wtorek, 30 września 2014

Najstarsze ślady ludzkiego osadnictwa w Kanadzie

Oryginalny artykuł: Earliest sign of human habitation in Canada. Stone Pages 30.09.2014.

U północnego wybrzeża Kolumbii Brytyjskiej naukowcy znaleźli prawdopodobnie najstarsze w Kanadzie ślady ludzkiej działalności. Stanowisko pochodzące sprzed około 14 tys. lat leży obecnie pod kilkuset metrami wody na dnie oceanu koło archipelagu Haida Gwaii (Wysp Królowej Charlotty). Archeolog Quentin Mackie z University of Victoria badający ten rejon od 15 lat uważa, że niegdyś archipelag tworzył jedną dużą wyspę, zamieszkaną przez lud zajmujący się połowem łososia. Poziom morza był wówczas o 100 m niższy od dzisiejszego, a główna wyspa dwukrotnie większa. 

Przy użyciu autonomicznego pojazdu podwodnego badacze przeskanowali 25 km terenu, który niegdyś tworzył koryta rzek. Mackie uważa, że zdjęcia pokazują przynajmniej jeden kamienny jaz wzniesiony ludzką ręką i wykorzystywany do zaganiania ryb. Na zdjęciu widać zarys muru z dużych kamieni ułożonych w poprzek strumienia; taka technika połowów była stosowana przez wiele starożytnych kultur. Na podstawie datowania radiowęglowego innego stanowiska archeologicznego na wyspie wiek tamy ocenia się na 13800 lat.

Kamienno-drewniany jaz sprzed 2500 lat znaleziony przez archeologów na Gwaii Haanas (fot. Parks Canada)

Zdjęcia zostaną teraz przebadane przez geologa, który sprawdzi, czy nie jest to naturalna formacja, a w przyszłym roku zespół wróci na stanowisko, żeby pobrać próbki osadów i poszukać ewentualnych narzędzi kamiennych.

Zdaniem Ernie Gladstone - inspektora nadzoru z Gwaii Haanas - teoria Mackie'ego jest zgodna z ustnymi przekazami rdzennych Amerykanów z tego rejonu.

niedziela, 28 września 2014

Mężczyzna z Kennewick był myśliwym i podróżnikiem

Oryginalny artykuł: Kennewick Man looked Polynesian and came from far away. Stone Pages 5.09.2014.

Mężczyzna z Kennewick - zmarły 9 tys. lat temu w dolinie rzeki Columbia - był łowcą fok, który dużo podróżował i cierpiał z powodu grotu wbitego w biodro, pięciu złamanych żeber, które się nie zrosły prawidłowo, dwóch niewielkich urazów czaszki oraz zwyrodnienia barku na skutek częstego rzucania oszczepem. Przybył prawdopodobnie z północno-zachodniego wybrzeża Ameryki Płn. - z Alaski lub Wysp Aleuckich, a być może nawet aż z odległej Azji. Do takich wniosków doszli autorzy książki, która ukaże się na jesieni "Kennewick Man: The Scientific Investigation of an Ancient American Skeleton" (Człowiek z Kennewick: badania starożytnego amerykańskiego szkieletu). Książka przedstawia wyniki pracy kilkudziesięciu osób i opisuje najróżniejsze badania i testy, jakim został poddanych szkielet odkryty w 1996. 

Rekonstrukcja głowy mężczyzny z Kennewick (fot. Smithsonian Institution)

piątek, 26 września 2014

Preinkaska tkanina sprzed 2000 lat

Oryginalny artykuł: Manto preinca de 2000 anos de antiguedad se exhibe desde hoy

W Narodowym Muzeum Archeologii, Antropologii i Historii Peru została wystawiona preinkaska tkanina sprzed dwóch tysięcy lat. Jest jedną z 89 tkanin wywiezionych nielegalnie z Peru w ubiegłym wieku i znajdowała się w Göteborgu w Szwecji. Została odzyskana w czerwcu tego roku.

