Miasta Majów: Yaxchilán (stan Chiapas, Meksyk) – część II

Czytaj także:  Miasta Majów: Yaxchilán (stan Chiapas, Meksyk) – część I

Itzamnaaj Bahlam III był związany jeszcze z drugą kobietą, pochodzącą z Calakmul  księżniczką Ix Uh Chan, która urodziła mu syna w 709 roku. Z nieznanych nam jednak powodów syn ten, który później przyjął imię Yaxuun Bahlam IV,  nie został oficjalnie desygnowany na następcę tronu. Pomimo to zrobił wszystko, aby zostać królem Yaxchilán i udowodnić swe prawo do objęcia władzy.


Wizerunek Yaxuun Bahlam IV na Steli 10 z 766 roku
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Ostatecznie Yaxuun Bahlam IV zasiadł na tronie w 752 roku. Starał się przede wszystkim utrzymywać bardzo dobre kontakty z miejscową arystokracją, która dawała mu poparcie. Z jednej z takich silnych  rodzin wywodziła się jego żona Ix Chak Joloom. W momencie objęcia władzy Yaxuun Bahlam IV miał już dość silną pozycję. Poza tym, we wcześniejszych bitwach pojmał jeńców aby zyskać w oczach poddanych opinię wielkiego wojownika. Yaxuun Bahlam IV pozostawił po sobie wiele wspaniałych zabytków, zwłaszcza nadproży, ukazujących nie tylko jego samego, ale również jego rodzinę i miejscowych dostojników podczas najróżniejszych ceremonii. Władca na każdym kroku podkreślał swoje pochodzenie i przede wszystkim postanowił uwiecznić na zabytkach swoją matkę Ix Uh Chan, która nie została nigdy wspomniana we wcześniejszych inskrypcjach. W tym celu polecił wyrzeźbienie kilku nadproży, o charakterze retrospektywnym, przedstawiających Itzamnaaj Bahlam III i Ix Uh Chan.

Nadproże 53 z Budowli 55 przedstawiające rodziców Yaxuun Bahlam IV:
Itzamnaaj Bahlam III (podczas tańca z królewskim sceptrem K'awiil)
i Ix Uh Chan (z tzw. świętym zawiniątkiem ikaatz)
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Jedną z charakterystycznych cech stel wznoszonych w Yaxchilán było umieszczanie w ich górnej części wizerunków rodziców, siedzących na tzw. pasie niebiańskim (ozdobionym glifami dnia i nocy, Słońca, Księżyca i planet), w kartuszach Słońca (ojciec) i Księżyca (matka).



Fragment Steli 10, przedstawiający kartusze z wizerunkami rodziców Yaxuun Bahlam IV
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Na górującym nad miastem Akropolu Południowym, przed Budowlą 40, ustawiono Stelę 11.



Budowla 40 na Akropolu Południowym

Stela 11, z 752 roku, była szczególnie ważna dla Yaxuun Bahlam IV. Jedna strona steli przedstawia go w towarzystwie ojca, Itzamnaaj Bahlam III, przekazującego mu symbolicznie władzę, a druga strona zachowała scenę z pojmanymi jeńcami. Obecnie Stela 11 leży w rogu Głównego Placu. Miejmy nadzieję, że pewnego dnia zostanie odrestaurowana i ustawiona.

Stela 11 z 752 roku, stojąca niegdyś przez Budowlą 40.
Inskrypcja wspomina objęcie władzy przez Yaxuun Bahlam IV
oraz podaje imiona i tytuły jego rodziców

Wielu zmian architektonicznych dokonano również na Głównym Placu. Obok Budowli 23 wzniesiono Budowlę 24 z inskrypcjami wspominającymi śmierć najważniejszych osób z rodziny królewskiej oraz poświęcenie grobu Ix K’abal Xook.

