Kompleks ceremonialny na wzgórzu Tlacoachistlahuaca

Oryginalny artykuł: El INAH en Guerrero estudia piedra letra, conjunto ceremonial en cerro de Tlacoachistlahuaca, en la Zona Amuzga

Piedra Letra, prekolumbijskie centrum ceremonialne, prawdopodobnie służące kultom wody i słońca, położone w Tlacoachistlahuaca, gminie Costa Chica w stanie Guerrero, zostało zarejestrowane przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH). Jest to mało znane stanowisko archeologiczne, pomimo jego znaczenia jako przestrzeni współistnienia plemion Amuzga, Mixteków i wymarłych plemion Ayacatecos. Archeolodzy Cuauhtémoc Reyes Álvarez i Miguel Pérez Negrete z Centrum INAH Guerrero przeprowadzili inspekcje w sześciu miejscach: Huehuetónoc (gdzie znajduje się Piedra Letra), Limón Guadalupe, Jicayán de Tovar, Santiago Yoloxóchitl, San Cristóbal i Guadalupe Mano de León, i natrafili na jedenaście stanowisk z czasów prekolumbijskich, gdzie znaleźli fragmenty ceramiki, sztukę naskalną i pozostałości dawnych budowli. 

Widok Jicayan de Tovar (fot. Centrum INAH Guerrero)

W Dolinie Chicama natrafiono na warsztaty garncarskie kultury Mochica

Oryginalny artykuł: La Libertad: Descubren talleres de cerámica Mochica en el Valle de Chicama 

Zespół Programu Archeologicznego Chicama Narodowego Uniwersytetu San Marcos (UNMSM) odkrył w Cerro Mayal, stanowisku archeologicznym położonym w dolinie Chicama, w regionie La Libertad, warsztaty produkcji ceramiki kultury Mochica, datowane na lata pomiędzy 400 a 600 rokiem. Jak podaje Henry Tantaleán, podczas wykopalisk natrafiono na szereg pomieszczeń, przeznaczonych do produkcji ceramiki, zbudowanych z typowych dla kultury Mochica cegieł adobe, które oddzielają obszary robocze i są przykryte dużą ilości wyrzuconej ceramiki. 

Stanowisko archeologiczne Cerro Mayal (fot. Andina)

Archeolodzy znaleźli szczątki świnek morskich w Castillo de Huarmey

Oryginalny artykuł: Arqueólogos hallan restos de cuyes asociados a la vida cotidiana en el Castillo de Huarmey 

Naukowcy biorący udział w projekcie archeologicznym „Castillo de Huarmey”, znaleźli szczątki świnek morskich związane z kontekstami ceremonialnymi i życiem codziennym kultury Wari. Jak poinformował badacz Miłosz Giersz z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, kierujący projektem, to nowe odkrycie jest związane zarówno z praktykami żywieniowymi, jak i rytualnymi, co potwierdza teorię wczesnego udomowienia świnki morskiej w regionie Ancash i jej symbolicznego znaczenia w społeczeństwach prekolumbijskich. Badania sugerują, że świnka morska była hodowana nie tylko jako źródło pożywienia, ale także odgrywała rolę w ceremoniach związanych z andyjskim światopoglądem. Miłosz Giersz wyjaśniła, że szczątki świnki morskiej zostały odkryte podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych od 2010 roku przez zespół projektu „Castillo de Huarmey” w różnych sektorach kompleksu grobowego. Ich systematyczna analiza była możliwa dzięki badaniom zooarcheolog dr Weroniki Tomczyk, która opublikowała wstępne wyniki w swojej rozprawie doktorskiej. To nowe spojrzenie na szczątki świnki morskiej było częściowo spowodowane rosnącym zainteresowaniem mieszkańców dziedzictwem kulturowym związanym z żywnością w regionie, pokazując, jak archeologia może angażować się we współczesne procesy rewaloryzacji kulturowej.

Szczątki świnki morskiej znalezione podczas wykopalisk (fot. Andina)

Prace nad zachowaniem gumowych piłek Olmeków

Oryginalny artykuł: Conservan milenarias pelotas olmecas de hule 

Aby spowolnić degradację 14 mezoamerykańskich piłek gumowych, znalezionych w 1988 roku u stóp wzgórza El Manatí w południowym Veracruz, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), Narodowego Uniwersytetu Autonomicznego Meksyku (UNAM) i Uniwersytetu w Veracruz zaproponowali opracowanie systemu anoksji (całkowitego braku tlenu), co umożliwiłoby ich konserwację. Jak poinformowała María del Pilar Ponce Jiménez, badaczka z Centrum INAH Veracruz, celem jest zaprojektowanie i zaprezentowanie prototypu obudowy z kontrolowanymi warunkami atmosferycznymi, co opóźniłoby proces niszczenia, a także uzyskanie szczegółowego zapisu cyfrowego za pomocą fotogrametrii, aby zabezpieczyć ich wizerunek i udostępnić je publiczności.

