Zagadkowa "Cytadela" Majów w El Pilar (Belize)

Oryginalny artykuł: Archaeologist discovers mysterious ancient maya citadel

Od ponad dwudziestu lat archeolog Anabel Ford prowadzi badania na terenie majańskiego miasta El Pilar w Belize. W ostatnich latach wykorzystano podczas prac najnowszą technologię laserową LiDAR (fotogrametrię), co umożliwiło przeniknięcie przez grubą warstwę tropikalnej roślinności i zidentyfikowanie wzniesionych przez dawnych mieszkańców budowli, nadal porośniętych dżunglą i niewidocznych gołym okiem. Pozwoliło też przygotować wspaniałą mapę El Pilar.  Najbardziej zaskakującym rezultatem badań okazało się zlokalizowanie kompleksu budowli, który nazwano Cytadelą, gdyż położony jest na szczycie wzgórza i może stanowić fortyfikację.

Dżungla pokrywająca ruiny El Pilar (fot. Program BRASS/El Pilar)

Jak podaje Anabel Ford, nigdy wcześniej nie natrafiono na podobną grupę budowli. Kompleks ten obejmuje koncentryczne tarasy i cztery „świątynie”, z których każda ma około 3-4 metrów wysokości. Ciągnie się z południa na północ, na długości około jednego kilometra. Został zaplanowany i wzniesiony w konkretnym celu, a przede wszystkim wyraźnie oddzielony od pozostałych konstrukcji w El Pilar, leżącym w odległości około 600 metrów. Część miasta, w której wznosi się Cytadela nie przypomina typowych majańskich ośrodków z okresu klasycznego. Brak otwartego placu i zorientowania budowli zgodnie z punktami kardynalnym, a przede wszystkim brak widocznego związku z samym stanowiskiem El Pilar.

Obraz uzyskany dzięki technologii LiDAR.
Po prawej stronie widoczny jest kompleks budowli nazwany Cytadelą (Program BRASS/El Pilar)

Cytadela stanowi zatem zagadkę. Jakie jest jej pochodzenie? Kiedy została wzniesiona? W jakim celu? Dlaczego została oddzielona od miasta? Obecnie kompleks budowli jest jeszcze niewidoczny i porośnięty roślinnością. Aby jednak znaleźć odpowiedzi na postawione pytania, Anabel Ford powróci na teren El Pilar w bieżącym roku, aby rozpocząć prace wykopaliskowe, które dostarczą informacji na temat charakteru oraz przeznaczenia budowli i tarasów. Jak podkreśla Ford, najważniejsze jest ustalenie faz konstrukcyjnych dzięki zebraniu próbek ceramiki w celu datowania metodą węgla radioaktywnego. W tej chwili można bowiem jedynie stawiać różne hipotezy. Jeśli Cytadela pochodzi z okresu klasycznego, to mogła zostać zaprojektowana i specjalnie odseparowana od pobliskiego El Pilar. Istnieją jeszcze dwie inne możliwości: 1) Cytadela może być  konstrukcją  z okresu preklasycznego, sprzed 250 r. p.n.e., kiedy to rozmieszczanie budowli wokół placów nie było jeszcze standardem, znanym z okresu klasycznego (250-950 n.e.); 2) Cytadela mogła zostać wzniesiona znacznie później, w okresie postklasycznym, po 1200 r. n.e., gdy tego typu miejsca obronne były często spotykane. Tłumaczyłoby to tarasy i usytuowanie na szczycie wzgórza.

Jedna z porośniętych roślinnością budowli w El Pilar (fot. Program BRASS/El Pilar)

Anabel Ford - kierująca Programem BRASS/El Pilar w Mesoamerican Research Center na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barbara - uważa, że powyższe hipotezy można przetestować podczas jednego sezonu wykopaliskowego, gdy uzyska się informacje odnośnie datowania budowli. Jednak zdobycie dokładniejszych danych, związanych z funkcją, jaką spełniała Cytadela wraz z jej tarasami i świątyniami, wymaga dalszej pracy. El Pilar, leżące na terenie pomiędzy zachodnim Belize i północno-wschodnią Gwatemalą, jest uważane za największe miasto Majów w rejonie Belize River. Znajduje się tam 25 placów i setki budowli, z których niektóre pochodzą z około 800 r. p.n.e. Kilkaset lat później, w okresie największego rozkwitu, miasto to liczyło ponad 20 000 mieszkańców.