sobota, 31 grudnia 2022

Analiza czerwonego pigmentu zachowanego na kościach i czaszkach ludu Chincha

Oryginalny artykuł: People 'finger painted' the skulls of their ancestors red in the Andes a millennium ago

W prekolumbijskim Peru stosowanie czerwonego pigmentu w rytuałach pogrzebowych znane było już tysiące lat temu i wiązało się z długotrwałym procesem obchodzenia się ze zmarłymi członkami społeczeństwa. Obecnie grupa uczonych ze Stanów Zjednoczonych, Kanady i Kolumbii przeprowadziła dokładne analizy czerwonego pigmentu, którym pokryto ludzkie szczątki i złożone przy zmarłych artefakty znalezione w ponad 100 dużych budowlach grobowych (tak zwanych chullpas) w Dolinie Chincha w południowym Peru, służących za miejsce zbiorowych pochówków. Szkielety pochodzą z lat 1000-1825. Celem badań było sprawdzenie, jak i dlaczego czerwony pigment był nakładany na kości. Ustalono też różne rodzaje pigmentu i przekonano się, że tylko cześć szczątków była nim pokryta po śmierci. Jak podkreślają badacze, śmierć nie oznaczała końca i była kluczowym momentem transformacji, przejściem z jednego stanu do drugiego, zapewniając zmarłym nowy rodzaj życia społecznego. 

Czaszka dorosłego mężczyzny z nałożonym czerwonym pigmentem
(fot. Colleen O'Shea, Fine Arts Museum of San Francisco)

wtorek, 27 grudnia 2022

Rezultaty prac na terenie miasta Majów w stanie Campeche

Podczas budowy Odcinka 2 (prowadzącego z Escarcega do Calkiní) trasy pociągu przez ziemie Majów meksykańscy archeolodzy natrafili na pozostałości nieznanego do tej pory dawnego miasta Majów, które na razie określane jest jedynie jako S.C.R. W 105. numerze specjalnym czasopisma Arqueología Mexicana, badacze Manuel E. Pérez Rivas, Aurelio Lόpez Corral, Ángel Juventino García Uitz i Adriana Velázquez Morlet przedstawili wstępne rezultaty prac na terenie tego ośrodka, wyróżniającego się monumentalną architekturą i zapewne odgrywającego niegdyś znaczącą rolę społeczno-polityczną w regionie obecnego stanu Campeche. Odkrycie to skomplikowało nieco oryginalny projekt trasy pociągu, która miała przebiegać w miejscu gdzie zarejestrowano najważniejsze konstrukcje o przeznaczeniu ceremonialnym, szczególnie część centralną z zachowanymi platformami i budowlami o wysokości do 14 metrów, a także pozostałościami dawnych domostw i rezydencji. W tej sytuacji konieczna była niewielka zmiana trasy pociągu.

Po lewej teren, na którym odkryto miasto Majów.
Po prawej mapka przedstawiająca 2. odcinek trasy pociągu przez ziemie Majów
(źródło ilustracji: Arqueologia Mexicana)

piątek, 23 grudnia 2022

Jak Mexikowie dostosowali swój kalendarz do roku słonecznego

Oryginalny artykuł: Precise solar observations fed millions in ancient Mexico

Kiedy w 1519 roku Hiszpanie przybyli do Doliny Meksyku, mieszkańcy tego regionu mieli bardzo dobrze rozwinięte rolnictwo, będące w stanie wyżywić ogromną populację, liczącą około 1-3 milionów ludzi. Jednak udane zbiory w centralnej i zachodniej Mezoameryce zależały od prowadzenia dokładnego kalendarza i śledzenia pór roku. Na obszarach z wyraźnym podziałem na porę suchą i deszczową miało to wyjątkowe znaczenie dla rolników, którzy musieli przygotować swe pola w odpowiednim czasie, nie za wcześnie i nie za późno. Hiszpańscy kronikarze, Diego Durán i Bernardino de Sahagún pozostawili w swych relacjach opisy systemu kalendarzowego Mexików, zwracając uwagę na jego dokładność. Sądzili, że Mexikowie byli świadomi konieczności dostosowania swego kalendarza do roku słonecznego i dodawali jeden dzień co cztery lata. Współcześni badacze wątpią w to, że Mexikowie zdawali sobie sprawę z lat przestępnych. Przyznają jednak, ze musiał istnieć jakiś mechanizm, który pozwalał dostosować kalendarz do takich zmian. Obecnie Exequiel Ezcurra (z University of California w Riverside), Paula Ezcurra (z Climate Science Alliance w San Diego) oraz Ben Meissner (niezależny fotograf z Sioux Falls) w swoim artykule stawiają hipotezę, że górski krajobraz we wschodniej części Doliny Meksyku odgrywał główną rolę jako narzędzie pozwalające dostosować system kalendarzowy Mexików do roku słonecznego. Badacze skupili się na kalendarzu zwanym przez Mexików xiuhpohualli i regulującym prace rolnicze. Okazało się, że kluczowe znaczenie w tym przypadku miało wzgórze Monte Tlaloc,

Monte Tlaloc (fot. Ben Meissner)

poniedziałek, 19 grudnia 2022

Malowidła naskalne w jaskini Kawá Sísiki (stan Guerrero, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Inicia salvaguarda de las pinturas rupestres de la cueva Kawá Sísiki, en la Mixteca de la Montaña Alta de Guerrero

Grupa specjalistów z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) rozpoczęła w ostatnim tygodniu listopada prace związane z ochroną i konserwacją malowideł naskalnych w jaskini Kawá Sísiki, w mieście Ocoapa (gmina Copanatoyac, region Mixteca de la Montaña Alta de Guerrero, stan Guerrero, Meksyk). O malowidłach, które wykazują cechy olmeckie i mogą pochodzić sprzed około 3000 lat, poinformował po raz pierwszy Samuel Villela Flores w 1988 roku. Jak podaje Blanca Jiménez Padilla (z Centrum INAH Guerrero), panel z zachowanymi obrazami ma pięć metrów wysokości i 30 metrów długości. Jest podzielony na kilka sekcji, które powstawały w różnych okresach czasu. Najstarsze obrazy, określone jako preolmeckie obejmują grupy pionowych pasów zamkniętych w owalu i zostały namalowane w kolorze czerwonym. Zdaniem archeologów mogły one dotyczyć zapisów związanych z obserwacjami nieba. Na tych motywach pojawiły się później dwie postacie w stylu olmeckim, w kolorach bieli, ochry, żółci i czerni. 

                                                Jaskinia Kawá Sísiki (fot. Centrum INAH Guerrero)

czwartek, 15 grudnia 2022

W Oxkintok archeolodzy INAH znaleźli kamienną rzeźbę

Oryginalny artykuł: Encuentran escultura de piedra caliza en la Zona Arqueológica de Oxkintok, Yucatán

Na terenie Oxkintok, dawnego miasta Majów położonego na Jukatanie, przy granicy ze stanem Campeche, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli naturalnej wielkości wapienną rzeźbę. Ma ona 1,68 metra wysokości i przedstawia postać nagiego mężczyzny. Rzeźba została pozbawiona głowy, części rąk i nóg.

