poniedziałek, 30 września 2013

Grobowiec kultury Chimu w Lambayeque

Oryginalny artykuł: Archaeologists find Chimu tomb in Lambayeque

Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie kompleksu archeologicznego Saltur, w dystrykcie Zaña (północne Peru) odkryto grobowiec osoby z elity, zmarłej w wieku około 30 lat. Ciało było zawinięte w tobołek, a dokoła znajdowało się pięć talerzy i duża waza ceramiczna, w których znaleziono zachowane w bardzo dobrym stanie szczątki ptaków i ryb. Pochówek może pochodzić sprzed około 600 lat. Ponieważ na terenie Saltur znajduje się wiele małych budowli o przypuszczalnym przeznaczeniu administracyjnym kultury Chimu, zatem uczeni przypuszczają, że pochowana w grobie osoba mogła pełnić jakąś funkcję administracyjną.

Grobowiec odkryty w Saltur (Peru) (fot. Andina)
Jest to pierwszy, całkowicie nietknięty grobowiec odnaleziony do tej pory na terenie Saltur. Archeolog Luis Chero przekazał, że nowe odkrycia dostarczają wielu ważnych informacji o dawnych kulturach zamieszkujących niegdyś ziemie północnego Peru. Poza architekturą ceremonialną kultury Lamabayeque znaleziono już kilka grobowców, cztery z okresu kultury Chimu i jeden przypuszczalnie z czasów Chimu-Inca, ale zostały one sprofanowane przez złodziei i zdołano jedynie zebrać część złożonych darów.

sobota, 28 września 2013

O czym pisali Majowie: Nadproże 17 z Yaxchilan

Nadproże 17 pierwotnie zdobiło północno-zachodnie wejście do głównego pomieszczenia Budowli 21, skąd  na polecenie podróżnika Alfreda Maudslaya w 1883 zostało zabrane i przewiezione do Muzeum Brytyjskiego w Londynie, gdzie do dziś się znajduje. Płaskorzeźba o wymiarach 64x60 cm przedstawia króla Yaxchilan Yaxuun Bahlam IV i Panią Mut Bahlam z Hix Witz (obecnie Zapote Bobal / El Pajaral w Gwatemali) – być może królewską małżonkę lub kobietę pełniącą inne ważne stanowisko. Jest to jedno z trzech nadproży z tego budynku upamiętniających rok 752 n.e., który był dla króla bardzo ważny: Yaxuun Bahlam IV rozpoczął swoje kampanie wojenne (Nadproże 16) i objął tron (po 10 latach bezkrólewia i walk) oraz urodził mu się syn.

Yaxchilan Lintel 17
Nadproże 17 z Yaxchilan (fot. Wikimedia Commons / Simon Burchell)


czwartek, 26 września 2013

Miasta Majów: San Clemente (Gwatemala)

San Clemente położone jest w dżungli Petén, w odległości około 55 kilometrów od wyspy Flores. W 1895 roku na teren ruin trafił niemiecki geograf i geolog Karl Sapper, który sporządził raport i opublikował pierwszy plan miasta. Kilkanaście lat później, w 1908 roku dotarł tam austriacki badacz Teobert Maler, a w 1922 pojawiła się ekspedycja z Instytutu Carnegie, kierowana przez Sylvanusa G. Morleya, który nazwał ruiny Chichantun – „mały kamień” – na pamiątkę dwóch niewielkich stel, które niestety zaginęły, choć ze względu na znaczny stopień erozji i tak nie byłoby możliwe odczytanie wyrzeźbionych na nich tekstów.

Budowle San Clemente
W 1924 i 1928 roku natomiast ziemie te odwiedził Franz Blom, który opisał piramidy schodkowe zwieńczone świątyniami i budowle rezydencjalne. W owych czasach na ścianach budowli były jeszcze widoczne ślady malowideł i graffiti.

Graffiti, które zdołał przerysować Franz Blom
W 1930 roku Percy C. Madeira spędził dwa dni w San Clemente, a w 1958 roku dotarł tam William Bullard, który z kolei nazwał ruiny El Gallo. Przez kolejne lata miasto pozostawało w zapomnieniu i zainteresowano się nim ponownie dopiero w 1992 roku podczas Projektu Triángulo Cultural Yaxhá-Nakum-Naranjo, a rok później raport o San Clemente opublikował Karl Herbert Mayer. Od 2006 roku na terenie miasta, w sektorze północnym, prowadzone są prace wykopaliskowe finansowane przez gwatemalskie Ministerstwo Kultury i Sportu oraz Rząd niemiecki. 

