Rozgwiazdy z depozytu ofiarnego w Palacio Quemado w Tuli

Oryginalny artykuł: Identifican dos especies de estrellas de mar en ofrenda del Palacio Quemado de la Zona Arqueológica de Tula

W czasach prekolumbijskich ocean i żyjące w nim zwierzęta odgrywały ważną rolę nie tylko w gospodarce, ale także w religii i sztuce. Potwierdzają to badania, które wykazały obecność pięciu rozgwiazd znalezionych w liczącym ponad 1000 lat depozycie ofiarnym w Tuli, mieście Tolteków, należących do dwóch różnych gatunków. Prace prowadzili specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) i z Narodowego Autonomicznego Uniwersytetu Meksyku. 

Żółtym kolorem zaznaczono Palacio Quemado, w którym znaleziono depozyt ofiarny (autorzy rysunku: R.Cobean i A.G.Mastache)

Prace skupiły się na wapiennych płytkach, odkrytych w latach 90. XX wieku w depozycie ofiarnym w Palacio Quemado („Spalonym Pałacu”). Chociaż podejrzewano, że płytki te mogą być pozostałościami szkarłupni, to przeprowadzone wcześniej badania nie były dogłębne. Jak podaje Leonardo López Luján, wapienne płytki stanowiły część kosmogramu, miniaturowego modelu wszechświata przedstawionego tak, jak pojmowali go mieszkańcy Tuli.

Żółtym kolorem zaznaczono miejsce znalezienia depozytu ofiarnego (autorzy rysunku: R.Cobean, A.G.Mastache i F.Getino)

Depozyt ofiarny, datowany na lata 950-1000 odkryła w latach 1993-1994 Elba Estrada Hernández podczas prac na wewnętrznym patio drugiego z trzech pomieszczeń dawnego pałacu. We wnęce o średnicy 44 centymetrów, która została starannie zapieczętowana, natrafiono wówczas na depozyt zawierający tezcacuitlapilli (zwierciadło) o średnicy 34 centymetrów, wykonane z pirytu i turkusu.

Tezcacuitlapilli znalezione w depozycie (fot. Leonardo Lopez Lujan)

Zwierciadło przykrywało wspomniany kosmogram, utworzony przez cztery grupy przedmiotów symbolicznie powiązanych ze stronami świata: na północy znajdowało się 11 różowawych paciorków z muszli; od południa 17 płytek z masy perłowej; na wschodzie fragment delikatnego koralowca; a na zachodzie płytki wapienne. W sumie zidentyfikowano 2720 płytek o długości od 2 do 15 milimetrów i łącznej wadze 64,84 gramów. Płytki są o około 470-570 lat starsze od tych znalezionych w depozytach w Templo Mayor w Tenochtitlan (post: „Rozgwiazdy z depozytów ofiarnych w Templo Mayor”).

  

Po lewej: Pentaceraster cumingi, po prawej: Nidorellia armata (fot. C. Conejeros)

Po morfologicznym rozdzieleniu każdej z maleńkich płytek przeprowadzono ich klasyfikację taksonomiczną i zidentyfikowano gatunki, do których należały. Rozpoznano trzy rozgwiazdy gatunku Nidorellia armata oraz dwie rozgwiazdy Pentaceraster cumingi. Według grupy ekspertów oba gatunki występują licznie w wodach Oceanu Spokojnego, od Zatoki Kalifornijskiej po północno-zachodnie Peru i Wyspy Galapagos. Może to świadczyć o kontaktach utrzymywanych przez Tolteków z ludnością zamieszkującą wybrzeże Pacyfiku aż do wczesnego okresu postklasycznego (lata 900–1200).

Obszar występowania gatunków: Pentaceraster cumingi i Nidorellia armata (autor mapki: S. Velazquez) 

Chociaż rozgwiazdy odkryto już wcześniej w Tuli w kontekstach archeologicznych, podczas wykopalisk Richarda Diehla w 1971 r., a ich artystyczne przedstawienia były znane z ceramiki, to nowe badania dają obraz symbolicznego znaczenia, jakie Toltekowie przypisywali szkarłupniom, zarówno w ich życiu rytualnym, jak i w koncepcjach kosmologicznych.