Rzeźba odkryta w Oxkintok (fot. Alejandra Vargas)

niedziela, 11 grudnia 2022

Odkryto 168 nowych geoglifów w pobliżu linii Nazca

Oryginalny artykuł: Investigadores japoneses descubren 168 nuevos geoglifos cerca de Líneas de Nasca 

Na południowym wybrzeżu Peru, w pobliżu słynnych linii na Płaskowyżu Nazca, grupa japońskich naukowców z Uniwersytetu Yamagata odkryła 168 nowych geoglifów o różnych rozmiarach. Jak podaje kierujący badaniami Masato Sakai, są wśród nich wizerunki ludzi (około 50), a także liczne przedstawienia zwierząt, w tym ptaków, dzikich kotów, węży i lam oraz linie i figury trapezoidalne. Podczas prac pomocą służyli peruwiańscy archeolodzy. Wykorzystano też zdjęcia lotnicze i drony. Wiele geoglifów jest rozmieszczonych na wzgórzach i ich zboczach.

Nowo odkryte geoglify (źródło fot. EFE)

środa, 7 grudnia 2022

Ponowne odkrycie zaginionego malowidła

Oryginalny artykuł: Archeologists find ancient Peruvian fresco, lost for a century 

W północnym Peru ponownie odkryto prekolumbijskie malowidło ścienne, o którym wiedziano jedynie dzięki czarno-białym fotografiom wykonanym ponad sto lat temu. Malowidło pokrywa fragment muru świątyni Huaca Pintada, wzniesionej przez kulturę Moche, która kwitła w okresie od I do VIII wieku. Jak podaje kierujący pracami szwajcarski archeolog Sam Ghavami, malowidło odsłonięto w październiku bieżącego roku i zachowało się ono w bardzo dobrym stanie.

Fragment malowidła zdobiącego Huaca Pintada (źródło fot.: phys.org)

sobota, 3 grudnia 2022

Czy Majowie pracujący w warzelniach soli mieszkali przy nich na stałe?

Oryginalny artykuł: Ancient Maya salt makers worked from home, underwater dig reveals

W wielu miejscach na terenie Parku Narodowego Paynes Creek w południowym Belize natrafiono na dawne warzelnie soli Majów. Do tej pory badacze koncentrowali się jednak głównie na samej produkcji soli. Obecnie Heather McKillop (z Louisiana State University) i  E. Cory Sills (z University of Texas w Tyler) postanowili sprawdzić, czy pracujące w warzelniach soli osoby mieszkały w tym samym miejscu, co pozwoliłoby lepiej zrozumieć organizację produkcji soli w okresie największego rozkwitu cywilizacji Majów. W tym celu przeprowadzili systematyczne prace na terenie Ta'ab Nuk Na, największej ze znanych dawnych warzelni soli Majów na terenie Belize i zanurzonej w przybrzeżnej lagunie. W rejonie tym wcześniej odkryto ponad sto innych zatopionych w wyniku podniesienia się poziomu wody osad Majów z lat 600–1000.

Mapka przedstawiająca położenie Ta'ab Nuk Na
(źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

wtorek, 29 listopada 2022

Szczątki małpy czepiaka dostarczają nowych danych na temat relacji Teotihuacan z Majami

Oryginalny artykuł: 1,700-year-old spider monkey remains point to earliest evidence of primate captivity, translocation and gift diplomacy

Archeolodzy, którzy w 2018 roku odkryli w jednym z depozytów ofiarnych w kompleksie na Placu Kolumn w Teotihuacan szczątki kostne małpy opublikowali obecnie wyniki dokładnych analiz tego kompletnego szkieletu należącego do małpy czepiaka. Badaniami kierowała Nawa Sugiyama (z University of California w Riverside, USA). Naukowcy zastosowali różne metody, aby dowiedzieć się więcej na temat znalezionej małpy. Była to samica, która w momencie śmierci miała od pięciu do ośmiu lat. Analizy dwóch zębów, górnych i dolnych kłów wskazują, że w niewoli w Teotihuacan małpa była karmiona głównie kukurydzą. Z kolei chemiczna analiza kości, która daje wgląd w dietę i informacje o środowisku pokazuje, że małpa została schwytana i przetransportowana przed trzecim rokiem życia i spędziła co najmniej dwa lata w niewoli, a przed przybyciem do Teotihuacan żyła w wilgotnym środowisku, żywiąc się głównie roślinami i korzeniami. Małpa czepiak jest najwcześniejszym w Mezoameryce świadectwem przetrzymywania w niewoli ssaków naczelnych. 

Szkielet małpy czepiaka znaleziony w depozycie w Teotihuacan
(fot. Nawa Sugiyama, UC Riverside)

piątek, 25 listopada 2022

Badania kamienia nazębnego ofiar pochowanych w jaskini w Belize

Oryginalny artykuł: Maya sacrifice victims found with mysterious blue string in their teeth

Ponad 15 lat temu odkryto w Belize jaskinię, którą nazwano „Midnight Terror” ze względu na znalezione tam szczątki ponad stu osób złożonych przez Majów w ofierze bogu deszczu ponad tysiąc lat temu. Jaskinia była wykorzystywana jako miejsce pochówków w latach 250-925. Archeolodzy z California State University w Los Angeles prowadzili tam badania przez trzy lata i zebrali 10 000 kości należących do co najmniej 118 osób, z których wiele miało ślady urazów zadanych w momencie śmierci.

Wejście do jaskini "Midnight Terror" w Belize 
(fot. California State University, Los Angeles)

poniedziałek, 21 listopada 2022

Ślady substancji psychoaktywnych w głowie-trofeum i mumiach kultury Nazca

Oryginalny artykuł: Nazca child ingested psychoactive cactus just before ceremonial death in ancient Peru

Dagmara Socha (z Ośrodka Badań Andyjskich Uniwersytetu Warszawskiego), Marzena Sykutera (z Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy) i Giuseppe Orefici (z Centro Italiano Studi e Ricerche Archeologiche Precolombiane di Brescia, Włochy) przeprowadzili analizy próbek włosów pobranych z czterech głów-trofeów (jednej należącej do dziecka i trzech do osób dorosłych) oraz z 18 mumii (zarówno osób dorosłych, jak i dzieci) pochodzących z kultury Nazca. Wszystkie one zostały pochowane w pobliżu południowego wybrzeża Peru, gdzie zostały wykopane w ramach Projektu Nazca, długofalowego programu archeologicznego, który rozpoczął się w 1982 roku. Badania toksykologiczne wykazały, że wielu zmarłych zażyło przed śmiercią jakieś rośliny o właściwościach psychoaktywnych lub pobudzających, w tym liście koki (zawierające kokainę), kaktusy San Pedro (zawierające meskalinę), a także Banisteriopsis caapi, główny składnik halucynogennego napoju ayahuasca (zawierającego harminę i harmalinę, dwa związki stosowane obecnie w antydepresantach). 