W budowlach San Clemente zachowały się ślady po wykopach rabusiów 

wtorek, 24 września 2013

Tajemnica Pampa Grande, ostatniej stolicy kultury Moche

Oryginalny artykuł: Los misterios de Pampa Grande, la ultima capital de la cultura mochica

Badacze z Lambayeque musieli czekać aż 25 lat, do 15 lipca b.r. aby rozpocząć wykopaliska w trzech budowlach kompleksu Pampa Grande, znajdującego się około 50 km od Chiclayo i około 20 km od miejsca, gdzie odkryto niegdyś słynny grobowiec Pana z Sipán. Tak długi okres oczekiwania na podjęcie prac spowodowany był brakiem funduszy, gdyż priorytetowo traktowano stanowisko Huaca Rajada - Sipán.

Jedna z ozdób znaleziona wiele lat temu w grobowcu Pana z Sipán (fot. Christian Ugarte)

poniedziałek, 23 września 2013

Dramatyczny pożar zwiastunem upadku Cahokii

Oryginalny artykuł: Blake de Pastino. Epic Fire Marked ‘Beginning of the End’ for Ancient Culture of Cahokia, New Digs Suggest. Western Dig 16.09.2013.


Wykopaliska na południu stanu Illinois w USA wykazały, że 900 lat temu ogromny pożar zapoczątkował upadek ówczesnego największego miasta Ameryki - Wielkiej Cahokii - cywilizacji, której szlaki handlowe i strefa wpływów rozciągała się od Wielkich Jezior na pograniczu współczesnej Kanady i USA po południowo-wschodnią część współczesnych Stanów. Zdaniem badaczy wydarzenie to stanowi punkt zwrotny w historii Cahokii i początek wielkich zmian kulturowych.

Cahokia painting
Cahokia u szczytu swojej potęgi (rys. L. K. Townsend / Cahokia Mounds State Historic Site)

niedziela, 22 września 2013

Megafauna Ameryki

Kiedy ludzie po raz pierwszy dotarli do Ameryki Północnej (w holocenie), bioróżnorodność ssaków na tym kontynencie drastycznie spadła w porównaniu ze stanem z poprzedniej epoki geologicznej (plejstocenem). Wśród przyczyn wielkiego wymierania wymienia się 4 czynniki oraz różne ich konfiguracje: polowanie przez ludzi, zmiany klimatyczne, choroby oraz upadek asteroidy lub komety.

Plejstoceńska megafauna Ameryki Północnej obejmowała: olbrzymie leniwce, niedźwiedzie krótkopyskie, kilka gatunków tapira, kilka gatunków pekari, lwa amerykańskiego, olbrzymie kondory, geparda amerykańskiego, koty szablozębne takie jak smilodon i homoterium, wilka strasznego, suhaki (antylopy sajga), wielbłądowate takie jak dwa gatunki lamy i Camelops hesternus, przynajmniej dwa gatunki bizona, łosia jeleniowatego, woła krzaczastego i woła piżmowego, konie, mamuty i mastodonty, olbrzymie bobry, ptaki takie jak teratorny, olbrzymie żółwie oraz łososia szablozębnego o długości ponad 2,5 metra. Dla porównania dzisiaj największe zwierzę lądowe Ameryki Północnej to bizon amerykański.

