Prace konserwatorskie w grobowcach Zapoteków w San Pedro Nexicho (stan Oaxaca, Meksyk)

Oryginalny artykuł: Rescatan cinco tumbas zapotecas de época prehispánica en San Pedro Nexicho, Oaxaca

San Pedro Nexicho było jednym z największych i najważniejszych ośrodków prekolumbijskich w Sierra Juárez (stan Oaxaca, Meksyk) o czym świadczy co najmniej dwanaście dawnych grobowców Zapoteków. Przy finansowym wsparciu Fundacji Alfredo Harp Helú, w latach 2015-2020 specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przeprowadzili prace w terenie związane z ratowaniem i konserwacją pięciu grobowców. Jak podaje Nelly Robles García, skupiono się na czterech kryptach grobowych zbudowanych na planie prostokąta i jednej na planie krzyża, które znajdowały się w złym stanie, a teraz mają nowe wejścia i zadaszenia. Obecnie zebrany materiał archeologiczny jest analizowany w laboratorium.

Prace konserwatorskie w jednym z grobowców (fot. INAH)

Grobowiec 1, odkryty w 2010 roku, został splądrowany, ale pomimo to odzyskano artefakty stanowiące część wyprawy grobowej, w tym mały złoty paciorek. W Grobowcu 1 na szczególną uwagę zasługują wspaniałe malowidła ścienne, których liczne fragmenty leżały na posadzce i specjaliści starali się je odtworzyć. 

Fragmenty malowidła ściennego (fot. INAH)

Grobowiec 1, wzniesiony na planie krzyża, ma największe rozmiary. Niewielkie schody, przypominające rampę, prowadzą do wejścia, skąd przechodzi się do przedsionka o szerokości czterech metrów i długości jednego metra, docierając do głównej komnaty o długości dwóch metrów i szerokości 1,40 metra. Malowidła, wykonane w tak zwanym stylu „kodeksowym”, pokrywały wszystkie ściany grobowca. W głównej komnacie wyróżniają się sceny wojenne, na których można dostrzec kilka bogato odzianych postaci, namalowanych czarnymi liniami na intensywnie czerwonym tle, z pewnymi elementami w kolorze żółtym.

Fragment sceny przedstawionej na malowidle ściennym w Grobowcu 1 (fot. INAH)

Grobowce w San Pedro Nexicho pochodzą z okresu klasycznego oraz z wczesnego i późnego okresu postklasycznego, z lat od 200 n.e. do 1100-1521. Jak podkreśla Nelly Robles García, dostarczają one wielu kluczowych informacji na temat pochówków elity z tego okresu i mogą być dodane do listy grobów odkrytych w Monte Albán, Atzompa i Suchiquiltongo w Dolinie Oaxaca. 

Artefakty znalezione w grobowcach (fot. INAH)

W odróżnieniu od Grobowców 1, 3 i 4, z których odzyskano niewiele artefaktów, jak miniaturowe naczynia ceramiczne, muszle i przedmioty z zielonego kamienia, w Grobowcach 2 i 5 zachował się nienaruszony kontekst archeologiczny, w tym materiał osteologiczny. Chociaż stan szczątków kostnych nie jest zbyt dobry, to i tak dostarczą one danych na temat dawnych mieszkańców. W Grobowcu 2 znaleziono 240 zachowanych w pełni lub we fragmentach przedmiotów, w tym stiuki z inskrypcjami Zapoteków i rzeźby. Z kolei w Grobowcu 3 natrafiono na mały kawałek tkaniny świadczący, że złożona tam osoba była owinięta w całun. Okazało się, że została pochowana już w okresie kolonialnym. Nexicho było stolicą dworu Ixtepeji i ważną enklawą na granicy szlaku handlowego państwa Zapoteków.