sobota, 29 czerwca 2013

Polscy archeolodzy odkryli wspaniały grobowiec w Peru

Oryginalny artykuł: Heather Pringle First Unlooted Royal Tomb of Its Kind Unearthed in Peru. National Geographic 27.06.2013.
Galeria zdjęć National Geographic

Polsko-peruwiański zespół archeologiczny dokonał niezwykłego odkrycia: znaleźli pierwszy nieobrabowany królewski grobowiec, należący do starożytnej cywilizacji Wari, która zbudowała pierwsze imperium w Ameryce Południowej w latach 700-1000 n.e. Grobowiec sprzed 1200 lat był pełen złota i srebra. W jednej z komnat grobowych archeolodzy znaleźli ponad tysiąc artefaktów, w tym kunsztowną biżuterię ze złota i srebra, toporki z brązu i narzędzia ze złota, złożone przy ciałach trzech królowych Wari wraz ze szczątkami 60 innych osób, z których przynajmniej część została złożona w ofierze. Szefowie projektu Miłosz Giersz z Uniwersytetu Warszawskiego i Roberto Pimentel Nita przez wiele miesięcy zachowywali znalezisko w ścisłej tajemnicy, żeby nie sprowadzić na stanowisko złodziei. 

Polscy i peruwiańscy archeolodzy odkopują znacznik grobowca (fot. Miłosz  Giersz)

środa, 26 czerwca 2013

Kolejne wieści z Chactún (Campeche, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Localizan 19 estelas mayas en Chactun, Campeche
Zobacz też: Fotografie INAH

Dziewiętnaście stel zlokalizowanych w majańskim mieście Chactún, odkrytym niedawno w południowo-wschodniej części stanu Campeche (Meksyk) dostarczy nowych informacji na temat dawnych mieszkańców ziem położonych w rejonie Río Bec, o którym nadal niewiele wiadomo. Archeolog i epigrafik Octavio Esparza Olguín podkreślił, że w tej części ziem Majów nie ma zbyt wielu zabytków z inskrypcjami i dlatego znalezione stele mają szczególne znaczenie. Trzy stele z Chactún zachowały się w bardzo dobrym stanie, a na kolejnych siedmiu nadal można dostrzec wyrzeźbione glify, chociaż trudno będzie odczytać daty i wydarzenia. Pozostałych dziewięć stel uległo znacznej erozji.

Zachowany wizerunek władcy na Steli 1 (fotografia INAH)

wtorek, 25 czerwca 2013

Miasta Majów: Cancuen (Gwatemala)

Ruiny Cancuen zostały odkryte w 1905 roku przez austriackiego badacza Teoberta Malera, a dziesięć lat później dotarł tam Sylvanus G. Morley. Po 1967 roku, kiedy to na terenie ruin zjawiła się ekspedycja z Uniwersytetu Harvarda, zapomniano o tym miejscu na trzydzieści lat, co doprowadziło do znacznego zniszczenia i rabunku wielu zabytków, zwłaszcza podczas wojny domowej w Gwatemali. Dopiero zakrojone na szeroką skalę prace wykopaliskowe, którymi kierowali Arthur Demarest z Vanderbilt University i Tomas Barrientos z Universidad del Valle, pozwoliły znacznie lepiej poznać Cancuen i jego historię.

Jedna ze zniszczonych i pociętych stel na terenie Cancuen
Cancuen było rządzone przez jedną z najstarszych dynastii, założoną już około 300 roku n.e., a jego początki mogą wiązać się z ośrodkiem Tres Islas, leżącym w odległości zaledwie 20 kilometrów. W Tres Islas zachowały się stele z wczesnego klasyku, a wyrzeźbione na nich inskrypcje zawierają glif-emblemat używany później przez Cancuen. Uczeni przypuszczają, że Cancuen mogło zostać założone około 650 roku przez władców potężnego Calakmul w celu rozszerzenia swojej strefy wpływów w tym rejonie. Zachowane inskrypcje podają bowiem, że to właśnie król CalakmulYuknoom Ch’een nadzorował objęcie tronu przez kolejnych władców Cancuen. Po utracie hegemonii przez Calakmul, Cancuen pozostawało pod wpływami Dos Pilas aż do momentu pojmania tamtejszego króla K’inich Chan K’awiil. Kiedy wreszcie Cancuen stało się niezależne, rozpoczął się okres jego  największego rozkwitu, do którego przyczynił się władca Tajal Chan Ahk.