Głowy-trofea, których włosy poddano badaniom (fot. Dagmara Socha) 

czwartek, 17 listopada 2022

Nie wszystkie papugi były sprowadzane przez dawnych mieszkańców południowo-zachodniej Ameryki Północnej

Oryginalny artykuł: Old bone links lost American parrot to ancient Indigenous bird trade 

Na terenie różnych stanowisk archeologicznych w południowo-zachodniej Ameryce Północnej, datowanych na VII lub VIII wiek od lat natrafiano na szczątki papug w grobach i na śmietniskach. Niezależnie od ich stanu zachowania zazwyczaj zakładano, że papugi były sprowadzane z innych ziem. Głównym powodem takiego podejścia był fakt, że najczęściej znajdowane tam papugi ary żyją w lasach deszczowych i na sawannach, a zatem musiały dotrzeć w wyniku wymiany handlowej ze społecznościami zamieszkującymi Meksyk. Jednak nowe badania, które przeprowadził John Moretti (z University of Texas w Austin, USA) pokazują, że część szczątków należy do papug grubodziobych, żyjących niegdyś na tych ziemiach.

Papuga grubodzioba (fot. U.S. Fish, Wildlife Service)

niedziela, 13 listopada 2022

Rezultaty badań dawnego DNA ujawniają migracje w Ameryce

Oryginalny artykuł: La migración de hace 1.500 años de Uruguay a Panamá y otros sorprendentes hallazgos de un estudio sobre genomas antiguos de América

Badania przeprowadzone przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Brazylii rzucają nowe światło na złożony proces migracji na kontynencie amerykańskim. Jak podaje brazylijski archeolog André Luiz Campelo dos Santos (obecnie badacz na Florida Atlantic University, USA), pobrano próbki DNA z zębów sprzed około 1000 lat znalezionych na terenie dwóch stanowisk archeologicznych w Pernambuco (Brazylia): Pedra do Tubarão i Alcobaça oraz z zębów pochodzących sprzed około 1500 lat z Urugwaju, udostępnionych przez tamtejszych uczonych. Uzyskanie próbek DNA pozwoliło na sekwencjonowanie kompletnych genomów. Genomy z Urugwaju i północno-wschodniej Brazylii zostały również porównane z innymi z wielu miejsc na kontynencie, w tym ze Stanów Zjednoczonych, południowo-wschodniej Brazylii i Panamy, w przypadku których rezultaty przeprowadzonych prac zostały już wcześniej opublikowane przez innych badaczy.

Szczątki ludzkie znalezione na terenie stanowiska archeologicznego Alcobaça w Brazylii
(fot.  A.L. Campelo dos Santos)

środa, 9 listopada 2022

Wykopaliska w Hacjendzie Metepec mogą pomóc w wyjaśnieniu upadku Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Search for clues may explain collapse of ancient city in Mexico

Teotihuacan, jedno z największych miast Ameryki prekolumbijskiej upadło w połowie VI wieku. Wiadomo, że centrum miasta zostało spalone, choć nie ma wśród badaczy całkowitej zgodności co do tego, czy za upadek byli odpowiedzialni najeźdźcy z zewnątrz czy też wewnętrzne niesnaski. Międzynarodowy zespół archeologów, chcąc znaleźć odpowiedź na te pytania rozpoczął wykopaliska na przedmieściach Teotihuacan, w miejscu znanym obecnie jako Hacjenda Metepec. Projekt potrwa cztery lata i kierują nim Andrew Somerville z Iowa State University (USA) i Marion Forest z Centre d’études mexicaines et centraméricaines (CEMCA, Francja) obecnie przebywająca w Arizona State University (USA). Wcześniejsze badania wykazały, że po wspomnianym pożarze populacja Teotihuacan spadła o 70-80%. Jednak wkrótce po upadku miasta liczba ludności zamieszkująca tereny Hacjendy Metepec wzrosła z 800-1500 do około 3000-4000. 

Prace na terenie Hacjendy Metepec (fot. Andrew Somerville)

sobota, 5 listopada 2022

Odkrycia na terenie nekropolii w Castillo de Huarmey (Peru)

Oryginalny artykuł: New discoveries at the royal necropolis in Castillo de Huarmey

W lutym bieżącego roku, na terenie nekropolii kultury Wari, w Castillo de Huarmey (w pobliżu dzisiejszego miasta Huarmey, region Ancash, Peru), archeolodzy prowadzący wykopaliska w ramach projektu kierowanego przez Miłosza Giersza z Uniwersytetu Warszawskiego odkryli siedem pochodzących sprzed 1300 lat pochówków rzemieślników, którzy należeli do elity i pracowali na dworze władców Wari. Szczątki należą do czterech dorosłych osób, w tym dwóch kobiet i dwóch mężczyzn, oraz trojga nastolatków. Chociaż odkrycia dokonano kilka miesięcy temu, to dopiero we wrześniu ukazała się oficjalna informacja na ten temat. 

Nekropolia w Castillo de Huarmey (fot. Miłosz Giersz)

wtorek, 1 listopada 2022

Technologia LiDAR ujawnia prawdziwe rozmiary Calakmul

Oryginalny artykuł: Oculto por la selva, estudio LiDAR revela el denso asentamiento urbano de Calakmul, en Campeche

Jako część specjalnego programu koordynowanego przez Ministerstwo Kultury w Meksyku, za pośrednictwem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz w ramach Projektu Archeologicznego Bajo Laberinto wykorzystano technologię LiDAR na obszarze 95 kilometrów kwadratowych Rezerwatu Biosfery Calakmul (stan Campeche, Meksyk). Wyniki badań wykazały ogromne rozmiary Calakmul, będącego w latach 635-850 stolicą potężnego królestwa Kanu’l, dominującego na Nizinach Majów. Uzyskane obrazy pokazują liczne budowle ukryte pod gęstą warstwą roślinności.

Obraz Calakmul uzyskany dzięki technologii LiDAR (fot. INAH)

piątek, 28 października 2022

Eksploatacja złóż obsydianu w Sierra de las Navajas przez mieszkańców Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Indagan los procesos de minería teotihuacana en la Sierra de las Navajas, en Hidalgo 

Przez ponad dwa tysiące lat liczne grupy ludzi eksploatowały złoża zielonego obsydianu w Sierra de las Navajas, na terenie obecnego stanu Hidalgo w Meksyku. Dawni mieszkańcy Teotihuacan, położonego w odległości 50 kilometrów od tych złóż nie byli wyjątkiem, ale nadal pozostawało wiele pytań związanych z wykorzystywaniem przez nich tych naturalnych zasobów. Alejandro Pastrana Cruz, badacz z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zdołał przybliżyć ten temat. Wiadomo, że mieszkańcy Teotihuacan stanowili złożone społeczeństwo z klasami i instytucjami wojskowymi, handlowymi i religijnymi, które od 150 r. p.n.e. do 650 r. n.e. wykorzystywało obsydian w rzemiośle, do produkcji broni i artefaktów o przeznaczeniu rytualnym, a także przedstawiało obsydian na licznych malowidłach ściennych o charakterze religijnym.

