Urbanizm w prekolumbijskiej Amazonii

Oryginalny artykuł: Early urbanism found in the Amazon 

Ponad 20 lat temu dr Heiko Prümers (z Niemieckiego Instytutu Archeologii w Bonn) i prof. Carla Jaimes Betancourt (z Uniwersytetu w Bonn), która w owym czasie była studentką w La Paz (Boliwia) rozpoczęli wykopaliska archeologiczne przy dwóch „kopcach” w pobliżu wioski Casarabe w Boliwii, na równinach Llanos de Mojos, rozciągających się na południowo-zachodnim krańcu Amazonii. Chociaż te tereny były zalewane przez kilka miesięcy w roku podczas pory deszczowej i nie zachęcały do stałego osadnictwa, to jednak zachowały się tam liczne ślady zamieszkiwania w czasach prekolumbijskich, w tym drogi i kanały, które ciągną się często kilometrami. Jak podaje Heiko Prümers, celem najnowszych prac było przeprowadzenie podstawowych badań pozostałości tamtejszych dawnych osad. Już wcześniej naukowcy ustalili, że kultura Casarabe – nazwana tak od pobliskiej wioski – rozwijała się w latach 500-1400. Okazało się, że „kopce” są zerodowanymi piramidami i platformami budowli.

Mapka przedstawiająca położenie Llanos de Mojos (autor: Heiko Prümers) 

Wstępne tradycyjne prace w terenie odsłoniły pozostałości ogrodzeń i kanałów. Ponadto okazało się, że część tych prekolumbijskich osad miała bardzo duże rozmiary, chociaż pokrywająca je gęsta roślinność nie pozwalała dostrzec detali dawnych budowli. Chcąc dowiedzieć się więcej, naukowcy po raz pierwszy w Amazonii zastosowali technologię LIDAR, która okazała się bardzo skuteczna nawet w gęstym lesie deszczowym. W 2019 roku zespół, do którego dołączyli José Iriarte i Mark Robinson (z University of Exeter, Wielka Brytania), przebadał 200 kilometrów kwadratowych obszaru kulturowego Casarabe. Pozwoliło to na zdobycie nowych informacji na temat dwóch znaczących ośrodków, Cotoca i Landivar, zajmujących powierzchnię, odpowiednio, 147 hektarów i 315 hektarów.

Obraz uzyskany dzięki technologii LIDAR przedstawiający ośrodek Cotoca (fot. Heiko Prümers)

Nie jest jeszcze możliwe oszacowanie, ile osób tam mieszkało. Jednak sam układ osad świadczy o ich zaplanowaniu i dużej liczbie rąk do pracy. Modyfikacje terenu również dowodzą znaczącego wzrostu populacji. Uczeni podkreślają, że po raz pierwszy można mówić o urbanizmie w Amazonii w czasach prekolumbijskich i pokazać mapę ośrodka Cotoca, jednego z największych ze znanych do tej pory w przypadku kultury Casarabe. 

Trójwymiarowy model ośrodka Cotoca (fot. Heiko Prümers)

Badania z wykorzystaniem technologii LIDAR odsłoniły rozległe place, platformy schodkowe zwieńczone konstrukcjami w kształcie litery U, prostokątne platformy i stożkowe piramidy (do wysokości 22 metrów), kanały i zbiorniki wodne. Z dużych ośrodków prowadziły drogi do mniejszych osad położonych w odległości kilku kilometrów, a zatem region ten był gęsto zasiedlony, co obala wcześniejsze poglądy na temat zamieszkiwania Amazonii w czasach prekolumbijskich. Uczeni podkreślają jednak, że to dopiero początek badań, gdyż ich celem w przyszłości będzie zrozumienie, jak funkcjonowały te duże ośrodki regionalne.

O zamieszkiwaniu Amazonii w czasach prekolumbijskich można również przeczytać w postach: „Osadnictwo w brazylijskiej Amazonii” , „Na terenie Amazonii odkryto ślady 81 prekolumbijskich wiosek” , „Natrafiono na kolejne wioski ukryte pod amazońską dżunglą”