Glify (TAJ-CHAN-na-a-AHK) przedstawiające imię władcy Cancuen - Taj(al) Chan Ahk
(detal ze Schodów Glificznych w Cancuen)

sobota, 22 czerwca 2013

Dowody na dziedziczność władzy w prekolumbijskiej Panamie

Oryginalny artykuł: A.R. Wiliams. Pre-Hispanic Chiefs in Panama Were Born to Rule National Geographic 20.06.2013

W El Caño położonym 145 km na południowy zachód od miasta Panama archeolog Julia Mayo prowadzi wykopaliska na stanowisku należącym do nadal nienazwanej cywilizacji, która kwitła przez kilka stuleci przed przybyciem Hiszpanów na początku XV w. Konkwistadorzy, którzy opisywali te tereny, opowiadali o wielkich wodzach, którzy toczyli nieustanne wojny między sobą, aby zdobyć nowe terytoria i pojmać jeńców. Ale jak ci wodzowie obejmowali władzę? Czy zdobywali ją przez lata zaciekłych walk? Czy musieli pokonać poprzedniego wodza? Czy też władza przekazywana była z pokolenia na pokolenie w systemie dynastycznym?

Z tymi pytaniami na uwadze Mayo rozpoczęła wykopaliska dużego, okrągłego cmentarza z okresu prekolumbijskiego. Znaleziono tam szczątki 36 osób, w tym trzech, które pomogły odpowiedzieć na powyższe pytania: chłopcy w tej kulturze cieszyli się wysoką pozycją społeczną od momentu narodzenia.

A gold arm band.
Bransoleta dziecięca z dwoma wizerunkami boga-krokodyla (fot. Julia Mayo) 

środa, 19 czerwca 2013

Odkrycie Chactún – nowego miasta Majów w stanie Campeche (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Descubren extenso sitio maya al sureste de Campeche
Zobacz także: Fotografie INAH


Kilka tygodni temu grupa meksykańskich i zagranicznych ekspertów, na których czele stoi Ivan Šprajc, odkryła dawne miasto Majów, które wcześniej nie zostało zarejestrowane na mapie archeologicznej Centralnych Nizin. Ruiny zostały nazwane Chactún („Wielki Kamień” lub „Czerwony Kamień”) i leżą w południowo-wschodniej części stanu Campeche (Meksyk). Chactún jest jednym z największych miast Majów w tym rejonie i mogło być centralnym ośrodkiem w okresie od 600 do 900 roku n.e., gdyż zajmuje powierzchnię ponad 22 hektarów i zachowała się tam znaczna ilość zabytków oraz inskrypcji glificznych. Prace badawcze na terenie Chactún są prowadzone za zgodą Rady Archeologii INAH i finansowane przez National Geographic Society oraz instytucje: austriacką Villas i słowacką Ars Ionga.

Archeolog Ivan Šprajc w Chactún (fotografia INAH)

Zwierzęta składane w depozytach ofiarnych w Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Mas de 400 especies animales eran ofrendadas en Templo Mayor
Zobacz także: Fotografie INAH

Meksykańscy archeolodzy zidentyfikowali ponad 400 gatunków zwierząt złożonych w depozytach ofiarnych w Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) na terenie dawnego Tenochtitlan. Wśród zwierząt, których szczątki znaleziono w 60 z około 160 depozytów znajdują się mięczaki, ptaki, gady i ssaki. Jak podaje Norma Valentín Maldonado, biolog z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii, wspomniane depozyty pochodzą z różnych etapów konstrukcyjnych Templo Mayor w latach 1440-1520 n.e. Zwierzęta złożono jako dary dla boga deszczu Tlaloka i boga wojny Huitzilopochtli. Wybierano w tym celu gatunki piękne, okazałe i egzotyczne bądź niebezpieczne i jadowite. Poszczególne zwierzęta trafiały na ziemie Mexików niekiedy z bardzo odległych rejonów na drodze wymiany handlowej lub jako daniny. Jak się okazuje Mexikowie znali też technikę wypychania zwierząt.