Południowoamerykańska fauna w plejstocenie była całkiem inna, czego przykładem jest ogromny leniwiec ziemny - megaterium.  Na kontynencie żyło kilka gatunków roślinożernych, takich jak makrauchenie, przypominające słonia Cuvieronius i stegomastodont, prehistoryczne szczerbaki dedikurus i glyptodon, konik hippidion oraz przypominający hipopotama toksodon. Głównym drapieżnikiem regionu był smilodon, który przekroczył pomost lądowy między Ameryką Północną a Południową milion lat temu.



piątek, 20 września 2013

Ruiny Inków w prowincji Nazca (Peru)

Oryginalny artykuł: Archaeologists discover Inca ruins in Nasca, Peru

Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych na terenie stanowiska Paredones, w prowincji Nazca (Peru), archeolodzy odkryli kamienne mury wzniesione w stylu typowym dla Inków. Do tej pory na peruwiańskim wybrzeżu nigdy nie natrafiono na kamienne konstrukcje przypominające budowle w Cuzco, gdyż na tamtejszych terenach, w tym również w Paredones, stosowano adobe (gliniane cegły suszone na słońcu). Z tego względu nowo odkryte w Paredones mury są tak wyjątkowe, gdyż stanowią połączenie idealnie obrobionych i dopasowanych do siebie bloków kamiennych z murami ustawionymi z adobe.  
   
Paredones (fot. Perutoptours)

czwartek, 19 września 2013

Tlauhquéchol i władcy Mexików

Oryginalny artykuł: Hallan restos de aves vinculadas con soberanos en el Templo Mayor

Leonardo López Luján, kierujący Projektem Archeologicznym Templo Mayor, powiadomił niedawno o kolejnym ważnym odkryciu, a mianowicie o znalezieniu w depozytach ofiarnych 99, 101, 104, 120, 128 i 142 szczątków siedmiu ptaków z rodziny ibisowatych, znanych jako warzęcha różowa (Platalea ajaja), a w języku nahuátl nazywanych tlauhquéchol. Szczątki ptaków były ułożone na linii wschód-zachód, a cztery ptaki stanowią wspaniały przykład sztuki wypychania zwierząt, spotykanej u Mexików. Poza tym w depozytach ofiarnych znajdowały się kawałki żywicy kopal, paciorki z zielonego kamienia, sceptry w formie węży, krzemienne noże, szczątki różnych zwierząt oraz innych ptaków, w tym orła przedniego (Aquila chrysaetos).

Tlauhquéchol.- warzęcha różowa ((Platalea ajaja) (fot. Wikipedia)

poniedziałek, 16 września 2013

Monolit z wizerunkiem człowieka-jaguara znaleziony w Pacopampa (Peru)

Oryginalny artykuł: Cajamarca-hallazgo del monolito
                             Archaeologists find ancient jaguar monolith in northern Peru

Peruwiańsko-japońska grupa badaczy, pracujących w ramach Projektu Archeologicznego Pacopampa przy wsparciu Universidad Nacional Mayor de San Marcos, odkryła zachowany w idealnym stanie monolit z wizerunkiem człowieka-jaguara. Znaleziska dokonano w świątyni Pacopampa, w dystrykcie Querecoto, w prowincji Cajamarca. Na początku sierpnia peruwiański archeolog Mauro Ordóñez wraz z grupą współpracowników natrafili na szczególny kamień leżący u stóp schodów pierwszej platformy świątyni. Przez kolejne dni kontynuowali wykopaliska pod czujnym okiem japońskiego badacza Yuji Seki, kierującego projektem. Rankiem 20 sierpnia odkryto kamienną rzeźbę długości 1,5 metra i o wadze 250 kilogramów.

Yuji Seki (po lewej) kierujący Projektem Archeologicznym Pacopampa (fot. El Comercio)

piątek, 13 września 2013

Masowy grobowiec odkryty w Uxul

Oryginalny artykuł: Maya dismembered their enemies

Archeolodzy z Uniwersytetu w Bonn odkryli w sztucznej grocie na terenie Uxul (stan Campeche, Meksyk) masowy grobowiec. Badania znalezionych kości wskazują, że pochowane tam około 1400 lat temu osoby zmarły gwałtowną śmiercią. Uczeni przypuszczają, że ofiarami byli jeńcy wojenni lub nawet przedstawiciele miejscowej elity. Prace wykopaliskowe, prowadzone w Uxul już od pięciu lat, mają na celu zbadanie początków i upadku miast na Nizinach Majów. Projektem archeologicznym kierują prof. Nikolai Grube i dr Kai Delvendahl z Uniwersytetu w Bonn oraz Antonio Benavides z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Meksyku.

