Badania w jaskini Tlayócoc (stan Guerrero, Meksyk)

Oryginalny artykuł: INAH confirma hallazgos arqueológicos y emprende investigación en la Cueva de Tlayócoc, Guerrero 

Jesienią 2023 roku, niedaleko Carrizal de Bravo, miejscowości położonej w górach Guerrero, młody przewodnik Adrián Beltrán Dimas zabrał rosyjską speleolog Jekaterinę Katiyę Pawłową do jaskini Tlayócoc, aby mogła kontynuować mapowanie terenu, którym zajmowała się w tym regionie przez ostatnich kilka lat. Tym razem dotarli na dno jaskini, już zbadanej i postanowili wejść do środka przez zatopione i nieznane przejście, które zaprowadziło ich do kolejnego pomieszczenia, gdzie ku ich zaskoczeniu odkryli wspaniały kontekst archeologiczny. Na stalagmitach umieszczono dwie bransolety z muszli z wygrawerowanymi motywami, którym towarzyszyła inna bransoleta i gigantyczna muszla ślimaka. W pobliżu znajdowały się również porozrzucane czarne kamienne dyski, przypominające lustra z pirytu, jeden kompletny i fragmenty kilku innych.

Jaskinia Tlayococ (fot. Centrum INAH Guerrero)

Natychmiast powiadomili władze gminy, które zabezpieczyły eksponaty przed kradzieżą. Niedawno władze lokalne zwróciły się do Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) z prośbą rejestrację znalezionych artefaktów i ponowną inspekcję jaskini Tlayócoc. Obie akcje przeprowadzono w połowie marca. Archeolodzy z Centrum INAH Guerrero, Cuauhtémoc Reyes Álvarez i Miguel Pérez Negrete, a także historyk Guillermina Valente Ramírez, studentka na Autonomicznym Uniwersytecie Guerrero, udali się do Carrizal de Bravo, gdzie po jaskini oprowadził ich Adrián Beltrán. 

Adrian Beltran Dimas, przewodnik specjalizujący się w oprowadzaniu po jaskiniach (fot. Centrum INAH Guerrero)

Po wejściu do jaskini eksperci znaleźli dowody na to, że stalagmity zostały poddane obróbce w czasach prekolumbijskich, aby nadać im bardziej kulisty kształt. W osadzie natrafiono na trzy kamienne dyski, z których dwa były rozbite. Łącznie w jaskini Tlayócoc zarejestrowano 14 artefaktów, w tym trzy bransolety z muszli, fragment bransolety, również pochodzenia malakologicznego, muszla olbrzymiego ślimaka, prawdopodobnie gatunku Strombus sp., spalony kawałek drewna o długości 3,2 centymetra i pozostałości ośmiu kamiennych dysków (dwa kompletne i sześć niekompletnych).

Bransoleta z widocznym przedstawieniem postaci (fot. Centrum INAH Guerrero) 

Zgodnie z tym, co do tej pory zaobserwowano, każda bransoletka została wykonana z muszli ślimaka, prawdopodobnie morskiego gatunku Triplofusus giganteus, a następnie ozdobiona symbolami i figurami antropomorficznymi, w tym motywami w kształcie litery S, znanymi jako xonecuilli, liniami zygzakowatymi, okręgami i ukazanymi z profilu twarzami przedstawiającymi postacie ludzkie. Dyski mają średnicę około 9,5 centymetra, grubość 0,5 centymetra i drobne perforacje na końcach.

Motyw w formie litery S zwany xonecuilli (fot. Centrum INAH Guerrero)

Jekaterina Katiya Pawłowa udostępniła ekspertom z INAH dokumentację fotograficzną materiałów znalezionych in situ, a także mapę jaskini Tlayócoc, upoważniając do ich wykorzystania przy analizie stanowiska i upowszechniania wyników badań. Jak podkreśla Miguel Pérez, to odkrycie ma ogromne znaczenie, ponieważ badając kontekstowe powiązania artefaktów jaskiniowych, badacze będą w stanie zinterpretować symboliczne pojęcia, aspekty kulturowe, produkcję, a nawet handel, aby scharakteryzować prekolumbijskie społeczeństwa osiedlone w górach Guerrero.

Jeden z artefaktów z muszli w momencie odkrycia (fot. Katiya Pawłowa)

Cuauhtémoc Reyes zwraca uwagę, że wyjątkowym aspektem odnalezienia tego zamkniętego kontekstu jest możliwość obserwowania powiązań między elementami kulturowymi w przestrzeni postrzeganej jednocześnie jako świat podziemny i łono Ziemi. Symbole i przedstawienia postaci na bransoletach mogą nawiązywać do prekolumbijskiej kosmogonii dotyczącej stworzenia i płodności. Opierając się na źródłach historycznych z XVI wieku archeolodzy szacują, że wszystkie znalezione artefakty zostały umieszczone w jaskini w okresie postklasycznym, między 950 a 1521 r., gdy obszar ten zamieszkiwała wymarła grupa etniczna Tlacotepehua. Niektóre z bransoletek wykazują podobieństwo do tych pochodzących ze stanowisk archeologicznych w Guerrero, takich jak Infiernillo w Coahuayutla, a także z bardziej odległych regionów kulturowych, takich jak Huasteca.

Lasy sosnowe i dębowe otaczające jaskinię Tlayococ (fot. Centrum INAH Guerrero)

Miejscowość Carrizal de Bravo położona jest 2397 metrów nad poziomem morza, w gminie Leonardo Bravo, w otoczeniu gęstych lasów sosnowych i dębowych. Jej mieszkańcy pamiętają, że ich przodkowie pokonywali duże odległości, aby wypasać bydło. Byli to chiveros z plemienia Nahua, którzy przeszli na osiadły tryb życia. Ich pierwszą osadą było miejsce zwane El Aserradero, jednak z powodu zimna, niecały wiek temu, przenieśli się na niżej położone tereny, aby założyć osadę, którą zamieszkują do dziś. Są to populacje, których historia i kultura zostały słabo zbadane. Naukowcy z INAH po raz pierwszy odwiedzili Carrizal de Bravo. Wizyta ta zapoczątkowała kampanię, którą instytut zrealizuje w tym regionie, aby promować świadomość i chronić dziedzictwo biokulturowe. Celem kampanii będzie utworzenie organizacji opartej na społeczności i zaplanowanie badania stanu zachowania artefaktów z jaskini Tlayócoc. Pracami będzie kierować Dział Restauracji Centrum Guerrero INAH. Zabytki znajdujące się w jaskini, już zarejestrowane w bazach danych INAH, znajdują się pod opieką władz gminy.