(Fot. Dante Piaggio Díaz / El Comercio)
(Fot. Dante Piaggio Díaz / El Comercio)

czwartek, 25 września 2014

Miasta Majów: Caracol (Belize)

Przez wiele wieków nikt nie przypuszczał, że głęboko w dżungli, w południowo-zachodniej części Belize, ukryte jest ogromne miasto Majów. Nie wiadomo, jak długo jeszcze kryłoby swą tajemnicę, gdyby nie Rosa Mai, która w 1939 roku udała się w owe rejony w poszukiwaniu drewna mahoniowego i cedrowego do wyrobów rękodzielniczych. O odkryciu ruin powiadomiła niezwłocznie władze kraju, które wysłały tam pełnomocnika do spraw archeologii, A. Hamiltona Andersona i to on nadał miastu nazwę CaracolDopiero kilkanaście lat później rozpoczęto wstępne badania. W latach 1950-53 dotarli do Caracol uczeni z Uniwersytetu w Pensylwanii, a w 1954 – z Uniwersytetu Harvarda. W latach 1985 - 2005 regularnymi pracami wykopaliskowymi kierowali Arlen i Diane Chase z Uniwersytetu na Florydzie. Jednocześnie, od 2001 do 2004 roku prowadzony był belizyjski projekt rozwoju turystyki, koordynowany przez archeologa Jaime Awe. Tak późne rozpoczęcie badań wiązało się głównie z kłopotami z dotarciem do Caracol, do którego wiedzie dość długa, choć piękna droga, gdzie można podziwiać malownicze wodospady Río on Pools i grotę Río Frío Cave.


Río on Pools
Río Frío Cave
Kiedy podjęto badania archeologiczne, okazało się, że Caracol było jednym z największych majańskich miast i w okresie swego rozkwitu liczyło ponad 100 tysięcy mieszkańców. Chociaż w okresie klasycznym miasto nazywało się Uxwitza’, to jego władcy zazwyczaj używali tytułu  K’uhul K’antumaak („boska osoba z K’antu”).

Blok glificzny z tytułem K'uhul K'antumaak
Niewiele wiadomo o początkach Caracol. Grupy ludności osiedliły się na tych terenach już w latach 600-300 p.n.e. Pierwszym udokumentowanym historycznie władcą Caracol i być może założycielem dynastii w I połowie IV w. n.e. był Te’ K’ab’ Chahk. Z nieco późniejszego okresu, gdyż z 400 r. n.e. pochodzi Stela 20, która choć zachowana we fragmencie, przedstawia postać jednego z wczesnych władców miasta.

Stela 20 z 400 r. n.e. przedstawia wizerunek jednego z pierwszych władców Caracol

wtorek, 23 września 2014

Rozbudowa Kanału Panamskiego ujawnia (pre)historyczne skarby

Oryginalny artykuł: Panama Canal expansion dredges up historical treasures. Phys.org 6.09.2014.

Przy rozbudowie Kanału Panamskiego naukowcy niespodziewanie odkryli prawdziwe skarby o charakterze archeologicznym i paleontologicznym, w tym skamieliny 3 tys. bezkręgowców, 500 kręgowców i ponad 250 roślin oraz pozostałości lasu, który spłonął wskutek wybuchu wulkanu. Eksperci wezwani przez Urząd ds. Kanału Panamskiego zidentyfikowali szczątki wielbłądów, krokodyli, zęby gigantycznego rekina oraz kości innych zwierząt sprzed milionów lat.

W trakcie prac pogłębieniowych na jeziorze Gatun po usunięciu ton ziemi odkryto także ślady osiedli ludzkich pochodzących z okresu prekolumbijskiego, kolonialnego i współczesnego. Wśród znalezionych artefaktów są fragmenty ceramiki, ostrza strzał oraz wyposażenie prekolumbijskiego grobowca. Znaleziono także sztylet z XVI wieku, komin z 1908 r. oraz butelki, wozy i wiadra używane do mieszania cementu w trakcie pierwszego etapu budowy kanału.