Jedna z zachowanych olmeckich piłek (fot.María del Pilar Ponce Jiménez)

Przeniesione budynki Majów dały początek Parkom Pamięci Balam Tun i K'awiil w Chetumal i Xpujil

Oryginalny artykuł: Edificios mayas reubicados dan origen a los parques de la Memoria Balam tun y K’awiil, en Chetumal y Xpujil 

Parki Pamięci Balam Tun i K'awiil powstały, aby ukazać architekturę i aspekty życia w dawnych miastach Majów. Oba parki mają być udostępnione zwiedzającym w ostatnim kwartale 2025 roku. Są one zlokalizowane w Chetumal (stan Quintana Roo) i w Xpujil (stan Campeche). W każdym z tych stanowisk interdyscyplinarne zespoły restaurują szereg prekolumbijskich konstrukcji, które zostały rozebrane, aby zapobiec ich zniszczeniu. Zastosowanie precyzyjnego sprzętu do rejestracji i pomiarów zabytków archeologicznych w terenie, takiego jak technologia LiDAR (Light Detection and Ranging) oraz fotogrametria, pozwala na ich wierną rekonstrukcję. W Parku Pamięci Balam Tun będzie można podziwiać 36 konstrukcji, a w Parku Pamięci K'awiil 12. 

Stacja Xpujil na trasie pociągu przez ziemie Majów (fot. Promeza)

Naczynie przedstawiające wojowników w walce znalezione w Chankillo

Oryginalny artykuł: Una vasija con guerreros en combate encontrada en Chankillo, el observatorio más antiguo de América 

Nowe odkrycie na pustyni Casma po raz kolejny rzuca światło na złożoną naturę władzy w najwcześniejszych cywilizacjach obu Ameryk. Na terenie Chankillo, przy wejściu do tamtejszego Obserwatorium Słonecznego Kompleksu Archeoastronomicznego natrafiono na naczynie, którego ikonografia przedstawia wojowników w walce. Ilustruje to konflikt i opowiada o skomplikowanej strategii, dzięki której elita umocniła swoją dominację ponad dwa tysiące lat temu. Według badaczy prowadzących projekt, naczynie, zidentyfikowane jako należące do ceramiki stylu Patazca, ma pęknięcia, które nie są przypadkowe, lecz są wynikiem celowego działania. Jedna z hipotez głosi, że jego pęknięcie było częścią rytualnej ofiary, złożonej w kluczowym miejscu, choć możliwe jest również, że doszło tam do fizycznej konfrontacji. Naczynie zostało znalezione na samym progu obserwatorium, w punkcie przejścia między światem profanum a przestrzenią sacrum, z której czas był regulowany przez słońce.

Prace na terenie Chankillo (fot. Rząd Peru)

W kompleksie Licapa II natrafiono na rezydencję lokalnej elity

Oryginalny artykuł: ¡Hallazgo arqueológico! Palacio Moche encontrado revela presencia de élite gobernante 

Najnowszym odkryciem w kompleksie Licapa II na stanowisku archeologicznym Moche w La Libertad jest budowla z czasów prekolumbijskich, która prawdopodobnie służyła jako rezydencja lokalnej elity. Jak podaje Henry Tantaleán, jeden z kierujących Programem Archeologicznym Chicama, konstrukcja ta liczy około 1400 lat i pochodzi z okresu pomiędzy 600 a 700 rokiem, określanym jako Późny Okres Moche, ściśle powiązany z międzyregionalnymi wpływami i interakcjami. 

Pozostałości dawnej rezydencji (fot. Andina)

Nowe odkrycia w Puémape podkreślają rolę świątyni w dawnym Peru

Oryginalny artykuł: Nuevos hallazgos en Puémape ponen en valor rol que cumplió este templo en el antiguo Perú

Po 35 latach jedna z najstarszych świątyń na północnym wybrzeżu Peru, znajdująca się na stanowisku archeologicznym Puémape, położonym w dystrykcie San Pedro de Lloc, w prowincji Pacasmayo, ujawnia nowe tajemnice dotyczące pochodzenia architektury rytualnej i jej powiązań z kultem przodków w dolinie Jequetepeque, w regionie La Libertad. W 1990 roku podjęto pierwszą próbę przeprowadzenia badań w świątyni Puémape. Znaleziska z tamtego okresu udokumentowały długą historię osadnictwa, łączącą ją z rozwojem kultury Cupisnique. Stanowisko to było jednym z pierwszych, na którym odkryto obecność monumentalnej architektury prekolumbijskiej, związanej z kulturą Cupisnique. Jednak po tym pionierskim odkryciu miejsce to popadło w zapomnienie, aż do dziś. W 2024 roku, prawie 35 lat później, Program Archeologiczny Chicama Narodowego Uniwersytetu San Marcos, którym kierują Henry Tantaleán Ynga i Carito Tavera Medina, przejął pałeczkę dzięki wsparciu nowoczesnej technologii i odnowionej perspektywie naukowej. W tym roku przeprowadzono nową fazę tych badań naukowych.

Prace wykopaliskowe w Puemape (fot. Program Archeologiczny Chicama)