Tepeticpac - ośrodek Tlaxcallan

Oryginalny artykuł: Consolidan nucleo ceremonial de la zona arqueologica de Tepeticpac en Tlaxcala

Zgodnie z przyjętą w XIX wieku teorią, do konkwisty Meksyku przyczyniła się w znacznej mierze zdrada niektórych grup ludności, w tym Tlaxcallan, którzy sprzymierzyli się z Hiszpanami w 1519 roku. Ten panujący od lat pogląd stopniowo ulega jednak zmianom od czasu, gdy specjaliści Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) prowadzą badania na terenie takich stanowisk archeologicznych jak Tepeticpac. Tepeticpac, położone w gminie Totolac (stan Tlaxcala, Meksyk), na wzgórzach Cuauhtzi, El Fuerte i Tlaxistlan jest uważane za pierwsze i jedno z najważniejszych jednostek terytorialnych zwanych altepemeh, które w momencie przybycia Hiszpanów tworzyły konfederację Tlaxcallan.

Tepeticpac - ośrodek Tlaxcallan (fot. Melitón Tapia, INAH)

Stanowisko archeologiczne zajmuje obszar 98 hektarów i zostało podzielone na pięć sektorów (A, B, C, D i E). Od 2010 roku, archeolodzy Aurelio López Corral i Ramón Santacruz Cano prowadzą tam prace wykopaliskowe i konserwatorskie budowli najbardziej narażonych na zniszczenie. Podczas minionego sezonu (zakończonego w grudniu 2016 roku), skupiono się na sektorze A, zwanym również La Palma i na Placu 4 w sektorze B, gdzie konstrukcje pochodzą z późnego okresu postklasycznego (z lat 1250 – 1519 n.e.). Aurelio López Corral przekazał, że mury obronne mogły mieć ponad 5 metrów wysokości, a wieże strażnicze nawet około 7 metrów wysokości. Zachowały się również niewielkie i stosunkowo skromne świątynie, a także place o szerokości 40 metrów i długości 120 metrów.

Jedna z budowli w Tepeticpac (fot. Melitón Tapia, INAH)

Zdaniem archeologów, sześć rozległych placów może świadczyć o poczuciu wspólnoty Tlaxcallan. W odróżnieniu od Imperium Mexików, gdzie rządy sprawował władca tlatoani, u Tlaxcallan wszelkie decyzje o charakterze gospodarczym, politycznym i wojskowym były podejmowane wspólnie przez przywódców pochodzących z Tepeticpac i z okolicznych ośrodków (Ocotelulco, Quiahuixtlán, Tizatlán i Acxotla). Jednocześnie duże przestrzenie mogły służyć ceremoniom, w których poza elitą uczestniczyli również pozostali mieszkańcy.

Jeden z rozległych placów w Tepeticpac (fot. Melitón Tapia, INAH)

Kiedy w XIII wielu Teocziczimekowie dotarli do doliny Puebla-Tlaxcala, wtargnęli na terytorium zamieszkiwane już wcześniej i częściowo wykorzystali budowle pierwszego ośrodka w Tepeticpac, datowane na lata 650-900 n.e. i pod względem architektonicznym przypominające konstrukcje z Cacaxtla. Jak podkreśla Aurelio López Corral, z czasem grupa migrantów rozrosła się i przemieniła się w konfederację, obejmującą ponad 20 ośrodków, które w późnym okresie postklasycznym zostały otoczone przez wspólnoty sprzymierzone z Mexikami lub przez nich podbite (między innymi: Huejotzingo, Texcoco i Cholula).

Budowle Tepeticpac (fot. Melitón Tapia, INAH)

Gwałtowne ataki wrogów i blokady żywności musiały trwać przez dziesiątki lat. W tej sytuacji Tlaxcallanie po prostu zawarli z Hiszpanami przymierze skierowane przeciwko swym wrogom. Chociaż nie byli jedynymi, którzy przyłączyli się do Korteza, to jednak mogli liczyć na względy ze strony Korony Hiszpańskiej, gdyż wielu przedstawicieli elity zachowało część swych przywilejów. Nawet granice obecnego terytorium stanu Tlaxcala zgadzają się z granicami ziem zamieszkiwanych przez Tlaxcallan w XVI wieku.