poniedziałek, 30 czerwca 2025

W Boliwii odkryto świątynię cywilizacji Tiwanaku

Oryginalny artykuł: Descubren un antiguo templo de la desaparecida civilización Tiwanaku, precursora del imperio Inca, en Bolivia 

Na południowych brzegach jeziora Titicaca w dzisiejszej Boliwii, jedna z najpotężniejszych i najbardziej zagadkowych cywilizacji Andów, Tiwanaku, rozwinęła się ponad tysiąc lat temu. Uważana przez archeologów za jedno z pierwszych złożonych społeczeństw w regionie i prekursora Imperium Inków. Jej nagły upadek około 1000 r. n.e. pozostawił więcej pytań niż odpowiedzi. Teraz grupa badaczy z Penn State University i Boliwii odkryła nieznaną dotąd świątynię, co może rzucić nowe światło na wspaniałość tej cywilizacji i jej wpływ na inne kultury płaskowyżu Andów. 

Mapa stanowisk archeologicznych związanych z cywilizacją Tiwanaku.
Czerwone kropki przedstawiają miejsca z zachowanymi platformami świątyń.
Zielone kropki miejsca, w których znaleziono ceramikę w stylu Tiwanaku i pochówki
(ilustracja: czasopismo Antiquity)

czwartek, 26 czerwca 2025

Badania kipu z wioski Santa Leonor de Jucul

Oryginalny artykuł: Entre nudos y borlas se guarda la memoria del clima andino, pero los quipus incas enfrentan su peor enemigo: el tiempo y el abandono 

Na wysokości ponad 3000 metrów nad poziomem morza, w odległej wiosce Santa Leonor de Jucul, w prowincji Huaura, znajduje się 97 kipu, które przetrwały pokolenia i zawierają unikalny zapis deszczów, susz i rytuałów, które członkowie społeczności odprawiali ku czci swoich bogów. Jest to jeden z najbardziej zagadkowych i dawnych zapisów historycznych na kontynencie. Splecione liny, znane jako kipu, pieczołowicie przechowywane przez pokolenia, do dziś nadal stanowią wyzwanie dla uczonych, ujawniając skrywane tajemnice. Największe z zachowanych w Santa Leonor de Jucul 97 kipu mierzy ponad 68 metrów długości. Sabine Hyland (z University of St Andrews, Szkocja) prowadzi badania, które bezpośrednio łączą te zapisy ze zjawiskami klimatycznymi rejestrowanymi przez społeczność na przestrzeni czasu. 

Jedno z kipu przechowywanych w Museo Leoncio Prado. Héroes de la Batalla de Huamachuco

niedziela, 22 czerwca 2025

W Amazonii znaleziono duże urny wypełnione kośćmi ludzkimi i szczątkami ryb

Oryginalny artykuł: Encuentran en la Amazonia grandes urnas enterradas llenas de huesos humanos y restos de peces

Siedem ceramicznych urn grobowych, w tym dwie duże, znaleziono pod korzeniami powalonego drzewa na obszarze zalewowym Lago do Cochila w brazylijskim stanie Amazonas. Lago do Cochila jest częścią grupy sztucznych wysp zbudowanych przez rdzenne społeczności wieki, a nawet tysiące lat temu. Są to konstrukcje wzniesione z ziemi i fragmentów ceramiki, co umożliwiało stałe zamieszkanie nawet w czasie powodzi. Jak wyjaśnia archeolog Márcio Amaral jest to forma rodzimej inżynierii, której celem jest stabilizacja terenu i dostosowanie go do sezonowych warunków regionu. Wykopaliska, prowadzone przez Grupo de Pesquisa em Arqueologia e Gestão do Patrimônio Cultural da Amazônia z Instytutu Mamirauá, rozpoczęły się po tym, jak Walfredo Cerqueira, handlarz pirarucú, zaalarmował władze o przedmiotach odsłoniętych podczas upadku drzewa.

Jedna z odkrytych urn (fot. Marcio Amaral)

środa, 18 czerwca 2025

W Izúcar de Matamoros odnaleziono ludzkie szczątki i ceramikę

Oryginalny artykuł: Recuperan osamentas humanas y cerámica prehispánicas de más de 800 años de antigüedad, en Izúcar, Puebla 

W Izúcar de Matamoros (stan Puebla, Meksyk) natrafiono na pięć pochówków, które dostarczyły nowych informacji na temat osadnictwa w tym regionie. Groby mogły być związane z kompleksem mieszkalnym, pochodzącym z wczesnego okresu postklasycznego (lata 900–1200). Odkrycia dokonano 2 kwietnia podczas prac archeologicznych prowadzonych w ramach projektu konserwacji i rekonstrukcji parku publicznego (Zócalo) w tym mieście. Badania przyczyniają się do lepszego poznania historii ludności, zamieszkującej ten obszar, który odgrywał ważną rolę w czasach prekolumbijskich ze względu na żyzne ziemie i strategiczne położenie, stanowiąc przejście do innych regionów Mezoameryki. Wyniki prac dostarczą informacji na temat populacji osiedlonych w Dolinie Izúcar przed dominacją Azteków, która nastąpiła około 1400 roku i doprowadziła do powstania teorii, że mogły to być migrujące grupy Tolteków i Chichimeków. 

Jeden ze znalezionych pochówków (fot. Salvamento arqueologico Izucar-Zocalo)

sobota, 14 czerwca 2025

W Kuélap natrafiono na budowlę grobową

Oryginalny artykuł: ¡Descubrimiento en Kuélap! Hallan estructura funeraria y objetos ceremoniales 

W północnej części Kuélap archeolodzy odkryli budowlę grobową typu chullpa oraz różne artefakty o charakterze ceremonialnym o dużej wartości kulturowej. Po raz pierwszy prowadzono wykopaliska na północnym krańcu tego stanowiska w regionie Amazonas. Prace w ramach Programu Badań Archeologicznych Kuélap (PRIAK) nad sześcioma okrągłymi budowlami i centralnym dziedzińcem na terenie Obszaru Badawczego 1 wykazały, że kilka z tych budowli zostało celowo zamkniętych i znajdowały się w nich ludzkie szczątki złożone w ramach rytuałów poprzedzających opuszczenie stanowiska. 

Szczątki ludzkie znalezione podczas wykopalisk (źródło fot. Andina)