Wejście do Kanału Panamskiego od strony Pacyfiku (fot. Camilo Molina / Wikimedia Commons)

niedziela, 21 września 2014

Dowody na produkcję alkoholu w prehiszpańskiej Mezoameryce

Oryginalny artykuł: Pottery shards offer evidence of pulque production in prehispanic Mesoamerica. Phys.org 16.09.2014.

Zespół naukowców z Meksyku, USA i Wielkiej Brytanii znalazł dowody na to, że mieszkańcy starożytnego Teotihuacan wytwarzali napój alkoholowy zwany pulque już w okresie 200-550 n.e. W artykule opublikowanym w Proceedings of National Academy of Sciences zespół opisuje badania fragmentów ceramiki, na których znaleziono ślady bakterii występujących w pulque.

(A) Agawa (Agave salmiana), (B) sok z agawy, (C) konfekcjonowanie pulque w Apan, Meksyk.
Fot.: (c) PNAS, doi: 10.1073/pnas.1408339111

piątek, 19 września 2014

Wystawa meksykańskich kodeksów

Oryginalny artykuł: Historica exposicion "Codices mexicanos - memorias y saberes"

W Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk przygotowano wyjątkową wystawę czasową pod nazwą Los Códices de México, memorias y saberes, na której zaprezentowano 44 meksykańskie kodeksy, od lat przechowywane w Narodowej Bibliotece Antropologii i Historii, gdzie mogą być odpowiednio chronione. Tym razem jednak udostępniono je publiczności, która może podziwiać ich piękno.

Códice Colombino, czasy prekolumbijskie, Oaxaca, skóra (fot. BNAH-INAH)
Ta bezcenna kolekcja kodeksów stanowi jedno z najważniejszych źródeł, pozwalających poznać kultury dawnego Meksyku. Manuskrypty świadczą o wysokim stopniu rozwoju kulturowego, naukowego i artystycznego rdzennej ludności. Zawierają informacje o skomplikowanym systemie wierzeń i wiedzę, obejmującą wszystkie sfery życia, rejestry geograficzne, historyczne, gospodarcze i zapisy kalendarzowe.

Tonalámatl de Aubin, XVI wiek, Mistekowie, papier amate (fot. BNAH-INAH)

czwartek, 18 września 2014

Kodeks Chimalpahin powrócił do Meksyku

Oryginalny artykuł: El gobierno de Mexico recupera el Codice Chimalpahin

Z okazji obchodów, związanych z 75. rocznicą Narodowego Instytutu Antropologii (INAH)  oraz 50. rocznicą istnienia Narodowego Muzeum Antropologii, naród meksykański odzyskał jeden z najważniejszych dokumentów historycznych, znany jako Códice Chimalpahin. Dzieło to, obejmujące trzy tomy, zostało oficjalnie odebrane przez Teresę Franco, dyrektora INAH i będzie przechowywane w Narodowej Bibliotece Antropologii i Historii. Manuskrypty pochodzą z XVII wieku i zostały sporządzone w epoce wicekrólestwa przez dwóch historyków i kronikarzy pochodzenia indiańskiego: Domingo Chimalpahin Quauhtlehuanitzin (1579-1660) i Fernando de Alva Ixtlilxóchitl (1578-1650).

Trzy tomy dzieła, które powróciło do Meksyku (fot. Héctor Montaño / INAH)

czwartek, 11 września 2014

Odkrycie reliefów kultury Caral sprzed 3800 lat

Oryginalny artykuł: Descubren altorelieves de la cultura Caral

Na terenie stanowiska archeologicznego Vichama, w pobliżu Huacho (Peru), odkryto reliefy, które są dziełem kultury Caral i liczą około 3800 lat. Kilka lat temu obszar, na którym znajduje się Vichama był w pewnym stopniu zagrożony w wyniku rozbudowy pobliskiego miasta Véqueta. Jednak dzięki pracom wykopaliskowym na terenie stanowiska archeologicznego Caral, kierowanym przez dr Ruth Shady, sytuacja uległa zmianie i ekspansja miasta w tym kierunku została wstrzymana, co przyczyniło się do nowych odkryć.