Złoża obsydianu w Sierra de las Navajas (fot. Mauricio Marat, INAH)

poniedziałek, 24 października 2022

W Uxmal odkryto rzeźbioną stelę Majów

Oryginalny artykuł: El INAH descubre una estela maya dual en la Zona Arqueológica de Uxmal, Yucatán

Na terenie Uxmal, miasta Majów na Jukatanie (Meksyk), archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli rzeźbioną z obu stron kamienną stelę. Na podkreślenie zasługuje fakt, że zabytek znajdował się in situ, w tak zwanym Patio Hundido („Zagłębionym Dziedzińcu”), gdzie w czasach prekolumbijskich umieścili go dawni Majowie. Jak podaje kierujący pracami José Huchim Herrera, zwrócona w kierunku północnym strona steli przedstawia bóstwo żeńskie z dużymi oczami i z odsłoniętymi piersiami. Bogini ma pektorał z trzema sznurami pereł, bransolety również ozdobione perłami oraz sięgającą stóp siatkową spódnicę. W lewej dłoni trzyma kwezala.

  
Obie strony nowo odkrytej steli (fot. INAH)

czwartek, 20 października 2022

Prace restauratorskie w kolejnych miastach Majów

W ramach specjalnego programu „Promeza” (Programa de Mejoramiento de Zonas Arqueológicas), towarzyszącego budowie trasy pociągu przez ziemie Majów w Meksyku, prowadzone są prace konserwatorskie i restauratorskie na terenie kolejnych miast Majów. Rozpoczęte we wrześniu prace w Ek’ Balam (położonym w północno-wschodniej części stanu Jukatan) potrwają około roku i skupią się na tamtejszym Akropolu, w tym na ozdobionej wizerunkiem tak zwanego „ziemskiego potwora” fasadzie budowli Sak Xok Naah, wzniesionej na czwartym poziomie Akropolu. Rozkwit Ek’ Balam, stolicy królestwa Talol, przypadł na lata 600-900 n.e., a Sak Xok Naah stała się grobowcem króla o imieniu Ukit Kan Le’k Took’, który sprawował władzę w latach 770-801. Poza tym, konserwacja obejmie elementy kamiennych rzeźb i dekoracje ze stiuku pokrywające fasady budowli na niższych poziomach Akropolu.

Fasada budowli Sak Xok Naah w Ek' Balam (fot. INAH)

niedziela, 16 października 2022

Pożar zniszczył posągi moai na Wyspie Wielkanocnej

Oryginalny artykuł: El fuego destruye míticas cabezas de la Isla de Pascua

W poniedziałek, 3 października, na Wyspie Wielkanocnej wybuchł pożar, który początkowo objął jedynie dziewięć hektarów łąk i pastwisk, ale siła ognia i wiatr przyczyniły się do rozprzestrzenienia płomieni na obszarze aż 100 hektarów, doprowadzając do opalenia znacznej liczby słynnych kamiennych posągów zwanych moai. Szczególne ucierpiał teren kamieniołomów przy wulkanie Rano Raraku, gdzie wznosi się około 100 w połowie zakopanych rzeźb, z których 20% zostało zniszczonych. Jak podaje tamtejszy burmistrz Pedro Edmunds Paoa, straty spowodowane pożarem są ogromne i niepowetowane. Na zewnętrznych zboczach wulkanu Rano Raraku można również zobaczyć opalone ogniem moai.

Pożar na Wyspie Wielkanocnej (fot. Municipalidad de Rapa Nui)

środa, 12 października 2022

W Huaca de La Luna natrafiono na bogaty grobowiec kultury Moche

Oryginalny artykuł: Descubrimiento arqueológico en Trujillo: hallan tumba de élite moche en huaca de La Luna

Na terenie stanowiska archeologicznego Huaca de La Luna (prowincja Trujillo, region La Libertad, Peru) odkryto pochodzący z około 600 roku grobowiec, w którym złożono ciało kobiety należącej do elity kultury Moche. Grobowiec znajdował się na głębokości ponad jednego metra w platformie Uhle, obok tak zwanego Patia Węży

Grobowiec odkryty na terenie Huaca de La Luna (fot. Luis Puell)

sobota, 8 października 2022

Zaskakujące odkrycie malowideł ściennych związanych z Tepoztekami

Oryginalny artykuł: Descubren pintura mural vinculada al linaje de los tepoztecos del siglo XVI 

Podczas prac restauratorskich prowadzonych w kompleksie klasztornym w Tepoztlán (stan Morelos, Meksyk) pod nadzorem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w trzech kaplicach natrafiono na malowidła ścienne z XVI wieku, które nawiązują do ikonografii z czasów prekolumbijskich i przedstawiają pióropusz, siekierkę tepoztli, tarczę chimalli i laskę ozdobioną kwiatami. Specjaliści zastanawiają się, czy te atrybuty mają związek z bogiem-patronem Tepoztécatl lub z jakimś innym bóstwem. Łączyłyby one obecnych mieszkańców Tepoztlán z ich przodkami, Tepoztekami.

Oczyszczanie malowideł ściennych w klasztorze w Tepoztlan (fot. Frida Mateos)

wtorek, 4 października 2022

Napoje z kakao były przeznaczone nie tylko dla majańskiej elity

Oryginalny artykuł: Not just for the gods: New insight on the use of cacao among the ancient Maya

Do tej pory przeważał pogląd, że napoje z kakao były przeznaczone jedynie dla przedstawicieli majańskiej elity, a uprawa kakaowca była kontrolowana nawet przez samych władców. Takie spojrzenie mogło wynikać z faktu, że w celu zidentyfikowania pozostałości kakao w naczyniach ceramicznych skupiano się głównie na pięknych, bogato zdobionych wazach związanych z elitą i specjalnymi ceremoniami. A co z pozostałą częścią społeczeństwa? Anabel Ford, Ann Williams i Mattanjah S. de Vries (z University of California, Santa Barbara, USA) przeprowadzili nowe badania, które dostarczają odpowiedzi na to pytanie.

