Prace archeologiczne i konserwatorskie w Moral-Reforma, mieście Majów w stanie Tabasco

Oryginalny artykuł: Moral-Reforma, importante sitio maya de Tabasco, aumentará su circuito de visita gracias al Promeza

Archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) rozpoczęli wykopaliska w Moral-Reforma, dawnym mieście Majów położonym w rejonie Balancán (stan Tabasco, Meksyk). Stało się to możliwe dzięki specjalnemu programowi „Promeza”, który finansuje prace archeologiczne na terenie 21 stanowisk związanych z trasą „Pociągu przez ziemie Majów”. Moral-Reforma znajduje się przy pierwszym odcinku tej trasy, biegnącym z Palenque (stan Chiapas) do Escárcega (stan Campeche), a najbliższą stacją będzie El Triunfo (na granicy stanów Tabasco i Campeche), gdzie oprócz dawnego miasta Majów będzie można również zwiedzić rezerwat ekologiczny „Wodospady Reforma”.

Stanowisko archeologiczne Moral-Reforma (fot. INAH)

Dyrektor Centrum INAH Tabasco, Carlos Arturo Giordano Sánchez Verín podał, że w budżecie programu „Promeza” przewidzianych jest dla Moral-Reforma 17 milionów pesos, które zostaną przeznaczone na prace związane z siedmioma konstrukcjami w centralnej części miasta, w tym dwiema budowlami pałacowymi o długości około 100 metrów. Te kompleksy architektoniczne mają zagłębione dziedzińce, korytarze i pomieszczenia mieszkalne, porównywalne pod względem złożoności do Pałacu w Palenque, chociaż wykazują większe podobieństwo do stylu spotykanego w Petén (Gwatemala). Prace będą prowadzone w dwóch etapach. Pierwszy rozpoczął się 2 maja i potrwa do września tego roku, a drugi przypadnie na 2023 rok. Dzięki nim Moral-Reforma będzie miało więcej do zaoferowania zwiedzającym, gdyż do tej pory można było zobaczyć tam tylko pięć budowli.

Prace na terenie Moral-Reforma (fot. INAH)

Moral-Reforma było przedmiotem badań i wykopalisk archeologicznych od wczesnych lat 90. XX wieku, ale ma jeszcze wiele do ujawnienia na temat swojej historii, trwającej od około 300 r. p.n.e. do 1000 r. n.e. W okresie tym początkowo niewielka osada zmieniła się w znaczący ośrodek, który sprawował kontrolę nad szlakiem handlowym wiodącym rzeką San Pedro Mártir, łączącą gwatemalskie Petén z miastami na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej. Na terenie miasta zachowały się zabytki z inskrypcjami glificznymi i monumentalna architektura. Z tekstów wyrzeźbionych na kamiennych stelach wynika, że ważne wydarzenia miały miejsce w obecności władcy Calakmul (w 662 r.) i władcy Palenque (w 690 r.), co wskazuje na sojusze polityczne z tymi królestwami. Około 750 r. Moral-Reforma stało się stolicą małej, niezależnej prowincji w regionie San Pedro Mártir.

Jedna z odrestaurowywanych budowli w Moral-Reforma (fot. INAH)

Giordano Sánchez wspomniał, że dzięki środkom z innego źródła INAH stara się nabyć 43 hektary pobliskiego rancza i cztery parcele należące do gminy, na których znajdują się konstrukcje z czasów prekolumbijskich. Pozwoli to na utworzenie obszaru ochronnego strefy archeologicznej o powierzchni około 80 ha. Planowane jest też zbudowanie miejscowego muzeum, obozu badawczego, magazynów i laboratorium.