Wnętrze sztucznej groty z fragmentami szkieletów (fot. Nicolaus Seefeld)

wtorek, 10 września 2013

Miasta Majów: Chinkultic (stan Chiapas, Meksyk)

Chinkultic leży na krańcach Parku Narodowego Montebello w Chiapas. Miasto zbudowano na szeregu wapiennych wzniesień, wśród sosnowych lasów. Majowie wybrali wyjątkowo malownicze miejsce otoczone wodami Cenote Azul (od północy) oraz lagunami Chanujabab (od północnego wschodu) i Tepancuapan (od północnego zachodu).

Cenote Azul na terenie majańskiego miasta Chinkultic
Po raz pierwszy usłyszano o Chinkultic dzięki niemieckiemu uczonemu Edwardowi Selerowi, który przybył tam pod koniec XIX wieku. W 1926 roku odwiedził miasto meksykański badacz Enrique Juan Palacios. Dość odległe położenie i brak odpowiedniej ochrony doprowadziły jednak do kradzieży wielu zabytków. Chinkultic – zwane Chan w czasach Majów – było zamieszkane od 200 r. p.n.e. aż do okresu postklasycznego. Szczyt rozkwitu osiągnęło w okresie klasycznym, na co wskazują daty wyrzeźbione na stelach, pochodzących z lat 591-897 n.e. Większość stel uległa niestety znacznej erozji i zachowane na nich inskrypcje są trudne do odczytania.

Fragment steli z Chinkultic, oznaczony jako Monument 9

sobota, 7 września 2013

Osadnictwo w zachodniej Amazonii ponad 10 tys. lat temu

Oryginalny artykuł i zdjęcia: 10,000-Year-Old Human Settlements In Bolivia Evidence Of Ancient Amazon Peoples. Huffington Post 30.08.2013.

W boliwijskiej Amazonii odkryto ślady osadnictwa sprzed minimum 10 tys. lat. Badacze doszli do takiego wniosku po przebadaniu śladów działalności ludzkiej znalezionych w trzech z setek kopców rozsianych w regionie Llanos de Moxos w dzisiejszej Boliwii. Wewnątrz niektórych kopców znaleziono dowody na obecność człowieka w okresie prehistorycznym, w tym muszle morskie, kości zwierzęce i węgiel drzewny. Datowanie radiowęglowe gleby wykazało, że jest to najstarsze znane stanowisko archeologiczne w tym rejonie. 

Kamienne narzędzia (fot. Lombardo et al, plosone.org)

środa, 4 września 2013

Nowe znaleziska w Templo Mayor

Oryginalny artykuł:  Recuperan cuchillos que representaban a guerreros mexicas

Podczas prac wykopaliskowych prowadzonych w ramach Projektu Templo Mayor, którym kieruje meksykański archeolog Leonardo López Luján, znaleziono przedmioty stanowiące Depozyt Ofiarny oznaczony numerem 137. Przedmioty te znajdowały się w kamiennej skrzyni pod trzema płytami z andezytu i były związane z szóstym etapem konstrukcyjnym Wielkiej Świątyni – Templo Mayor – przypadającym na lata 1486-1502 n.e. Jak podaje jeden z badaczy, Diego Matadamas Gómora, w skrzyni umieszczona była rzeźba – z wizerunkiem boga deszczu Tlaloka – wysokości 21 centymetrów i szerokości 11,5 centymetra z zachowanymi jeszcze pozostałościami niebieskiego barwnika. Pod rzeźbą leżało około 800 najróżniejszych muszli, figurka wykonana z żywicy kopal i przedstawiająca bóstwo żyzności, a także korale i szczątki ryby z rodziny rozdymek. Te pochodzące z morza przedmioty wskazują na wyraźny związek z wodnym światem podziemnym.

Depozyt Ofiarny 137 (fotografia INAH)

niedziela, 1 września 2013

Fotogaleria: Figurki z Teotihuacan

kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photo to enlarge

Na terenie Teotihuacan istniało wiele warsztatów rzemieślniczych, zajmujących się między innymi wyrobem figurek ceramicznych, które były zarówno modelowane, jak i wykonywane przy użyciu gotowych form. Archeolodzy znaleźli pozostałości takich form, stosowanych zwłaszcza w przypadku figurek o dość skomplikowanych nakryciach głów.


Znalezione na terenie Teotihuacan formy do wyrobu figurek
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)