Oryginalny artykuł: Traces of hallucinogenic plants and chile peppers found at Maya ball court suggest rituals took place there
W Yaxnohcah, mieście Majów w meksykańskim stanie Campeche, archeolodzy z USA, Meksyku i Kanady odkryli w kompleksie Helena depozyt ofiarny, w którym znaleziono rośliny zidentyfikowane jako Ipomea corymbosa (w języku Majów z Jukatanu nazywana xtabentun), papryczki chili (ich w języku Majów z Jukatanu i Majów Tzetzal), Hampea trilobata (jool w języku Majów z Jukatanu) i Oxandra lanceolata (znana jako chilcahuite w południowym Meksyku). Wykopaliska w grupie architektonicznej Helena w Yaxnohcah były prowadzone w latach 2016-2022. Jest to platforma o wysokości jednego metra, mająca 68 m długości na linii wschód-zachód i 147 m długości na linii północ-południe. W okresie preklasycznym wznosiły się tam budowle mieszkalne. W latach 400 p.n.e.-200 n.e. platforma została przebudowana i wzniesiono tam boisko do gry w piłkę. Zdaniem uczonych, depozyt złożony pod posadzką platformy był związany z jej renowacją w późnym okresie preklasycznym, gdy zmieniła ona swój charakter z domowego na ceremonialny, miał przebłagać bogów i zapewnić ich błogosławieństwo.
Mapka przedstawiająca miasto Yaxnohcah z zaznaczonym kompleksem Helena (źródło ilustracji: czasopismo PLOS ONE) |