Kompleks ceremonialny na wzgórzu Tlacoachistlahuaca

Oryginalny artykuł: El INAH en Guerrero estudia piedra letra, conjunto ceremonial en cerro de Tlacoachistlahuaca, en la Zona Amuzga

Piedra Letra, prekolumbijskie centrum ceremonialne, prawdopodobnie służące kultom wody i słońca, położone w Tlacoachistlahuaca, gminie Costa Chica w stanie Guerrero, zostało zarejestrowane przez Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH). Jest to mało znane stanowisko archeologiczne, pomimo jego znaczenia jako przestrzeni współistnienia plemion Amuzga, Mixteków i wymarłych plemion Ayacatecos. Archeolodzy Cuauhtémoc Reyes Álvarez i Miguel Pérez Negrete z Centrum INAH Guerrero przeprowadzili inspekcje w sześciu miejscach: Huehuetónoc (gdzie znajduje się Piedra Letra), Limón Guadalupe, Jicayán de Tovar, Santiago Yoloxóchitl, San Cristóbal i Guadalupe Mano de León, i natrafili na jedenaście stanowisk z czasów prekolumbijskich, gdzie znaleźli fragmenty ceramiki, sztukę naskalną i pozostałości dawnych budowli. 

Widok Jicayan de Tovar (fot. Centrum INAH Guerrero)

O dawnych pozostałościach na tym terenie powiadomił burmistrz Tlacoachistlahuaca, Emmanuel Cuevas Rodríguez. Dla specjalistów INAH była to wyjątkowa okazja, ponieważ niektóre cechy kulturowe obszaru Tlacoachistlahuaca, w języku Amuzga Sei' Chue („równina tlacuaches”), znane są jedynie ze źródeł historycznych, takich jak Relaciones Geograficas del siglo XVI. Według Reyesa Álvareza, chociaż Costa Chica w stanie Guerrero jest badana od lat 60. XX wieku, w regionie tym brakuje obszernego zapisu stanowisk archeologicznych, co stanowi pierwszy krok w kierunku jego badań, ochrony i konserwacji. 

Petroglify w Mano de Leon (fot. Centrum INAH Guerrero)

Dziś region ten pozostaje tyglem kulturowym, z grupami Amuzga skoncentrowanymi w Tlacoachistlahuaca i Huehuetónoc, z grupami Mixteków w północnej części, takimi jak Limón Guadalupe i Santiago Yoloxóchitl. Istnieją również powiązania z Nahua, potomkami pasterzy z farm w El Carmen, w gminie Xochistlahuaca. Jego terytorium obejmuje formacje górskie oraz niewielkie doliny. Na szczycie wzgórza w pobliżu Huehuetónoc znajduje się Piedra Letra, które przez osiem wieków służyło jako miejsce kultu wody i słońca, o czym można wnioskować z motywów na kilku petroglifach. 

Pagórek kryjący dawną budowlę w Piedra Letra (fot. Centrum INAH Guerrero)

Na szczycie znajduje się szeroka platforma z dwiema podstawami i innymi mniejszymi strukturami, połączona ze skalistą skałą, na której umieszczono petroglify datowane na okres epiklasyczny i wczesny okres postklasyczny (lata 650-1150) i późny okres postklasyczny (lata 1150-1521). Najwcześniejsze motywy sztuki naskalnej nawiązują do spirali, kropli, modelu boiska do gry w piłkę, postaci z okrągłym napierśnikiem oraz profilu jaguara, ozdobionego kropkami przypominającymi cętki. Innym motywem w Piedra Letra jest słońce z twarzą, które ze względu na technikę wykonania przypuszcza się, że pochodzi z późnego okresu postklasycznego, co potwierdza przypuszczenie, że na szczycie wzgórza odbywały się ceremonie związane z kalendarzem słonecznym i cyklem rolniczym, prośby o deszcz i urodzajność plonów. 

Kamień z zachowanych wizerunkiem jaguara (fot. Centrum INAH Guerrero)

Badania archeologiczne wskazują również na obecność kilku stanowisk o monumentalnej architekturze. W pierwszym z nich, San Cristóbal, poza pagórkami, kryjącymi dawne budowle, odkryto gładkie granitowe stele, o wysokości do 2 metrów oraz kamienie z wyrytymi spiralami i okręgami. W drugim, Guadalupe Mano de León, odkryto platformę z pozostałościami murów i kamienną siekierką.

Stela o wysokości dwóch metrów znaleziona w San Cristobal (fot. Centrum INAH Guerrero)

Zdaniem archeologów petroglify i inne motywy znalezione na pozostałościach dawnych konstrukcji to najwcześniejsze znane elementy sztuki naskalnej z terenu gminy. Dlatego, aby wzmocnić identyfikację graficzną Tlacoachistlahuaca, zostaną one włączone do katalogu ikonograficznego. Archeolog Pérez Negrete podsumowuje, że takie podejście do Tlacoachistlahuaca pozwoli nam zagłębić się w pochodzenie ludu Amuzga, tematu zakorzenionego w pamięci ludu poprzez narracje, które często są ze sobą sprzeczne.