Nowe reliefy odkryte w Caral (fot. Norman Córdova / Andina)

środa, 10 września 2014

Opowieść o Samabaj - zatopionym mieście Majów

Oryginalny artykuł: El sitio sumergido en el lago Atitlan

9 września, w Narodowym Muzeum Archeologii i Etnologii w mieście Gwatemala, podczas cyklu konferencji pod patronatem Ministerstwa Kultury i Sportu, archeolog Sonia Medrano wygłosiła wykład „Zatopione miasto na dnie jeziora Atitlán”, który zbiegł się z emisją filmu „Atlantyda Majów”, zrealizowanego przez National Geographic. To wspaniała okazja, aby przypomnieć o tym wyjątkowym odkryciu jedynego podwodnego miasta Majów – Samabaj.

Jezioro Atitlán
Historia rozpoczęła się w 1996 roku, kiedy to Roberto Samayoa Asmus, nurkując w wodach jeziora Atitlán (Gwatemala), natrafił na głębokości 30 metrów na pozostałości dawnych budowli i zabytków kamiennych.
Tajemnicze miasto nazwano Samabaj: „sam” – od nazwiska swego odkrywcy i „abaj” od słowa „kamień”. Dwa lata później miasto zostało oficjalnie wpisane przez Instytut Antropologii i Historii (IDAEH) w Gwatemali do rejestru stanowisk archeologicznych.

Roberto Samayoa Asmus, odkrywca zatopionego miasta (fot. PrensaLibre)

niedziela, 7 września 2014

Otwarcie muzeum w Túcume (Peru)

Oryginalny artykuł: Museo de Tucume abrio sus puertas

W piątek, 5 września zostało uroczyście otwarte nowe muzeum w Túcume (region Lambayeque, Peru), na terenie Valle de las Pirámides. Muzeum obejmuje trzy sale, w których można podziwiać 1500 najróżniejszych artefaktów, znalezionych podczas wykopalisk archeologicznych na tym terenie. Wśród przedmiotów znajdują się naczynia ceramiczne i najróżniejsze narzędzia. Bernarda Delgado wyjaśniła, że w muzeum zaprezentowano wyniki wielu lat pracy, a do najciekawszych eksponatów należą miniaturowe przedmioty z metalu, nigdy wcześniej nie zaprezentowane, kolekcja tkanin i dary pochodzące z grobowca jednego z miejscowych władców Inków.

Muzeum w Túcume (fot. La Republica)

czwartek, 4 września 2014

Przedmioty odkryte w Tiwanaku dowodzą zażywania środków halucynogennych

Oryginalny artykuł: Psychedelic culture tripped circa 500 AD

Od około 500 r. n.e., przez co najmniej 600 lat, przedstawiciele elity w południowo-środkowych Andach zażywali środki halucynogenne, czego dowodem są wymyślne akcesoria, opisane w najnowszym wydaniu czasopisma Antiquity. Odkryte przedmioty, wśród których znajdują się tabliczki do przygotowywania i zażywania takich środków, drewniana rurka, szpatułka i wielobarwna tkana opaska na głowę, rzucają nowe światło na styl życia i wierzenia mieszkańców Tiwanaku, leżącego w pobliżu Jeziora Titicaca w Boliwii.

Przedmioty odkryte w rytualnym zawiniątku w Cueva del Chileno (fot. Antiquity Publications)

poniedziałek, 1 września 2014

Fotogaleria: Ceramika Misteków

Mistekowie byli jednymi z najlepszych artystów w prekolumbijskim Meksyku. Wytwarzali wspaniałe przedmioty z obsydianu, turkusów, kryształu górskiego, jadeitu, muszli, drewna, kości i złota. Zasłynęli również z pięknej ceramiki polichromowanej. Naczynia Misteków charakteryzują się wielką różnorodnością form, wzbogaconych o motywy zoomorficzne i antropomorficzne. Spotykamy tu wazy i misy na trójnogach, puchary i dzbany, które w wielu przypadkach nadal zachowują swe oryginalne, żywe kolory.

Kliknij na zdjęcie aby powiększyć / click on photos to enlarge

Museo de las Culturas de Oaxaca “Santo Domingo” (miasto Oaxaca, Meksyk)