Odkrycie Chactún – nowego miasta Majów w stanie Campeche (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Descubren extenso sitio maya al sureste de Campeche
Zobacz także: Fotografie INAH

Kilka tygodni temu grupa meksykańskich i zagranicznych ekspertów, na których czele stoi Ivan Šprajc, odkryła dawne miasto Majów, które wcześniej nie zostało zarejestrowane na mapie archeologicznej Centralnych Nizin. Ruiny zostały nazwane Chactún („Wielki Kamień” lub „Czerwony Kamień”) i leżą w południowo-wschodniej części stanu Campeche (Meksyk). Chactún jest jednym z największych miast Majów w tym rejonie i mogło być centralnym ośrodkiem w okresie od 600 do 900 roku n.e., gdyż zajmuje powierzchnię ponad 22 hektarów i zachowała się tam znaczna ilość zabytków oraz inskrypcji glificznych. Prace badawcze na terenie Chactún są prowadzone za zgodą Rady Archeologii INAH i finansowane przez National Geographic Society oraz instytucje: austriacką Villas i słowacką Ars Ionga.



Archeolog Ivan Šprajc w Chactún (fotografia INAH)

Przez wieki Chactún pozostawało ukryte w dżungli, na północy Rezerwatu Biosfery Calakmul, pomiędzy rejonami Río Bec i Chenes. Pod względem zajmowanej powierzchni i rozmiarów budowli, może być porównywane do takich ośrodków jak Becán, Nadzcaan i El Palmar, leżących również w stanie Campeche. Jest jednym z około 80 stanowisk Majów  odnalezionych przez Projekt Rozpoznania Archeologicznego w południowo-wschodniej części stanu Campeche, rozpoczętego w 1996 roku. Lokalizacja tych miejsc stała się możliwa przede wszystkim dzięki fotografiom lotniczym. Niektóre miasta, jak Uxul czy Pared de los Reyes, zostały opisane już w latach 30-tych XX wieku przez badaczy, szczególnie Karla Rupperta i Johna Denisona, jednak Chactún pozostawało nieznane aż do chwili obecnej. Docierały tam jedynie osoby zbierające żywicę do produkcji gumy do żucia (tzw. chicleros) i drewno. Wycięte przez nich ścieżki (tzw. brechas) zarosły jednak roślinnością i teraz zostały ponownie oczyszczone z pomocą miejscowej ludności, towarzyszącej wyprawie badawczej. Dotarcie do ruin nadal nie jest łatwe i wymaga samochodu z napędem na cztery koła. Obóz archeologów znajduje się około dwóch godzin drogi od szosy prowadzącej ze Xpuhil do Hopelchén.



Stela 2 w Kompleksie Zachodnim w Chactún (fotografia INAH)

Chactún obejmuje trzy grupy architektoniczne: Zachodnią (o powierzchni 11 hektarów) oraz Południowo-wschodnią i Północno-wschodnią, które wspólnie zajmują podobny obszar. Na przestrzeni tej znajdują się liczne budowle o charakterze piramidalnym i pałacowym, w tym dwa boiska do gry w piłkę, dziedzińce, place, rzeźbione zabytki i część mieszkalna. Największa piramida, o wysokości 23 metrów, wznosi się w Kompleksie Zachodnim, ale inne budowle też mają znaczące rozmiary. O wspaniałości miasta świadczą jednak przede wszystkim pochodzące z późnego okresu klasycznego stele i ołtarze, niektóre z rzeźbionymi inskrypcjami, a inne pokryte malowanym stiukiem, co jest rzadko spotykane przy tego typu zabytkach.



Stela 18 w Kompleksie Południowo-wschodnim w Chactún  (fotografia INAH)

Z 19 zarejestrowanych do tej pory stel, trzy są w miarę dobrze zachowane. Stela 1 wspomina władcę K’inich Bahlam, który – zgodnie z wstępną analizą Octavia Esparza Olguín, epigrafika projektu – w 751 roku n.e. ustawił „chak tuun” (wielki/czerwony kamień). Inskrypcje na Stelach 14 i 19  również zachowały się w dobrym stanie. W końcowych latach późnego okresu klasycznego i we wczesnym okresie postklasycznym część stel została wykorzystana ponownie. Jak podaje Ivan Šprajc, Stelę 18 znaleziono w narożniku boiska do gry w piłkę w Kompleksie Południowo-wschodnim. Inne stele znajdowały się odwrócone do góry nogami. Pomimo takich przestawień, dawni mieszkańcy miasta nadal składali dary przed stelami i ołtarzami, stanowiącymi miejsca kultu. Chociaż Chactún leży w pobliżu miast wzniesionych w stylu Río Bec, to różni się stylem budowli i bardziej przypomina architekturę Petén. Ivan Šprajc podkreśla, że przyszłe badania pozwolą wyjaśnić związki pomiędzy regionami Río Bec i Chenes, a przede wszystkim ewentualne powiązania Chactún z władcami dynastii Kaan, zamieszkującej Calakmul w późnym okresie klasycznym.

Czytaj też: Kolejne wieści z Chactún (stan Campeche, Meksyk)