Wypchany wilk meksykański (fotografia INAH)
Norma Valentín Maldonado wyjaśniła, że zidentyfikowano 6 wilków meksykańskich, 2 jaguary i 13 pum. Wilki i pumy zamieszkiwały lasy sosnowe na ziemiach Płaskowyżu Meksykańskiego. Mexikowie uważali pumę za przedstawiciela słońca ze względu na żółty odcień sierści, a jaguara wiązali z nocą gdyż jego cętkowana skóra przypominała gwiaździste niebo.

Szkielety dwóch drapieżnych kotów znalezione
w Depozycie ofiarnym nr 107 w Templo Mayor
(Museum Templo Mayor, miasto Meksyk)

niedziela, 16 czerwca 2013

La Corona - mały sojusznik potężnego Calakmul

Mesoweb zainicjował nową serię publikacji pod tytułem La Corona Notes, w ramach której będą się ukazywały krótkie raporty z bieżących prac uczestników Proyecto Arqueológico Regional La Corona. Edytorami serii są: Marcello A. Canuto, Tomás Barrientos Q. oraz David Stuart. Pierwszy raport pióra szefów projektu - Marcello Canuto i Tomasa Barrientosa pt. “The Importance of La Corona”wyjaśnia znaczenie oraz historię tego stanowiska.

La Corona, podstopnica (pionowa płaszczyzna schodka) przestawiająca scenę rytualnej gry w piłkę  wraz z inskrypcją glificzną (fot. Wikimedia Commons)

czwartek, 13 czerwca 2013

Miasta Majów: Chicanná (stan Campeche, Meksyk)

Ruiny miasta Chicanná zostały odkryte stosunkowo niedawno, dopiero w 1966 roku. Co prawda już trzydzieści lat wcześniej pojawiały się pewne informacje o tym miejscu, ale prace wykopaliskowe rozpoczęły się w 1970 roku. Chicanná nie było zbyt duże w porównaniu z innymi ośrodkami, ale może poszczycić się kilkoma dobrze zachowanymi budowlami, stanowiącymi połączenie stylów Río Bec i Chenes. Ziemie te były zamieszkiwane już w latach 300-250 p.n.e., jednak pierwsze konstrukcje powstały tu około 400 roku n.e., a większość tych, które możemy dziś oglądać, pochodzi z późnego okresu klasycznego, głównie z lat 550–700 n.e.

Przykład zdobnictwa budowli w Chicanná
Sercem miasta jest główny plac, wokół którego usytuowane są Budowle I, II, III i IV. Po stronie zachodniej wznosi się Budowla I – podłużna konstrukcja z dwiema wieżami i zaokrąglonymi narożnikami. Symulowane schody, typowe dla architektury tego regionu, prowadzą do świątyń spełniających jedynie funkcję dekoracyjną. Wejścia zostały ozdobione maszkaronami. Również na narożnikach świątyń zachowały się nakładające się na siebie maski bóstw.

Budowla I

wtorek, 11 czerwca 2013

Nowe fotografie prekolumbijskich pieczęci

Fotogaleria "Prekolumbijskie pieczęcie" została powiększona o kilkadziesiąt nowych zdjęć. Obecnie obejmuje 75 fotografii (przedstawiających 95 pieczęci) z kilkunastu kolekcji muzealnych.


Prekolumbijskie pieczęcie
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

poniedziałek, 10 czerwca 2013

Azteckie akwedukty w mieście Meksyk

Oryginalny artykuł: Archaeological evidence of a hydraulic system that provided water to the City of Mexico. Art Daily 10.06.2013.

U stóp wzgórza Chapultepec specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) znaleźli dowody na istnienie systemu hydraulicznego, który doprowadzał wodę do miasta Meksyk. Na sympozjum historyczno-archeologicznym w Narodowym Muzeum Historii "Zamek Chapultepec" (MNH) archeolog Lourdes Lopez Camacho z MNH wygłosiła wykład pt. "Fontanny i akwedukty - fontanna w Chapultepec", natomiast Guadalupe Espinosa z Centrum INAH w Veracruz - "Jak odkryto łaźnie Montezumy". 

Łaźnie Moctezumy (fot. Meliton Tapia/INAH)

piątek, 7 czerwca 2013

Bogowie Majów

W nadprzyrodzonym świecie Majów spotykamy wielu bogów, których charakteryzowały specyficzne atrybuty i którym przypisywano określone funkcje. W różnych przedstawieniach bogów obdarzano zarówno cechami antropomorficznymi, jak i zoomorficznymi. Niekiedy pojawiali się w odmiennych aspektach, na przykład jako bóstwa dnia albo nocy, bądź jako bogowie związani z czterema stronami świata. O przychylności bogów albo jej braku decydowali ludzie, którzy musieli im okazywać posłuszeństwo i składać należne ofiary, często z własnej krwi, gdyż bogowie, stwarzając człowieka z kukurydzy, obdarzyli go również własną krwią. Większość majańskich bóstw uosabiała ciała niebieskie lub siły przyrody (deszcz, grzmot, błyskawicę czy wiatr).

Glif k'uh oznaczający zarówno boga jak i świętość samą w sobie
(rysunek: John Montgomery)
Najpiękniejsze wizerunki majańskich bogów zawiera Kodeks Drezdeński i chociaż został on spisany w okresie postklasycznym, to przedstawione tam bóstwa pojawiają się również na wcześniejszych zabytkach, a zwłaszcza na malowanej ceramice Majów, co świadczy o tym, że panteon Majów nie uległ znaczącym zmianom w miarę upływu wieków. Niestety, nie zawsze znamy imiona konkretnych bogów i w niektórych przypadkach nadal oznaczamy ich tylko literami alfabetu. Taki sposób zaproponował na początku XX wieku niemiecki uczony Paul Schellhas, badający kodeksy pod kątem zawartych w nich informacji o bogach. Należy bowiem pamiętać, że w owych czasach nie potrafiono jeszcze odczytywać majańskich glifów. 

K'uh (bóstwo) jako postać antropomorficzna w Kodeksie Drezdeńskim

środa, 5 czerwca 2013

W meksykańskich jaskiniach odkryto tysiące starożytnych malowideł

Oryginalny artykuł: Thousands of ancient cave paintings found in Mexico. Stone Pages Archaeo News. 25.05.2013.

Archeolodzy znaleźli 4926 dobrze zachowanych malowideł naskalnych w północno-wschodnim regionie Meksyku, których dotychczas był uważany za niezamieszkany przez starożytne kultury. Malowidła w kolorze czerwonym, żółtym, czarnym i białym, przedstawiające ludzi, zwierzęta i owady, jak również niebo i sceny abstrakcyjne, zostały znalezione na 11 różnych stanowiskach. Ściany jednej z jaskiń pokrywa 1550 scen. Malowidła wskazują, że co najmniej trzy grupy myśliwych-zbieraczy mieszkały w paśmie górskim San Carlos. Specjaliści mają nadzieję, że analiza chemiczna pigmentów pomoże określić ich wiek.

Według Gustavo Ramireza, archeologa z meksykańskiego Narodowego Instytutu Antropologii i Historii, nie znaleziono żadnych artefaktów, ponieważ malowidła znajdują się w wąwozie, który w porze deszczowej jest wymywany przez wodę. Natomiast w jednej z jaskiń znaleziono wizerunki miotacza oszczepów (z azteckiego atlatl), prehiszpańskiej broni, która nie pojawia się na dotychczas znanych malowidłach ze stanu Tamaulipas. 

Zdaniem Marthy Garcia Sanchez, archeolog biorącej udział w badaniach, niewiele wiadomo na temat kultur, które zamieszkiwały Tamaulipas. Udało im się przez 200 lat unikać podbicia przez Hiszpanów dzięki temu, że skryli się w górach Sierra de San Carlos, które zapewniały dostęp do wody oraz bogactwo roślin i zwierząt.

Malowidła naskalne w Tamaulipas (fotografia INAH)

niedziela, 2 czerwca 2013

Stela przedstawiająca gracza w piłkę

Oryginalny artykuł: Encuentran estela de jugador de pelota de mas de 1000 anos
Zobacz też: Fotografie INAH

Na terenie stanowiska archeologicznego Piedra Labrada, leżącego w okolicy Ometepec w stanie Guerrero (Meksyk), archeolodzy Narodowego Instytutu Antropologii i Historii odkryli stelę z wizerunkiem gracza w piłkę. Rzeźba może liczyć ponad tysiąc lat i znajdowała się na jednym z pięciu tamtejszych boisk do gry, należących do największych spośród wszystkich zlokalizowanych do tej pory w rejonie Costa Chica.

Stela przedstawiająca gracza w piłkę (fotografia INAH)