Naczynie Majów ozdobione sceną przedstawiającą władcę z wazą wypełnioną
pieniącym się napojem z kakao (fot. Justin Kerr)

piątek, 30 września 2022

W dawnych miastach Majów wykryto skażenie środowiska rtęcią

Oryginalny artykuł: Ancient Maya cities were dangerously contaminated with mercury

Od dawna wiadomo, że mieszkańcy Mezoameryki wykorzystywali rtęć, głównie w postaci cynobru (siarczku rtęci) do dekorowania różnych artefaktów i podczas ceremonii, zwłaszcza pogrzebowych, gdy ciała zmarłych pokrywano warstwą sproszkowanego cynobru. Pierwsze figurki i przedmioty z jadeitu ozdobione cynobrem pojawiły się już u Olmeków w 1200 r. p.n.e. Do tej pory jednak niewiele badań poświęcono zrozumieniu konsekwencji, jakie dla środowiska miało stosowanie rtęci w owych czasach. Obecnie uczeni z Australian Catholic University (Australia), University of Texas w Austin i University of Cincinnati (USA) oraz University College London (Wielka Brytania) sprawdzili wszystkie dostępne na ten temat dane, pochodzące z różnych miast Majów na terenie Meksyku, Gwatemali, Belize, Salwadoru i Hondurasu, aby określić poziom stężenia rtęci w glebie i osadach. Okazało się, że w wielu miejscach wykryto w podglebiu wysokie poziomy zanieczyszczenia rtęcią, wynikające z częstego stosowania w okresie klasycznym płynnej rtęci lub cynobru, co mogło być poważnym zagrożeniem dla zdrowia dawnych mieszkańców. Wyniki przeprowadzonych analiz zostały opublikowane w czasopiśmie Frontiers in Environmental Science

Pokryte cynobrem naczynie Majów znalezione w Kaminaljuyu (Gwatemala)
(fot. Carnegie Institution for Science)

poniedziałek, 26 września 2022

W Pampa La Cruz odkryto 76 nowych grobów dzieci złożonych w ofierze

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en Huanchaco: descubren 76 nuevas tumbas de niños sacrificados

Nowego odkrycia dokonano na terenie stanowiska Pampa La Cruz położonego w dystrykcie Huanchaco (prowincja Trujillo, Peru). Jak podaje Gabriel Prieto Burméster, kierujący Programem Archeologicznym Huanchaco, podczas wykopalisk prowadzonych w lipcu i sierpniu bieżącego roku natrafiono tam na 76 nowych grobowców ze szczątkami dzieci złożonych w ofierze. Na podstawie datowania radiowęglowego ustalono, że w przeciągu 450 lat, od 1050 r. do 1500 r. aż sześciokrotnie składano w tym miejscu ofiary z dzieci i wydarzenia te były związane z ważnymi momentami w dziejach kultury Chimú. 

Prace wykopaliskowa na terenie Pampa La Cruz
(fot. Andina/Program Archeologiczny Huanchaco)

czwartek, 22 września 2022

Nowe znalezisko na wzgórzu Santa Apolonia (Cajamarca, Peru)

Oryginalny artykuł: Sorprendente hallazgo en Cajamarca: descubren restos óseos de infantes en Santa Apolonia

W ubiegłym roku rozpoczęto prace archeologiczne na wzgórzu Santa Apolonia w pobliżu centrum miasta Cajamarca (Peru) (post: „Rozpoczęto prace archeologiczne na wzgórzu Santa Apolonia (Cajamarca, Peru)”). Obecnie, podczas drugiego sezonu wykopaliskowego dokonano nowych odkryć. Jak podaje kierująca projektem Solsiré Cusicanqui Marsano, znaleziono szczątki kostne z czasów prekolumbijskich, należące do dwójki dzieci prawdopodobnie złożonych w ofierze podczas ceremonii zamknięcia jednej z przestrzeni architektonicznych.

Szczątki kostne znalezione podczas wykopalisk
(fot. Projekt Badań Archeologicznych Wzgórza Santa Apolonia)

niedziela, 18 września 2022

Dzielnica rzemieślników kultury Mochica

Oryginalny artykuł: Descubren barrio de artesanos de la élite moche en valle de Chicama 

W ramach Programu Archeologicznego Chicama zespół badaczy z Universidad Nacional Mayor de San Marcos (Lima, Peru) odkrył na stanowisku Licapa II (w północnej części doliny Chicama, w prowincji Ascope, region La Libertad) dzielnicę zamieszkałą przez rzemieślników specjalizujących się w ceramice oraz złotnictwie i pracujących dla elity Mochica. Kierujący wspomnianym programem Henry Tantaleán podaje, że ta część miasta zajmuje powierzchnię od 3 do 4 kilometrów kwadratowych i znajduje się między Huacas A i B. Licapa II to monumentalny kompleks kultury Mochica, wstępnie badany w latach 2009-2012 przez amerykańską archeolog Michele Lorraine Koons.

Prace wykopaliskowe na terenie dzielnicy rzemieślników w Licapa II
(fot. Program Archeologiczny Chicama)

środa, 14 września 2022

W Belize odkryto pozostałości dawnej osady Majów

Oryginalny artykuł: Exploring an ancestral Maya neighborhood

Na terenie Spanish Lookout (dystrykt Cayo, Belize), na polach należących obecnie do zajmujących się rolnictwem mennonitów, natrafiono na pozostałości dawnych budowli Majów. Prace prowadzone pod auspicjami Belize Institute of Archaeology i National Institute of Culture and History, przy wsparciu finansowym National Science Foundation oraz University of Illinois Urbana-Champaign, są jednak dość ograniczone i archeolodzy mogli jedynie wybrać do badań stosunkowo niewielki obszar położony w pobliżu istniejących dróg. Na fotografii lotniczej zawalone majańskie domy wyglądają jak białe plamy. 

Fotografia lotnicza przedstawiająca pozostałości dawnych domów Majów
(fot. VOPA, Belize Institute of Archaeology, NICH)

sobota, 10 września 2022

Zastosowanie tomografii komputerowej 3D do badania prekolumbijskich mumii

Oryginalny artykuł: Scientific 'detective work' with South American mummies reveals they were brutally murdered

Grupa uczonych z Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej Brytanii, USA i Włoch wykorzystała tomografię komputerową 3D w celu poszukiwania w prekolumbijskich mumiach śladów urazów będących wynikiem przemocy. Do tej pory głównie skupiano się na czaszkach i innych częściach szkieletu, ale potencjalnie znacznie bogatszym źródłem informacji są mumie z zachowanymi tkankami miękkimi. Tym razem naukowcy zbadali trzy pochodzące z czasów prekolumbijskich mumie z Ameryki Południowej, przechowywane od końca XIX wieku w europejskich muzeach. Jak zaznacza Andreas Nerlich (z Wydziału Patologii Monachijskiej Kliniki Bogenhausen w Niemczech), znalezione rodzaje urazów nie byłyby możliwe do wykrycia podczas analizowania samych szkieletów. 

Mumia mężczyzny z muzeum w Marburgu (Niemcy)
(źródło ilustracji: publikacja Begerock et al. w czasopiśmie Frontiers of Medicine)

wtorek, 6 września 2022

W Pacopampa odkryto grób kapłana sprzed 3000 lat

Oryginalny artykuł: Cajamarca: descubren tumba del "sacerdote de los pututos" de hace 3,000 años 

Na terenie stanowiska archeologicznego Pacopampa (dystrykt Querocoto, prowincja Chota, region Cajamarca, Peru) grupa archeologów japońskich i peruwiańskich odkryła grobowiec przywódcy religijnego sprzed 3000 lat. Kierujący Projektem Archeologicznym Pacopampa Yuji Seki i Daniel Morales podają, że jest to przypuszczalnie znalezisko o największym znaczeniu w porównaniu z poprzednimi odkryciami w Pacopampa, a przede wszystkim pochodzące z wcześniejszego okresu. W 2009 roku natrafiono tam na grobowiec kapłanki nazwanej „Damą z Pacopampa”, a w 2015 roku na pochówek „Kapłanów Węża Jaguara” datowany na lata 700-600 p.n.e. (post: „W Pacopampa (Peru) odkryto grobowiec sprzed 2700 lat”).

