający się z dużych, wysokiej jakości kanałów o średnicy 40-50 cm, pokrytych wewnątrz stiukiem i bardzo regularnych, których łączna długość wynosi do 57 metrów. Rozpoczynają się u szczytu pałacu, przebiegają przez całe wnętrze i kończą się na fasadzie jako odpływy. Wykopaliska odsłoniły na dachu pałacu podłużny basen o powierzchni 60 metrów kwadratowych i głębokości 70 cm.

Budowla piramidalna w Petnal (ilustracja: Projekt PARU)

W tej samej odległości, pięciu kilometrów, ale na wschód od Los Abuelos, odkryto kolejne miasto z okresu preklasycznego, które nazwano Petnal. Nad miastem góruje piramida o wysokości 33 metrów, na której szczycie zachowały się pomieszczenia z pozostałościami malowideł ściennych. Sceny, które są obecnie przedmiotem szczegółowych badań, przedstawiają różnorodne motywy i postacie namalowane czarnymi liniami na białym i czerwonym tle. Według wstępnej analizy, którą trzeba jeszcze potwierdzić metodą radiowęglową, sceny te datowane są na późny okres preklasyczny, między 100 a 200 rokiem. W Petnal znajdują się boiska do gry w piłkę zbudowane naprzeciw siebie oraz obserwatorium astronomiczne, wszystkie pochodzące z okresu preklasycznego. Petnal, podobnie jak Los Abuelos, ma cztery ołtarze rzeźbione w formie żaby, bardzo podobne do stylu znanego z Kaminaljuyu i wybrzeża Pacyfiku. Dane te są interesujące w kontekście ustalania kontaktów na duże odległości.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz