Chankillo (Peru) na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Oryginalny artykuł: Unesco declara Patrimonio Mundial a Chankillo, el complejo astronómico más antiguo de América

27 lipca UNESCO wpisało na listę światowego dziedzictwa kompleks archeologiczny i obserwatorium astronomiczne Chankillo, położone w prowincji Casma (Peru), 365 km na północ od Limy i 15 km od wybrzeża Oceanu Spokojnego. Archeolog Ivan Ghezzi, prowadzący badania na terenie Chankillo podkreśla, że jest to najstarsze w Ameryce miejsce, gdzie w latach 500-200 p.n.e. prowadzono obserwacje ruchu słońca.  

Stanowisko archeologiczne Chankillo (źródło fot.: Andina)

Dlaczego w Nowym Świecie nie udomowiono królików?

Oryginalny artykuł: Why weren't New World rabbits domesticated?

W Europie króliki zostały udomowione około 1500 lat temu, chociaż ich mięso i futro były wykorzystywane przez ludzi już od czasów ostatniego zlodowacenia. Andrew Somerville (z Iowa State University) i Nawa Sugiyama (z University of California w Riverside) zastanawiali się, dlaczego pomimo wielu gatunków królików występujących na całym kontynencie amerykańskim, jego mieszkańcy ich nie udomowili. Dzięki zachowanym świadectwom archeologicznym wiadomo, że króliki z pewnością hodowano. Na przykład, w Teotihuacan szczątki królików stanowiły 23% wszystkich znalezionych szczątków zwierzęcych, pochodzących z okresu klasycznego. Jest to znacznie więcej niż odnotowano w przypadku jeleni oraz udomowionych indyków i psów, a także wskazuje raczej na hodowlę królików, a nie polowanie. Szczątki królików odkryto w depozytach w Piramidach Słońca i Księżyca oraz w żołądkach orłów i pum. Przeprowadzona analiza wskazuje, że króliki karmiono kukurydzą lub kaktusami i służyły, między innymi, jako pokarm dla zwierząt mięsożernych. Poza tym, w jednym z kompleksów mieszkalnych, aż 46% znalezionych kości zwierząt należało do podobnie żywionych królików. Natrafiono też na pomieszczenie, które mogło służyć jako miejsce ich hodowli. Natomiast na centralnym placu tego kompleksu zachowała się kamienna rzeźba przedstawiająca królika, co może podkreślać znaczenie hodowli królików dla tamtejszych mieszkańców.

Kości dwóch królików znalezione w żołądku orła złożonego w depozycie ofiarnym
w Piramidzie Słońca w Teotihuacan (fot. Nawa Sugiyama)

Cenne tkaniny kultury Paracas powróciły do Peru

Oryginalny artykuł: Valiosos textiles Paracas hallados por Julio C. Tello regresan al Perú tras 90 años 

W ostatnim czasie wspominałam na blogu o odzyskaniu przez Meksyk i Kostarykę wielu prekolumbijskich artefaktów. Tym razem przyszła kolej na Peru, do którego powróciło 57 wielobarwnych tkanin kultury Paracas, pochodzących sprzed około 2000 lat. Na bardzo dobrze zachowane tkaniny natrafił w 1925 roku archeolog Julio Cesar Tello podczas prac na terenie cmentarza Wan Kayan, gdzie odkrył 429 zawiniątek grobowych związanych z kulturą Paracas.

Jedna z odzyskanych tkanin kultury Paracas (źródło fot.: Andina)

Rozwiązanie zagadki werniksu skalnego

Oryginalny artykuł: Solving a long-standing mystery about the desert's rock art canvas

Przez lata uczeni zdołali lepiej poznać zachowane na terenach pustynnych petroglify niż tajemniczą, pokrywającą skały i bogatą w mangan ciemną warstwę, w której zostały wyryte. Nazywana jest ona werniksem skalnym i od dawna zastanawiano się, czy ma pochodzenie biologiczne czy nieorganiczne. Obecnie naukowcy z kilku instytucji, między innymi z California Institute of Technology i Department of Energy's SLAC National Accelerator Laboratory przeprowadzili nowe badania, wykorzystując najróżniejsze techniki, w tym: sekwencjonowanie DNA, analizy mineralogiczne, mikroskopię elektronową i zaawansowane metody spektroskopii rentgenowskiej, dzięki którym można poznać rozkład manganu i innych pierwiastków w próbkach werniksu skalnego. 

