Rywalizacja pomiędzy Mexikami i Taraskami uniemożliwiła zawarcie przymierza przeciwko Hiszpanom

Oryginalny artykuł: Rivalidad entre mexicas y tarascos impidio la alianza contra las fuerzas de Hernan Cortes

Jako że w tym roku mija 500 lat od podboju Tenochtitlan przez Hiszpanów, co jakiś czas organizowane są w Meksyku konferencje poświęcone temu ważnemu wydarzeniu. Tym razem historyk Carlos Salvador Paredes Martínez zwrócił uwagę na procesy zachodzące na terytorium dzisiejszego stanu Michoacan i konsekwencje rywalizacji pomiędzy Taraskami i Mexikami. Mexikowie na próżno starali się zawrzeć sojusz z Taraskami (znanymi jako Purépecha), z pomocą których mogliby powstrzymać zbliżające się wojska Hiszpanów i ich tubylczych sprzymierzeńców. Politycznym i religijnym centrum Tarasków było Tzintzuntzan, które kontrolowało rozległy region, obejmujący niemal cały obecny stan Michoacan oraz części stanów: Guanajuato, Guerrero, Jalisco, Queretaro i Meksyk. Dominacja Tarasków zaznaczyła się począwszy od XIII wieku i to oni zdołali zahamować ekspansję Mexików w kierunku zachodnim.

Pozostałości dawnego Tzintzuntzan, głównego ośrodka Tarasków (fot. INAH)

Carlos Salvador Paredes Martínez podkreśla, że Taraskowie byli wspaniałymi wojownikami, a ich organizacja i taktyka wojskowa zadecydowały o powstrzymaniu inwazji Trójprzymierza w tym regionie Meksyku. W 1477 roku wojownicy Tzitzipandácuare, władcy Tarasków określanego w ich języku słowem calzonci, pokonali Axayacatla, a w 1517 roku armia kolejnego calzonci o imieniu Zangua zadała cios wojskom Moctezumy II. Do obu starć doszło na granicy ich terytoriów, we wschodniej części stanu Michoacan, gdzie koryto rzeki Lerma było miejscem o charakterze strategicznym, łączącym z Doliną Toluki, z północnym Michoacan oraz z innymi regionami i grupami kulturowymi.

Ilustracja z "Relacji z Michoacan" ukazująca wojowników Tarasków.
Po lewej stronie dowódca wyjaśnia strategię walki, a po prawej stronie przedstawiono atak
(źródło ilustracji: Biblioteka Narodowego Muzeum Antropologii)

Moctezuma II starał się robić wszystko, aby zniechęcić Hernana Cortesa do przybycia do Tenochtitlan i tym samym chciał zyskać więcej czasu na wzmocnienie własnej armii. Do Tarasków trzykrotnie przybywały grupy wysłanników z Tenochtitlan, próbując przekonać ich do zawarcia przymierza i wspólnego stawienia czoła wrogowi. Pierwsi pojawili się w 1519 r., kiedy Mexikowie wiedzieli już, że Hernan Cortes dotarł do wybrzeży stanów Tabasco i Veracruz, ale misja zakończyła się niepowodzeniem. Drugą grupę negocjatorów wysłano jesienią 1520 r., ale to spotkanie miało fatalne konsekwencje dla obu stron. Władca Tarasków, Zangua, nakazał zabić wysłanników Mexików. Jak się okazało jeden z nich miał ospę, która rozprzestrzeniła się na ziemiach Tarasków, a jej pierwszymi ofiarami stali się sam władca, kapłani i inni przedstawiciele elity. Wobec pogarszającej się sytuacji w Tenochtitlan, do Tarasków ponownie udała się kolejna grupa Mexików, ale i tym razem wyprawa zakończyła się tragicznie, a mianowicie masakrą dziesięciu wysłanników. 

Ilustracja z "Relacji z Michoacan" przedstawia dwóch wysłanników z Tenochtitlan,
którzy starają się namówić władcę Tarasków do zawarcia przymierza przeciwko Hiszpanom
(źródło ilustracji: Biblioteka Narodowego Muzeum Antropologii)

Jak zaznacza Carlos Salvador Paredes Martínez, odmowa Tarasków, którzy nie chcieli współdziałać z Mexikami przeciwko Hiszpanom wynikała z ich nieustannej rywalizacji z Mexikami. Po upadku Tenochtitlan Hernan Cortes dowiedział się, że ziemie Tarasków są bogate w złoto i srebro. Wysłał tam wówczas kapitana Cristobala de Olid, który w 1522 r. dokonał podboju państwa Tarasków i zmusił ich ostatniego władcę Tangáxoan Tzíntzicha do poddania się. W latach 1523-24 Antonio de Carvajal został upoważniony do sporządzenia opisów tamtejszych miast, zebrania informacji o bogactwach naturalnych i ustalenia liczby rąk do pracy. Jednocześnie Hiszpanie założyli porty Zacatula i Colima, a Hernan Cortes zajął Tzintzuntzan i w 1528 r. zmusił Tarasków do niewolniczej pracy w kopalniach srebra na południu stanu Jalisco. W 1529 r., na polecenie Nuño de Guzmán, Tangáxoan Tzíntzicha stanął przed sądem i został skazany na śmierć. Co prawda doprowadziło to do rebelii, ale została ona szybko stłumiona przez Hiszpanów.