Odkrycie grobowca założyciela dynastii w mieście Majów Caracol

Oryginalny artykuł: El descubrimiento de la Tumba del Primer Gobernante de la Antigua Ciudad de Caracol reescribe la historia Maya 

Zespół archeologów z Uniwersytetu w Houston natrafił w ruinach majańskiego miasta Caracol (Belize) na pochówek Te' K'ab Chaaka, pierwszego władcy i założyciela jego dynastii królewskiej. To odkrycie grobowca, w ciągu ponad czterech dekad wykopalisk, rzuca nowe światło na kontakty Majów z odległym Teotihuacán. Caracol, w okresie swojej świetności, w latach 560-680 było potęgą polityczną, która dominowała nad południową częścią półwyspu Jukatan, zanim została opuszczona około 900 roku. Jednak korzenie królewskiego rodu Caracol sięgają znacznie wcześniejszego okresu, gdyż Te' K'ab Chaak wstąpił na tron w 331 roku. Jego imię wspominane jest w dwóch inskrypcjach z późnego okresu klasycznego, które niestety nie są czytelne. Archeolodzy Arlen i Diane Chase prowadzą wykopaliska w Caracol od 40 lat.

Diane Chase w nowo odkrytym grobowcu (źródło fot. Caracol Archeological Project/University of Houston)

Te' K'ab Chaak został pochowany w rodzinnym sanktuarium na Akropolu Północno-wschodnim. Towarzyszyła mu bogata wyprawa grobowa, obejmujaca: jedenaście naczyń ceramicznych, rzeźbione rurki z kości, ozdoby z jadeitu, mozaikową maskę z jadeitu, muszle spondylusa i inne przedmioty wykonane z materiałów nietrwałych. Naczynia ceramiczne znalezione w grobie przedstawiają władcę Majów trzymającego włócznię i przyjmującego ofiary od błagalników ukazanych pod postacią bóstw. Na innym naczyniu widniał wizerunek Ek Chuah, boga kupców Majów, otoczonego darami. Cztery z naczyń ceramicznych przedstawiały skrępowanych jeńców (podobne naczynia znaleziono również w dwóch pokrewnych pochówkach). Dwa naczynia miały pokrywki z uchwytami w kształcie główek koati, zwanych w języku Majów tz'uutz'. Słowo tz'uutz' pojawia się jako część królewskich imion władców Caracol.

Naczynie ceramiczne znalezione w grobowcu z przykrywką ozdobioną główką koati
 (źródło fot. Caracol Archeolgical Project/University of Houston)

Analiza osteologiczna wskazuje, że władca zmarł w podeszłym wieku, miał około 170 cm wzrostu i stracił wszystkie zęby. Jednak poza szczegółami fizycznymi, uwagę badaczy przykuł historyczny kontekst jego śmierci. Odkrycie nie tylko ujawnia informacje na temat Te' K'ab Chaaka, ale także wzmacnia długo dyskutowaną teorię związaną z kontaktami Majów z Teotihuacan. Tradycyjnie, zgodnie z badaniami przyjmuje się, że rok 378 stanowił punkt zwrotny z kontaktach Majów z Teotihuacan, znany jako „entrada”, kiedy to elementy z Teotihuacan nagle pojawiły się na majańskich monumentach. Jednak trzy groby odkryte w Caracol, w tym ten ze szczątkami Te' K'ab Chaaka, datowane są na około 350 rok. 

Prace wykopaliskowe w Caracol (źródło fot. Caracol Archeological Project/University of Houston)

Jednym z kluczowych znalezisk potwierdzających to wczesne powiązanie jest kremacja odkryta w 2010 roku w centrum placu Północno-wschodniego Akropolu. Została datowana metodą węgla C-14 na 350 r., zawierała szczątki trzech osób i artefakty z Teotihuacan, w tym dwa duże noże, sześć grotów atlatl oraz piętnaście ostrzy z zielonego obsydianu z Pachuca, regionu na północ od Teotihuacan. Dodatkowo, wśród przedmiotów znajdowała się rzeźbiona końcówka grotu atlatl, typowa dla wojowników z Teotihuacan, ale obca tradycjom Majów.

Artefakty z jadeitu znalezione z grobie założyciela dynastii (źródło fot. Caracol Archeological Project/University of Houston)

Jak wyjaśnia Diane Chase, sama kremacja i jej umieszczenie w centrum placu są również bardziej typowe dla mieszkańców Teotihuacan o wysokim statusie społecznym i nie są zgodne ze standardowymi praktykami pogrzebowymi Majów. Na podstawie innych fragmentów ceramiki znalezionych w miejscu kremacji ustalono, że główna osoba była prawdopodobnie członkiem rodziny królewskiej Caracol, która przejęła praktyki rytualne z Teotihuacan. Być może był to królewski wysłannik Majów, który mieszkał w Teotihuacan i powrócił do Caracol. Więcej o Caracol można przeczytać w poście: Miasta Majów: Caracol (Belize)