O czym pisali Majowie: Nadproże 15 z Yaxchilan

Nadproże 15 to jeden z serii 3 paneli zamówionych przez króla Yaxuun Bahlam IV do Budowli 21 na wzór Nadproży 24, 25 i 26 z Budowli 23 wzniesionej przez jego ojca – Itzamnaaj Bahlam III. Zdobiło niegdyś jedno z wejść do centralnej komnaty i podobnie jak Nadproża 16 i 17 z tej samej serii zostało wykonane z wapienia. Angielski podróżnik Alfred Maudslay opisał je jako “prawie zupełnie pogrzebane” w czasie swojej pierwszej wizyty w Yaxchilan w 1882 i rok później wysłał asystenta, aby je wydobył. Obecnie znajdują się w Muzeum Brytyjskim w Londynie. Nadproże 15 zachowało się w prawie idealnym stanie, oprócz jednego pęknięcia w poprzek, w tle nadal są widoczne ślady niebieskiego barwnika. Wymiary: 83 x 67 cm, głębokość reliefu do 1 cm.

Nadproże 15 z Yaxchilan (fot. Wikimedia Commons), niegdyś w Budowli 21, obecnie w Muzeum Brytyjskim w Londynie

	Inskrypcja jest datowana na 755 lub 768 r. n.e. – z powodu erozji nazwy dnia Tzolk’in nie można jednoznacznie wyliczyć daty. Jest to albo: 4 Kawak 12 Sip (24 marca 755) albo 4 K'an 12 Sip (20 marca 768)
	Nadproże 15 ukazuje małżonkę króla Yaxuun Bahlam – Panią Wak Tuun w trakcie składania ofiary z własnej krwi. W rękach trzyma miskę zawierającą przyrządy użyte podczas tego rytuału: kolec z grzbietu płaszczki, sznur i kawałki papieru.
	U jej stóp stoi druga miska – również z paskami papieru skropionymi jej krwią, z której unosi się Wąż Wizji.
	Inskrypcja wspomina nazwę rytuału dwukrotnie w nieco zmienionej formie: po lewej “przywołany był” + imię bóstwa, po prawej “a potem przywołała’, po którym następuje fragment tekstu trudny do odczytania – być może imię drugiej przywołanej istoty.
	Paszcza Węża Wizji, z której wyłania się głowa innej postaci.
	Detale stroju Pani Wak Tuun: faktura tkaniny, misterne lamówki i falujące brzegi sugerujące gwałtowny ruch.

Tekst znajdujący się pomiędzy Panią Wak Tuun a Wężem Wizji wymienia jej imię, tytuły i miejsce pochodzenia:

Tzw. “tytuł wazy” – tytuł kobiecy o nieznanym znaczeniu	Pani Wak Tuun	Pani z dynastii Ik’ (obecnie Motul de San José)	Pani “Pierwsza na świecie” – tytuł należny najpotężniejszym władcom

 

Ofiara z krwi była popularnym rytuałem począwszy od późnego preklasyku (400 p.n.e. – 250 n.e.) i w okresie klasycznym (250-800 n.e.). Stanowiła istotny element władzy królewskiej i wszelkich ceremonii publicznych. Majańskie elity upuszczały krew z różnych części ciała, używając w tym celu ostrzy z kolca płaszczki, krzemienia, kości i obsydianu. Takie przedmioty są często znajdowane w pochówkach i innych kontekstach archeologicznych, choć widoczne na inskrypcjach przedmioty z materiałów nietrwałych – sznur i papier, jeśli także były składane w grobach, to się nie zachowały.

 

  Bibliografia:

• L. Schele and M.E. Miller, The blood of kings (London, Thames & Hudson, 1986)
• S. Martin and N. Grube, Chronicle of the Maya kings and queens (Thames and Hudson, 2000)
• C. McEwan, Ancient Mexico in the British (London, The British Museum Press, 1994)
• www.britishmuseum.org: Yaxchilan  Lintel 15
• www.peabody.harvard.edu: Corpus of Maya Hieroglyphic Inscriptions

Czytaj także: Nadproże 24 z Yaxchilan, Nadproże 25 z Yaxchilan, Nadproże 26 z Yaxchilan, Panel 96 Glifów z Palenque