Stanowisko archeologiczne Pacopampa z zaznaczoną budowlą La Capilla,
w której odkryto grobowiec (Tumba del Sacerdote de los Pututus).
 Pokazano też miejsca dwóch innych ważnych pochówków
znalezionych w 2009 r. (Tumba de la Dama de Pacopampa)
i w 2015 r. (Tumba de los Sacerdotes de la Serpiente-Jaguar)
(źródło ilustracji: Andina)

piątek, 2 września 2022

Kult wody na środkowym wybrzeżu stanu Nayarit (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Rescate arqueológico revela ancestral culto al agua en la costa central de Nayarit

W związku z budową Kanału Stulecia na środkowym wybrzeżu meksykańskiego stanu Nayarit podjęto prace archeologiczne na terenie stanowiska nazwanego „La Terraza”, przy Odcinku C tego kanału. Prekolumbijska osada „La Terraza” położona jest 640 metrów od prawego brzegu rzeki San Pedro, na terasie rzecznej, w miejscu z bezpośrednim dostępem do jednej z najważniejszych tras wodnych, łączącej niziny z pasmem górskim Sierra Madre Occidental. Znaleziska archeologiczne, jak pagórki kryjące dawne budowle, kamienie ograniczające części mieszkalne, mury oporowe i artefakty rozmieszczone są wzdłuż wspomnianej terasy rzecznej i zajmują obszar o powierzchni około 1,3 ha. 

Stanowisko archeologiczne "La Terraza" (fot. INAH/SEDENA)

poniedziałek, 29 sierpnia 2022

Wyjątkowy pochówek w ceremonialnym czółnie ludu Mapuche

Oryginalny artykuł: 1,000 years ago, a woman was buried in a canoe on her way to the 'destination of souls' 

Około tysiąca lat temu, na terenie dzisiejszej Patagonii (Argentyna) złożono ciało zmarłej młodej kobiety w ceremonialnym czółnie, aby ukazać jej ostatnią podróż do krainy zmarłych. Odkrycie to potwierdza etnograficzne i historyczne relacje, w których wspomina się, że tego typu pochówki były znane w Ameryce Południowej już w czasach prekolumbijskich i obala pogląd o ich praktykowaniu dopiero po hiszpańskiej kolonizacji. Jak podkreśla archeolog  Alberto Pérez (z Universidad Catόlica de Temuco, Chile), pochówki w czółnach są dobrze udokumentowane i nadal praktykowane na niektórych obszarach Ameryki Południowej, jednak z powodu szybkiego butwienia drewna brakowało bezpośrednich świadectw archeologicznych. Nowe znalezisko jest zatem pierwszym znanym dowodem z czasów prekolumbijskich. Pochówek został odkryty na terenie stanowiska archeologicznego Newen Antug, położonego w pobliżu jeziora Lacár w zachodniej Argentynie.

Mapka przedstawiająca położenie stanowiska archeologicznego Newen Antug
(źródło ilustracji: PLOS ONE)

czwartek, 25 sierpnia 2022

W parku Bosque de Chapultepec (miasto Meksyk) natrafiono na naczynia i figurki sprzed 3000 lat

Oryginalny artykuł: Descubrimiento inscribe al Bosque de Chapultepec entre los sitios más antiguos de la Cuenca de México 

Na terenie parku Bosque de Chapultepec, w sercu miasta Meksyk, w ramach projektu „Chapultepec, Naturaleza y Cultura”, którego koordynatorką prac archeologicznych jest María de Lourdes López Camacho, odkryto na głębokości zaledwie jednego metra pod powierzchnią warstwę materiałów zawierającą, między innymi, fragmenty naczyń ceramicznych i figurek antropomorficznych pochodzących sprzed 3000 lat. Tym samym Bosque de Chapultepec może zostać dopisany do listy najstarszych stanowisk w Dolinie Meksyku. 

Naczynia ceramiczne odkryte w Bosque de Chapultepec (fot. Mauricio Marat, INAH)

niedziela, 21 sierpnia 2022

Nowe odkrycia w Vichama (Peru)

Oryginalny artykuł: Descubren complejos y objetos funerarios en Vichama

Na terenie kompleksu archeologicznego Vichama, w pobliżu miasta Végueta (Peru), wznowiono prace wykopaliskowe, których efektem było odkrycie kompleksów grobowych oraz budowli mieszkalnej. Alexander Zúñiga, archeolog biorący udział w projekcie kierowanym przez dr Ruth Shady, wyjaśnił, że w przypadku pochówków nie było żadnego wzorca dotyczącego ułożenia ciał dawnych mieszkańców Vichama. Przy zawiniątkach grobowych znaleziono złożone dary, z których najbardziej zadziwiającymi okazały się dwie ropuchy. 

Prace przy nowo odkrytej budowli mieszkalnej (fot. Melina Mejia, Andina)

środa, 17 sierpnia 2022

Eksperci INAH natrafili na pozostałości chinampas w Chalco (stan Meksyk)

Oryginalny artykuł: Expertos del INAH descubren evidencias de chinampas arqueológicas en Chalco, Estado de México

We wschodniej części stanu Meksyk, na granicy gmin Chalco de Díaz Covarrubias i Valle de Chalco Solidaridad, archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zlokalizowali pozostałości dawnego kanału i dwóch nasypów jeziornych, które prawdopodobnie są związane z pływającymi ogrodami zwanymi chinampas. Odkrycie zarejestrowano pomiędzy majem a lipcem w ramach inspekcji terenu przed budową linii trolejbusu Chalco – Santa Martha. Podczas wykopalisk natrafiono na cztery konteksty archeologiczne na różnych głębokościach, z których dwa położone najniżej pochodzą z czasów prekolumbijskich, jeden z lat 650-900, a drugi z jeszcze wcześniejszego okresu i to właśnie ten ostatni dotyczyłby wspomnianych chinampas.

