Zmumifikowane papugi świadczą o transporcie ptaków na pustynię Atakama

Oryginalny artykuł: Mummified parrots point to trade in the ancient Atacama desert

Znalezione na pustyni Atacama w północnym Chile zmumifikowane ptaki dowodzą, że dawne wspólnoty sprowadzały na te ziemie żywe papugi i ary. Ptasie pióra były bardzo cenione w Ameryce prekolumbijskiej. Jak podaje kierujący zespołem uczonych antropolog José M. Capriles (z Pennsylvania State University), chociaż papugi i ary nie występują w rejonie Atakamy, to archeolodzy znaleźli ich pióra na terenie stanowisk archeologicznych: w pochówkach osób o wysokim statusie społecznym oraz zachowane w skórzanych pojemnikach lub innym materiale ochronnym. Zdaniem badaczy, żywe ptaki musiały być transportowane w wyjątkowo trudnych warunkach.

Zmumifikowana ara znaleziona na terenie stanowiska Pica 8 w północnym Chile
(fot. Calogero Santoro i José Capriles)

Zachowane szczątki tych ptaków, w tym zmumifikowanych, znajdują się w muzeach. Przez niemal trzy lata zespół uczonych przyglądał się zbiorom w północnym Chile. Większość znalezionych szczątków ptaków pochodzi z lat 1000-1460, czyli od końca imperium Tiahuanaco do pojawienia się Inków na tym obszarze. Jak podaje José Capriles, był to okres wojen, ale także świetny czas na prowadzenie handlu. Naukowcy przebadali 27 zachowanych w pełni lub częściowo szczątków szkarłatnej ary i papug amazońskich z pięciu stanowisk na terenie pustyni Atakama. Wykorzystali w tym celu analizę zooarcheologiczną, izotopową rekonstrukcję diety, datowanie radiowęglowe i testy starożytnego DNA. Skatalogowano szkarłatne ary i co najmniej pięć innych gatunków papug, które zostały przetransportowane ze wschodniej Amazonii, z odległości ponad 480 km. Przygotowano również mapę naturalnych siedlisk ary szkarłatnej, niebieskoskrzydłej i żółtoskrzydłej oraz różnych papug, starając się określić, w jaki sposób dotarły one do Atakamy. Okazało się także, że dieta ptaków była taka sama jak rolników, gdyż karmiono je kukurydzą.

Zmumifikowana papuga z rejonu Amazonii znaleziona w pochówku na terenie Pica 8
(fot. Calogero Santoro i José Capriles)

Jednak, jak zaznacza José Capriles, niektóre z tych ptaków nie miały szczęśliwego życia. Trzymano je dla piór, które wyrywano, gdy tylko urosły. Bardziej niezwykłe było ich traktowanie po śmierci. Wiele papug zostało zmumifikowanych z szeroko otwartymi dziobami. Inne miały rozpostarte skrzydła jakby były w locie. Naukowcy nie wiedzą, dlaczego zostały zmumifikowane w ten sposób. Często zawijano je w tkaniny lub torby. Niestety, wiele szczątków ptaków nie pochodzi z kontekstów archeologicznych i nie zostało znalezionych podczas oficjalnych wykopalisk. Z tego powodu brakuje niektórych danych, choć ptaki są zwykle kojarzone z pochówkami ludzi.

Szkarłatna ara z boliwijskiej Amazonii (fot. Carlos Capriles Farfan)

Większość zmumifikowanych ptaków została znaleziona na terenie stanowiska Pica 8, którego dawni mieszkańcy zajmowali się rolnictwem. Dla uczonych fakt, że karawany lam transportowały ary i papugi przez Andy i przez pustynię wydaje się zdumiewający. W pracach brali udział również: Calogero M. Santoro i Francisco Rothhammer (z Instituto de Alta Investigatión, Universidad de Tarapacá, Arica, Chile), Richard J. George i Douglas J. Kennett (z University of California, Santa Barbara, USA) oraz Logan Kisler (z National Museum of Natural History, Smithsonian Institution, USA).