Analiza malowideł zdobiących dawne budowle w Tenochtitlan

Oryginalny artykuł: Analizan la pintura mural del recinto sagrado de Mexico-Tenochtitlan

Od 1978 roku, poza pracami archeologicznymi na terenie ceremonialnego centrum dawnego Tenochtitlan, specjaliści zajmują się również konserwacją malowideł ściennych, które - ze względu na szkodliwe działanie środowiska - narażone są na zniszczenie. Michelle De Anda Rogel, badaczka z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przekazała, że fragmenty oryginalnej polichromii zachowały się jedynie na murach sześciu budowli: Wielkiej Świątyni (Templo Mayor), Domu Orłów (Casa de Aguilas), Budowlach M i N oraz na obu Czerwonych Świątyniach (Templos Rojos), Północnej (Norte) i Południowej (Sur).

Plan z zaznaczonymi budowlami, na których zachowały się malowidła

(autorka: Michelle De Anda Rogel, Projekt Templo Mayor – INAH)

Michelle De Anda Rogel przypomniała, że początki projektu, którego celem jest szczegółowy rejestr graficzny malowideł ściennych Mexików, sięgają 1994 roku, kiedy to w obawie przed ich całkowitym zniszczeniem, pierwsze prace podjęli dr Leonardo López Luján (obecnie kierujący Projektem Templo Mayor) i rysownik Fernando Carrizosa Montfort, który wykorzystując lupy stereoskopowe i promieniowanie ultrafioletowe zdołał zidentyfikować miejsca, które były niegdyś pokryte kolorem lub przemalowane, co posłużyło do sporządzenia wstępnego szkicu. W 2004 roku, archeolog Carrizosa wykonał kalki malowideł w skali 1:1, później skopiowane na papier, na podstawie których Luz María Muñoz przygotowała fotografie cyfrowe w wysokiej rozdzielczości. W sumie zarejestrowano 60 malowideł, zajmujących powierzchnię około 200 metrów kwadratowych.

Archeolog Fernando Carrizosa podczas rejestru malowideł w Domu Orłów w 1995 roku
(fot. Projekt Templo Mayor – INAH)

W 2011 roku, na podsatwie fotografii,  Michelle De Anda Rogel i jej zespół przystąpili do przygotowania wirtualnych modeli trójwymiarowych budowli z zachowaną polichromią. Cyfrowy rejestr malowideł pozwolił nie tylko na przeprowadzenie szczegółowej analizy, ale i na badania, które mają ochronić malowidła przed zniszczeniem. Poza tym, w przyszłości powstaną wirtualne rekonstrukcje oryginalnych malowideł, zdobiących budowle dawnego Tenochtitlan.

Pozostałości malowideł pokrywających ściany Wielkiej Świątyni (fot. Projekt Templo Mayor – INAH)

Badaczka zaznaczyła, że analiza chromatyczna rzeźb w połączeniu z architekturą potwierdza pogląd, że Wielka Świątynia (Templo Mayor) symbolizowała mityczną górę Coatépetl. Obserwując głowy węży, które zdobiły fasadę Templo Mayor po stronie północnej, poświęconej bogu Tlalokowi, można dostrzec przewagę koloru niebieskiego, wiązanego z wodą i żyznością. Z kolei po stronie południowej, odpowiadającej bogu Huitzilopochtli, dominuje kolor ochry, kojarzony z suszą i słońcem. W ten sposób poszczególne barwy odzwierciedlały relację pomiędzy bóstwami i zamieszkiwanymi przez nie przestrzeniami, wyrażając kosmogonię Mexików.

Model Czerwonej Świątyni Północnej
(autorzy: Fernando Carrizosa i Michelle De Anda, Projekt Templo Mayor – INAH)

W przypadku malowideł ściennych Mexikowie nie stosowali odcieni. Malowidła pozbawione są perspektywy, elementów ikonograficznych, postaci i zazwyczaj są jednobarwne. Do dokładnego przeanalizowania pigmentów wykorzystano trzy rodzaje badań: fluorescencję rentgenowską (w celu ustalenia składu chemicznego barwników), dyfrakcję promieniowania rentgenowskiego (do zidentyfikowania składników pochodzenia mineralnego) i chromatografię gazową w połączeniu ze spektroskopią mas (do rozpoznania materiału organicznego).

Prace w Domu Orłów (fot. Projekt Templo Mayor – INAH)

Na podstawie uzyskanych wyników specjaliści ustalili, że na malowidłach dominowało pięć pigmentów, niemal wszystkie pochodzenia nieorganicznego. Jedynie dodawana do barwników substancja kleista była organiczna i otrzymywano ją ze śluzu roślinnego orchidei. Barwnik czerwony uzyskiwano z hematytu, pochodzącego przypuszczalnie z Sierra Patlachique w rejonie Teotihuacan. Z goethytu, prawdopodobnie z terenów obecnego stanu Guerrero, wyrabiano ochrę. Niebieski barwnik, będący mieszaniną palygorskitu i indygo, sprowadzano z ziem Majów. Kolor biały uzyskiwano z wapna, a czarny – z węgla połączonego z gliną. Analiza malowideł wykazała również, że sami Mexikowie dbali o zachowanie malowideł, starając się uzupełnić warstwę malarską jeśli uległa zniszczeniu. Niekiedy dokonywali też symbolicznej renowacji, zastępując jedne kolory innymi.