O czym pisali Majowie: Nadproże 16 z Yaxchilan

Nadproże 16 to drugi z trzech paneli zamówionych przez króla Yaxuun Bahlam IV do Budowli 21 w Yaxchilán. Pierwotnie zdobiło centralne wejście do głównej komnaty, w 1883 na życzenie angielskiego podróżnika Alfreda Maudslaya zostało przetransportowane do Muzeum Brytyjskiego w Londynie, gdzie do dziś jest wystawione. Panel z wapienia o wymiarach 70 x 60 cm zachował się w idealnym stanie, ale bez śladów barwników, które niegdyś prawdopodobnie podkreślały kształty i detale postaci.

 

 

Nadproże 16 z Yaxchilan, obecnie w Muzeum Brytyjskim w Londynie (fot. Wikimedia Commons)

	Postać króla Yaxuun Bahlam IV dominuje scenę. W ręku trzyma włócznię i ma na sobie ten sam kostium wojownika, który jego ojciec nosił na Nadprożu 26 z Budowli 23.
	U jego stóp klęczy jeniec ze sznurami na szyi i ramionach oraz z pewnym przedmiotem w ręku. Są to typowe atrybuty pokonanego wojownika. Typowy jest również gest przykładania ręki do ust.

Co ciekawe inskrypcja wymienia trzy postaci.  Król to:

Pan Trzech K’atunów, czyli osoba w wieku 40-59 lat.	Yaxuun Bahlam, czyli "Ptak Jaguar" (yaxuun to konkretnie bławatnik meksykański - Cotinga amabilis)	Pan Dwudziestu Jeńców	Boski Władca Pa’chan, czyli Yaxchilan

Jeniec jest identyfikowany jako:

		Rys. J. Montgomery
Yax ? Took’, czyli Niebiesko-zielony lub Pierwszy ? Krzemień	z miasta Wak’aab (współcześnie Santa Elena)	Sahal – jest to wysoki tytuł dworski, którego znaczenie nie jest do końca jasne.

Jego suweren jest wymieniony w górnej części inskrypcji:

Pay Lakam Chahk, Władca Wak’aab (ale nie boski władca, a więc niżej w królewskiej hierarchii)

	Główny czasownik w tym tekście to chuhk ‘pojmać’, pojawiający się w kontekście jeńców wojennych. Rys. J. Montgomery
	Inskrypcja jest datowana na 6 Kaban 5 Pop, czyli 10 lutego 752 r. n.e. - dwa miesiące przed wstąpieniem króla na tron.

Sceny przedstawiające pojmanych jeńców często pojawiają się w sztuce Majów. Pojmanie jeńców było ważnym elementem strategii wojennej, ponieważ byli potrzebni do wielu rytuałów. Na przykład ceremonia wstąpienia króla na tron wymagała złożenia ofiary ludzkiej. 

 
Bibliografia:

• Martin, Simon, and Nikolai Grube. 2008. Chronicle of the Maya Kings and  Queens. Thames&Hudson
• www.britishmuseum.org: Nadproże 16 z Yaxchilan
• www.peabody.harvard.edu: Nadproże 16 z Yaxchilan