Rekonstrukcja broni Misteków

Oryginalny artykuł: Armas mixtecas acercan al publico al arte de la guerra entre los nuu savi

Archeolog Daniel Santos Hipólito i etnohistoryk José Antonio Casanova Meneses odtworzyli prekolumbijską broń Misteków i zaprezentowali ją na specjalnej wystawie, zorganizowanej z inicjatywy Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) w Muzeum Nowego Ognia (Museo del Fuego Nuevo) na Wzgórzu Gwiazdy (Cerro de la Estrella) w Mieście Meksyk. Podczas pracy korzystano z najróżniejszych źródeł, w tym kodeksów misteckich, dokumentów z XVI wieku, kontekstów archeologicznych i badań etnograficznych.

Zrekonstruowana broń Misteków na wystawie w Meksyku (fot. Jaziel Díaz, INAH)

Detal z Kodeksu Selden przedstawiający wojowników

Na wystawie zgromadzono 60 replik broni ofensywnej i defensywnej, które mają wyjaśnić jej znaczenie nie tylko w kontekście wojennym, ale i społeczno-kulturowym, symbolicznym i religijnym Misteków w okresie postklasycznym (w latach 939-1521). Badacze zaznaczają, że chociaż liczne dokumenty misteckie, zwłaszcza Kodeks Selden i Kodeks Nuttall opowiadają o dziejach ośrodków politycznych i znaczeniu wojny, to stosunkowo niewiele czasu poświęcono analizie przedstawionego tam uzbrojenia.

Scena z Kodeksu Nuttall przedstawiająca wojowników misteckich

Daniel Santos Hipólito przypomniał, że Kodeks Nuttall zawiera informacje o życiu słynnego misteckiego władcy o imieniu Nacuaa Teyusi („8 Jeleń, Pazur Jaguara”), którego często przedstawiano jako wojownika. Do jego bohaterskich czynów można zaliczyć wielką wyprawę wojenną, podjętą w 1098 roku, kiedy to dokonał podboju 45 ośrodków.

Scena z Kodeksu Nuttall przedstawiająca wyprawę wojenną władcy "8 Jeleń" (w centrum),
w towarzystwie wojowników "9 Woda" (po lewej) i "4 Jaguar" (po prawej,
którzy płyną łodziami w stronę wyspy

Archeolog dodaje, że chociaż wystawa ukazuje broń używaną przez Misteków podczas wojen, to jednak istnieją bardzo ważne dokumenty, w tym również z czasów prekolumbijskich, gdzie pewne rodzaje broni pojawiają się nie tylko w kontekście wojennym, ale również jako symbole autorytetu i podczas zakładania nowych ośrodków politycznych. Broni używano też podczas rytuałów, a zwłaszcza ceremonii związanych ze zwycięstwami wojennymi.

Tarcza Misteków (fot. Jaziel Díaz, INAH)

Badacz, powołując się na „Sztukę wojenną” chińskiego mędrca Sun Tzu podkreśla, że broń spełnia zasadniczą funkcję, gdyż jej konstrukcja i zdobienia wyrażają najróżniejsze aspekty ludzkiej mentalności. Przy wyrobie broni stosowano najbardziej rozwiniętą w danej epoce historycznej technologię i dlatego jej wykorzystanie jest decydujące w życiu jednostek i społeczności. Na wystawie, przy niektórych eksponatach umieszczono ilustracje, które mają zapoznać zwiedzających z historią Misteków, odkryciami archeologicznymi, pierwszymi pracami nad badaniem ich broni i polityką zbrojeń, w tym strategią i organizacją wojsk podczas wojen.

Scena z Kodeksu Bodley przedstawiająca wojowników stzrelających z łuku

José Antonio Casanova Meneses od około dziesięciu lat zajmuje się archeologią eksperymentalną, skupiając się przede wszystkim na sprzęcie wojennym w Mezoameryce. Interesują go cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów broni, jej rozmiary i formy. Jednocześnie – na drodze licznych prób i błędów – stara się odtworzyć nośność broni, jej zasięg, siłę rażenia i rezultaty użycia.

Strzały i oszczepy Misteków (fot. Jaziel Díaz, INAH)

Detal z Kodeksu Nuttall przedstawiający misteckiego wojownika z tarczą i miotaczem oszczepów

Na wystawie można podziwiać łuki, topory, miotacze oszczepów, tarcze, proce i groty strzał, a także broń zwaną macahuitl, która była używana przez kultury Mezoameryki i nie miała swego odpowiednika w Europie. Był to odpowiednio wymodelowany kawałek drewna o długości około 70-80 cm, do którego po bocznych stronach przyklejano żywicą ostrza wykonane z krzemienia lub obsydianu. Na końcu uchwytu znajdował się otwór, przez który przeciągano sznur obwiązywany wokół ręki

Broń znana jako macahuitl z ostrzami z obsydianu (po lewej) i z krzemienia (po prawej)
(fot. Jaziel Díaz, INAH)

Scena z Kodeksu Nuttall. Wojownik po prawej stronie trzyma w ręku macahuitl

Z czasem Mistekowie wprowadzili nową technologię i zastosowali w swej broni metalowe elementy. Zdaniem badaczy, być może dzięki takiej broni Mistekowie zdołali stawić czoła licznym najazdom Mexików, którzy zostali kilkakrotnie pokonani, między innymi w słynnej  bitwie w 1449 roku, kiedy to władca o imieniu „3 Małpa” obronił swoje miasto Yosocahi (Yanhuitlán) przed atakiem Moctezumy Ilhuilcamina.

Toporki z ostrzami wykonanymi z metalu (fot. Jaziel Díaz, INAH)

Daniel Santos Hipólito przekazał, że tego rodzaju sprzęt wojenny zastosowany przeciwko najeźdźcom dowodzi zdolności wojowników misteckich, którzy musieli przygotowywać plany, opracować strategię walk, posiadać znajomość terenu i utrzymywać odpowiednią dyscyplinę wojskową, a nawet wykorzystywać system szpiegostwa, niezbędny do poznania ruchów wroga i osiągnięcia ostatecznego zwycięstwa.