Budowla 24

Z kolei Budowla 21 została ozdobiona trzema nadprożami (15, 16 i 17), nawiązującymi do sekwencji scen z Budowli 23. Nadproże 15 przedstawia księżniczkę  Ix Wak Tuun z Motul de San José podczas rytuału wizji. Nadproże 16 upamiętniało pojmanie jeńca, a Nadproże 17 – akt samoofiary władcy i księżniczki Ix Mut Bahlam z Hix Witz. Wnętrze budowli udekorowano stiukową rzeźbą ukazującą pięć osób z dworu królewskiego, siedzących na tronie w formie dwugłowego węża. Tutaj też ustawiono Stelę 35 z wizerunkiem Ix Uh Chan podczas aktu samoofiary i wywoływania wizji. Inskrypcja na steli ma charakter retrospektywny i podaje datę z 741 roku.

Budowla 21 ze Stelą 35 i pozostałościami stiukowej rzeźby

Na Głównym Placu, niemal na przeciwko Budowli 23, na niewielkiej platformie, pojawiły się trzy kolejne konstrukcje: Budowle 10, 13 i 74. Budowlę 10 ozdobiono Nadprożami 29, 30 i 31, z długim tekstem glificznym podającym datę narodzin Yaxuun Bahlam IV w 709 roku, objęcie władzy w 752 roku oraz poświęcenie jego domu w 764 roku, na siedem lat przed końcem 17-tego K’atuna.

Budowle 13 (po lewej) i 10 (po prawej) wzniesione przy Głównym Placu

Nadproże 32 z Budowli 13 ponownie przedstawia rodziców władcy: Itzamnaaj Bahlam III i Ix Uh Chan i wspomina datę narodzin Yaxuun Bahlam IV w 709 roku.

Nadproże 32 z Budowli 13
(Narodowe Muzeum Antropologii w mieście Meksyk)

Program architektoniczny Yaxuun Bahlam IV zakrojony był na wielką skalę. Jego ukoronowaniem stała się Budowla 33, zbudowana na szczycie Akropolu Centralnego, na który prowadziły schody z Głównego Placu.



Schody prowadzące z Głównego Placu na Akropol Centralny.
Na jego szczycie wznosi się Budowla 33, a na dole ustawiono Stelę 1

Budowla 33

Budowla była ozdobiona wspaniałym zwieńczeniem dachu z posągiem władcy. Każde z trzech wejść miało nadproża. Nadproże 1 przedstawia władcę w towarzystwie żony, Ix Chak Joloom, podczas ceremonii objęcia tronu. Nadproże 2 ukazuje władcę z synem Chel Te’ Chan K’inich podczas rytualnego tańca związanego z obchodami piątej rocznicy rządów. Na Nadprożu 3 z kolei możemy ujrzeć Yaxuun Bahlam IV z jednym spośród jego sajali, którzy zarządzali mniejszymi ośrodkami leżącymi w granicach królestwa.

Nadproże 1 (in situ) z Budowli 33 upamiętniające objęcie władzy w 752 roku.
Yaxuun Bahlam IV tańczy z królewskim sceptrem K'awiil w obecności żony,
Ix Chak Joloom, trzymającej święte zawiniątko

Nadproże 2 (in situ) z Budowli 33 wspomina piątą rocznicę objęcia tronu przez
Yaxuun Bahlam IV w 757 roku. Król i jego syn, Chel Te' Chan K'inich,
przedstawieni są podczas tańca z tzw. "ptasią buławą"

Nadproże 3 (in situ) z Budowli 33 przedstawia Yaxuun Bahlam IV
tańczącego w towarzystwie swego sajala Aj Tza' w 756 roku

Budowla 33 zachowała Schody Glificzne 2, które zostały pokryte rzeźbionymi scenami, przedstawiającymi  Yaxuun Bahlam IV i wcześniejszych władców podczas rytualnej gry w piłkę oraz kobiety z dworu królewskiego podczas rytuałów wizji.


Schody Glificzne 2, Stopień VII (in situ).
Yaxuun Bahlam IV podczas rytualnej gry w pilkę.

Budowla 33 została prawdopodobnie ukończona przez Chelew Chan K’inich, syna i następcę tronu.

Czytaj także: Miasta Majów: Yaxchilán (stan Chiapas, Meksyk) - część III