Pozostałości dawnego kanału i nasypów (fot. Joshue Baal Soto Vargas, INAH)

sobota, 13 sierpnia 2022

Jak susza i towarzyszące jej konflikty doprowadziły do upadku Mayapan

Oryginalny artykuł: Climate, conflict, collapse: How drought destabilized the last major precolonial Mayan city

Mayapan było największym miastem Majów w latach 1200-1450, odgrywając ważną rolę jako centrum polityczne, gospodarcze i religijne oraz sprawując kontrolę nad znaczną częścią północno-zachodniego Jukatanu. Kiedy Hiszpanie dotarli na Jukatan na początku XVI wieku, tamtejsza ludność nadal pamiętała o tym mieście i z dumą podkreślała pochodzenie od jego mieszkańców. Uczeni od dawna przypuszczali, że upadek Mayapan był gwałtowny, na co wskazywały też wczesne dokumenty z czasów kolonialnych. Wspominano w nich o buncie kierowanym przez elitę z rodziny Xiu, który doprowadził do masakry rządzącej miastem rodziny Cocom. Kiedy w latach 50. XX wieku archeolodzy z Carnegie Institute w Waszyngtonie zaczęli prowadzić wykopaliska w Mayapan nie byli zaskoczeni, gdy znaleźli ciała ludzi pochowane bez odpowiedniego i typowego szacunku dla zmarłych. Od 1996 r. prace w tym mieście prowadził Carlos Peraza Lope (z INAH, Meksyk), a od 1999 r. - Marilyn Masson (z State University of New York at Albany, USA).

Stanowisko archeologiczne Mayapan (fot. Bradley Russell, University of Albany)

wtorek, 9 sierpnia 2022

Odzyskano dwie płaskorzeźby Olmeków

Oryginalny artykuł: Centro INAH Tabasco recupera dos relieves olmecas de “contorsionistas”, procedentes de Tenosique

W latach 900-400 p.n.e. Olmekowie nie tylko wykonywali trójwymiarowe rzeźby, ale również okrągłe kamienne reliefy z wizerunkami tak zwanych „akrobatów” (przykład trójwymiarowej rzeźby w stylu olmeckim z wizerunkiem akrobaty można zobaczyć w fotogalerii: "Rzeźby Olmeków" , zdjęcie numer 43). Dwa tego typu zabytki zostały odzyskane za pośrednictwem Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i prawdopodobnie pochodzą z rejonu Tenosique (stan Tabasco, Meksyk). Jak podaje dyrektor Centrum INAH Tabasco, Carlos Arturo Giordano Sánchez Verín, zlokalizowanie tych płaskorzeźb było możliwe, gdyż o ich istnieniu został powiadomiony w czerwcu 2019 r. Tomás Pérez Suárez (badacz z Centro de Estudios Mayas, Universidad Nacional Autónoma de México). Okazało się, że są one podobne do innej olmeckiej płaskorzeźby zarejestrowanej na początku 2000 r. w dzielnicy Belén w Tenosique.

Pierwszy z odzyskanych reliefów (fot. Centrum INAH Tabasco)

piątek, 5 sierpnia 2022

W regionie Cajamarca (Peru) odkryto wioskę sprzed 5000 lat

Oryginalny artykuł: Descubren en Cajamarca una aldea de piedra de más de 5000 años

W wiosce Altamisa, położonej w dystrykcie José de Lourdes (prowincja San Ignacio, region Cajamarca, Peru) zespół archeologów z Universidad Nacional de Trujillo odkrył pod warstwą gęstej roślinności wzniesione z kamienia budowle pochodzące sprzed ponad 5000 lat. Podczas wykopalisk zarejestrowano konstrukcje na powierzchni 100 metrów kwadratowych. Poza tym przeprowadzono prace rozpoznawcze, kartograficzne i poszukiwawcze na obszarze 52 hektarów. Po ich zakończeniu zaproszono okolicznych mieszkańców, aby poznali to miejsce i pomogli je chronić przed ewentualnymi przyszłymi grabieżami. 

Pozostałości kamiennych budowli (fot. Feren Castillo)

poniedziałek, 1 sierpnia 2022

Na pustyni Utah odkryto ślady ludzkich stóp sprzed 12 000 lat

Oryginalny artykuł: Ice Age human footprints discovered in Utah desert

Na równinach solnych na terenie poligonu szkoleniowego Sił Powietrznych USA w stanie Utah przypadkowo natrafiono na odciski ludzkich stóp sprzed tysięcy lat. Amerykańscy uczeni, Thomas Urban (z College of Arts and Sciences oraz z Cornell Tree Ring Laboratory) i Daron Duke (z Far Western Anthropological Research Group), jadąc do odnalezionych tam wcześniej palenisk (post: „Najwcześniejsze świadectwa używania tytoniu w Ameryce”) niespodziewanie zauważyli coś, co przypominało tak zwane „ślady duchów”, które pojawiają się nagle i na krótko przy odpowiednich warunkach wilgotności, po czym ponownie znikają. Badacze zatrzymali się, aby przyjrzeć się im bliżej i Thomas Urban, który jest dobrze obeznany z tego typu śladami od razu zidentyfikował je jako odciski bosych stóp ludzkich podobne do tych, które wcześniej odkryto na terenie Parku Narodowego White Sands w stanie Nowy Meksyk (post: „Najwcześniejsze ślady obecności człowieka w Ameryce”). 

Miejsce odkrycia śladów ludzkich stóp zaznaczono różową chorągiewką
(fot. R. Nial Bradshaw)

czwartek, 28 lipca 2022

Północny plac w Cahokii był prawdopodobnie zalany wodą przez cały rok

Oryginalny artykuł: North plaza in Cahokia was likely inundated year-round, study finds 

Centralnym punktem Cahokii, największego prekolumbijskiego miasta na terenie Ameryki Północnej był Kopiec Mnichów, ogromna budowla ziemna otoczona z czterech stron (od północy, południa, wschodu i zachodu) dużymi prostokątnymi i otwartymi przestrzeniami nazywanymi przez archeologów placami. Uważano, że te place miały charakter publiczny i mogli się na nich gromadzić mieszkańcy Cahokii. Jednak nowe analizy paleośrodowiskowe północnego placu sugerują, że niemal zawsze znajdował się on pod wodą, poddając w wątpliwość wcześniejsze poglądy na temat jego roli.

Plac północny w Cahokii, który był zalany wodą przez cały rok (fot. Caitlin Rankin)

niedziela, 24 lipca 2022

Jak Majowie z Yaxnohcah gospodarowali swymi polami i lasami

Oryginalny artykuł: Ancient Maya used sustainable farming, forestry for millennia

Multidyscyplinarny zespół biologów, antropologów, genetyków i geografów (z University of Cincinnati, USA; University of Calgary, Kanada; Universidad Autónoma de Campeche i Universidad Nacional Autónoma de México, Meksyk) wykorzystał nowe metody oparte na analizie środowiskowego DNA do szczegółowego zbadania roślin dziko rosnących i uprawianych w Yaxnohcah, dawnym mieście Majów. Yaxnohcah położone jest na terenie meksykańskiego stanu Campeche, około 20 km od Calakmul i w okresie preklasycznym mogło być jednym z największych ośrodków na Nizinach Majów. Było zamieszkiwane przez ponad 2000 lat, a tamtejsze najstarsze budowle pochodzą z 900 r. p.n.e. Celem badań było zdobycie większej wiedzy na temat rolnictwa i wykorzystywania obszarów leśnych przez mieszkańców Yaxnohcah.  