Petroglify w Parku Narodowym Mesa Verde, Colorado, USA
(fot. Christine Fry i Peter Russo)

Kostaryka odzyskała ponad 1000 artefaktów prekolumbijskich

Oryginalny artykuł: Costa Rica recovers archaeological pieces removed by US tycoon

Kostaryka odzyskała 1305 bardzo cennych artefaktów prekolumbijskich, które w latach 1870-1910 zostały wywiezione z tego kraju przez amerykańskiego potentata kolejowego Minora Keitha. Szacuje się, że cała kolekcja Minora Keitha może liczyć aż 16 000 najróżniejszych przedmiotów. Do 1914 roku była przechowywana w całości, a później jej część została wypożyczona do American Museum of Natural History w Nowym Jorku. Inne części kolekcji trafiły do National Museum of the American Indian, do Heye Fundation oraz do Smithsonian National Museum of Natural History. Po śmierci Keitha jego żona przekazała artefakty do Brooklyn Museum, podczas gdy inne zostały nabyte w 1934 roku.

Część odzyskanych artefaktów prekolumbisjkich (fot.: Muzeum Narodowe w Kostaryce) 

INAH przygotowuje aplikację do wirtualnego zwiedzania Teotihuacan

Oryginalny artykuł: Expertos del INAH trabajan en aplicación para visitar Teotihuacán virtualmente

Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) przygotowuje specjalną aplikację, którą będzie można pobrać na komputery oraz telefony komórkowe (z systemem operacyjnym iOS i Android) i wirtualnie zwiedzić Teotihuacan. Pomysł tego projektu powstał w maju ubiegłego roku, kiedy z powodu pandemii zamknięto to stanowisko archeologiczne. Opracowaniem aplikacji zajmują się: Roberto Rodríguez Rosales, Ricardo Martínez Moreno, Juana Mendoza Rivero i Javier Alonso Rodríguez.

Teotihuacan (fot.: INAH)

Badania zmieniającej się populacji w majańskim mieście Itzan

Oryginalny artykuł: Faecal records show Maya population affected by climate change 

Grupa uczonych z McGill University (Montreal, Kanada) wykazała, że liczba ludności w Itzan, dawnym mieście Majów w Gwatemali, zmieniała się wraz z warunkami klimatycznymi, a do znacznego spadku populacji doprowadzały nie tylko susze, ale i okresy z wyjątkowo dużymi opadami deszczu. Pobrano próbki z dna pobliskiej laguny Itzan i zastosowano stosunkowo nową metodę, polegającą na badaniu stanoli (związków organicznych występujących w odchodach ludzi i zwierząt). Do tej pory liczebność dawnej populacji na Nizinach Majów tradycyjnie określano na podstawie prac w terenie i wykopalisk archeologicznych. Jednak biorąc pod uwagę tropikalny klimat, nie zawsze daje to satysfakcjonujące rezultaty, gdyż wiele domów wznoszono z materiałów nietrwałych.

Laguna Itzan w Gwatemali (fot. Andy Breckenridge)

Wykorzystanie fajek świadczy o regionalnej różnorodności

Oryginalny artykuł: Use of tobacco pipes by Native groups tells story of regional diversity

Kenneth Farnsworth, Thomas Emerson i Randall Hughes z University of Illinois (Urbana Champaign, USA) przeprowadzili nowe badania fajek znalezionych w ośrodkach związanych z tradycją Hopewell w stanach Illinois i Ohio. Wyniki prac kwestionują wcześniejsze poglądy, zgodnie z którymi społeczności zamieszkujące dany region w danym czasie stosowały te same praktyki. Okazuje się, że wyrób, wymiana handlowa i wykorzystywanie fajek znacznie różniły się w przypadku poszczególnych grup ludności. Jak podkreśla kierującymi pracami Thomas Emerson, mieszkańcy ośrodków związanych z tradycjami Havana Hopewell i Scioto Hopewell, zamieszkujący ziemie dzisiejszych stanów Illinois i Ohio, podzielali pewne praktyki kulturowe, ale istniały też widoczne różnice.

Kamienna fajka znaleziona w Pike County, stan Illinois (fot. Kenneth Farnsworth)