Konserwacja ceramicznych naczyń i figurek Majów z wyspy Jaina

Oryginalny artykuł: Prueban con éxito método para revertir deterioro por sales en cerámica de la Colección Maya del MNA 

Kolekcja wykonanych z ceramiki artefaktów Majów w Narodowym Muzeum Antropologii w mieście Meksyk liczy około trzech tysięcy sztuk, z których mniej więcej dwie trzecie wykazują niewielki stopień zniszczenia, a około tysiąca — umiarkowany. Jednak w przypadku 30 przedmiotów wyraźne są uszkodzenia dokonane przez sole osadzające się na tego typu materiale archeologicznym. Przez ostatnie półtora roku grupa meksykańskich konserwatorów pracowała nad znalezieniem najlepszej i najmniej inwazyjnej metody usunięcia soli, które niszczą strukturę artefaktów. Skupiono się na kilkunastu naczyniach i figurkach ceramicznych pochodzących z wyspy Jaina (stan Campeche, Meksyk), które stwarzają poważne problemy konserwatorskie. 

Artefakty z wyspy Jaina (fot. Meliton Tapia, INAH)

Jak podkreśla kierująca pracami Claudia Blas Rojas, usuwanie soli jest zazwyczaj przeprowadzane przy użyciu substancji na bazie wody. Jednak nie można było zastosować tej metody w przypadku figurek z wyspy Jaina, gdyż są one ozdobione dekoracjami w kolorach: niebieskim, żółtym, czerwonym, różowym, czarnym i białym, które zostały dodane już po wypaleniu. Wiedząc, że cyklododekan i mentol wykorzystywane są jako utrwalacze rozpuszczalnych barwników na wyrobach z papieru, badacze postanowili sprawdzić, czy metoda ta mogłaby również sprawdzić się podczas prac konserwatorskich przy artefaktach z wyspy Jaina. Po wykonaniu licznych testów i porównaniu otrzymanych danych okazało się, że przed procesem odsalania najlepszym sposobem utrwalenia barw jest zastosowanie cyklododekanu, który ma właściwości sublimujące. 

Figurki z wyspy Jaina (fot. Meliton Tapia, INAH)

Ze względu na swą delikatność, mistrzostwo wykonania, realizm i piękne detale, figurki z wyspy Jaina uznawane są za drobne dzieła sztuki i dostarczają ogromnej wiedzy na temat społeczeństwa Majów. Kurator-restaurator David Alberto Flores Rosas, który wcześniej prowadził badania nad tą kolekcją uważa, że figurki nie zostały wykonane na wyspie Jaina, ale raczej dotarły tam na drodze wymiany, gdyż Jaina była ważnym ośrodkiem na szlaku handlowym prowadzącym z ziem Huasteków, wzdłuż wybrzeża Zatoki Meksykańskiej aż do półwyspu Jukatan i wreszcie na inne tereny zamieszkiwane przez Majów. Kolekcja ceramiki z wyspy Jaina, nie tylko figurek, ale i naczyń pochodzi z lat 300-1200 n.e., choć większość artefaktów powstała w okresie 650-800 n.e.

Jedna z figurek z wyspy Jaina (fot. Meliton Tapia, INAH)

Figurki z wyspy Jaina i „w stylu Jaina” można obejrzeć w mojej fotogalerii:  „Figurki z Jaina - przegląd majańskiego społeczeństwa”