Stanowisko archeologiczne Yaxnohcah (fot. Projekt Archeologiczny Yaxnohcah)

środa, 20 lipca 2022

W jaskini w Playa del Carmen (stan Quintana Roo, Meksyk) odkryto naczynie Majów

Oryginalny artykuł: El INAH recupera una vasija maya completa de una cueva de Playa del Carmen, Quintana Roo

Biolog Roberto Rojo García, kierujący projektem, którego celem jest badanie studni cenotes na terenie miasta Playa del Carmen (stan Quintana Roo, Meksyk) powiadomił Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) o położonej tam jaskini. Na miejsce udali się José Antonio Reyes Solís i Enrique Terrones González (z Centrum INAH Quintana Roo) i we wnętrzu jaskini odkryli naczynie Majów. Jaskinia znajduje się na terenie prywatnym należącym do związku wyznaniowego i z tego względu nazwano ją Cueva de la Cruz („Jaskinia Krzyża”). 

Wejście do jaskini Cueva de la Cruz (fot. Centrum INAH Quintana Roo)

sobota, 16 lipca 2022

Prace archeologiczne i konserwatorskie w Moral-Reforma, mieście Majów w stanie Tabasco

Oryginalny artykuł: Moral-Reforma, importante sitio maya de Tabasco, aumentará su circuito de visita gracias al Promeza

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) rozpoczęli wykopaliska w Moral-Reforma, dawnym mieście Majów położonym w rejonie Balancán (stan Tabasco, Meksyk). Stało się to możliwe dzięki specjalnemu programowi „Promeza”, który finansuje prace archeologiczne na terenie 21 stanowisk związanych z trasą „Pociągu przez ziemie Majów”. Moral-Reforma znajduje się przy pierwszym odcinku tej trasy, biegnącym z Palenque (stan Chiapas) do Escárcega (stan Campeche), a najbliższą stacją będzie El Triunfo (na granicy stanów Tabasco i Campeche), gdzie oprócz dawnego miasta Majów będzie można również zwiedzić rezerwat ekologiczny „Wodospady Reforma”.

Stanowisko archeologiczne Moral-Reforma (fot. INAH)

wtorek, 12 lipca 2022

Badania Vista Alegre i Conil, dwóch ośrodków Majów na wybrzeżu Jukatanu

Oryginalny artykuł: Unlocking the secrets of the ancient coastal Maya

Od ponad 10 lat, Jeffrey Glover (z Georgia State University, Atlanta, USA) i Dominique Rissolo (z University of California, San Diego, USA) uczestniczą w projekcie „Costa Escondida” („Ukryte wybrzeże”), który skupia się na badaniach dwóch ośrodków Majów, znanych obecnie jako Vista Alegre i Conil. Vista Alegre to mała wyspa otoczona namorzynami, która leży wzdłuż południowego brzegu laguny Holbox (stan Quintana Roo, Meksyk). Vista Alegre była kiedyś prawdopodobnie małym, tętniącym życiem portem. Archeolodzy odkryli tam około 40 kamiennych platform, które służyły jako podstawy budowli wzniesionych z materiałów nietrwałych. Największą konstrukcją jest piramida o wysokości około 13 metrów, stanowiąca przypuszczalnie świątynię i jednocześnie punkt widokowy, z którego mieszkańcy mogli zobaczyć, czy ktoś zbliża się od strony morza. Z kolei Conil jest bardziej rozległym miejscem, którego pozostałości leżą pod obecnym miastem Chiquila. Hiszpańscy konkwistadorzy wspominali, że znajdowało się tam 5000 domów. 

Mapka przedstawiająca położenie Vista Alegre i Conil
(Proyecto Costa Escondida)

piątek, 8 lipca 2022

Początki demokracji pojawiły się w Ameryce wcześniej niż do tej pory sądzono

Oryginalny artykuł: Did democracy have a separate origin in the Americas?

Powszechnie uważa się, że demokracja pojawiła się w krajach śródziemnomorskich około 2500 lat temu i dopiero później, poprzez kontakty kulturowe, rozprzestrzeniła się na inne części świata. Jednak nowe badania przeprowadzone przez uczonych z University of Georgia (USA) oraz ich partnerów z Muscogee Nation wskazują, że demokratyczne instytucje związane ze zbiorowym zarządzaniem powstały w Ameryce znacznie wcześniej, co najmniej tysiąc lat przed dotarciem Europejczyków. Jak podaje kierujący pracami Victor Thompson, świadczyłyby o tym wyniki analiz materiału archeologicznego z Cold Springs. Dzisiaj stanowisko Cold Springs jest częściowo zalane przez jezioro Oconee, sztuczny zbiornik wodny znajdujący się około 120 km na wschód od Atlanty. Prace wykopaliskowe prowadzono tam w latach 70. XX wieku, przed ukończeniem tamy na rzece Oconee. Victor Thompson i jego koledzy ponownie zbadali zebrane wówczas artefakty, które znajdują się w kolekcjach Laboratorium Archeologii od prawie 50 lat. Naukowcy przeprowadzili nowe datowanie radiowęglowe i okazało się, że miejsce to zostało zamieszkane w latach 500-700, a budowa „Domu Rady” rozpoczęła się około 500 r. 

Zrekonstruowany Dom Rady w Mission San Luis de Apalachee w Tallahassee, Floryda
(fot. Laboratory of Archaeology, University of Georgia, USA)

poniedziałek, 4 lipca 2022

Ceramika pozwala poznać szlaki wodne pomiędzy wyspami na Karaibach

Oryginalny artykuł: Indigenous communities used the Caribbean Sea as an aquatic highway 

Dla ludności zamieszkującej tysiące wysp na Morzu Karaibskim jedynym sposobem utrzymywania wzajemnych kontaktów i wymiany towarowej były trasy morskie. Nawet słowo „kanoe” wywodzi się od terminu „kana:wa”, używanego przez Arawaków z Karaibów do określenia czółna wydrążonego z pnia drzewa. Jednak zrekonstruowanie tych szlaków wodnych nie jest łatwym zadaniem i można jedynie opierać się na śladach zachowanych w rejestrach archeologicznych. Naukowcy z Muzeum Historii Naturalnej na Florydzie, chcąc dowiedzieć się więcej o tych dawnych trasach morskich ludności z Karaibów, postanowili poświęcić więcej czasu ceramice i przeanalizowali 96 fragmentów wypalanych naczyń  pochodzących z jedenastu wysp. Uczeni podkreślają, że były to – jak do tej pory – najszersze tego rodzaju badania przeprowadzone na Wielkich Antylach i po raz pierwszy w przypadku ceramiki z Wysp Lukajskich, które obejmują Bahamy, Turks i Caicos. Lindsay Bloch zaznacza, że wcześniej skupiano się zazwyczaj na jednym miejscu lub jednej wyspie.

Jedno z naczyń ceramicznych znalezionych na Karaibach
(fot. Kristen Grace, Muzeum Historii Naturalnej na Florydzie)