Archeolodzy odkryli w Naachtun (Gwatemala) unikalną mozaikową planszę do gry patolli

Oryginalny artykuł: Arqueólogos descubren un tablero de Patolli de mosaico único en Guatemala, redefiniendo las antiguas tradiciones de juegos mayas 

Wykopaliska w dawnym mieście Majów Naachtun w północnej Gwatemali ujawniły unikatowy artefakt: planszę do gry patolli, która zamiast być wykonana poprzez rzeźbienie w gipsie, jak wszystkie inne znane przykłady, powstała poprzez osadzenie setek fragmentów czerwonej ceramiki w świeżej zaprawie, niczym mozaika. Znalezisko, opublikowane przez Juliena Hiqueta i Rémiego Méreuze z francuskiego CNRS w czasopiśmie Latin American Antiquity, rzuca nowe światło na to, jak Majowie włączali gry do swoich przestrzeni architektonicznych i codziennego życia. Naachtun było potężnym miastem okresu klasycznego (lata 250–900), położonym między Tikal a Calakmul. Wykopaliska w jednym z jego okazałych kompleksów mieszkalnych, Grupie 6L13, odsłoniły mozaikową tablicę wmurowaną w posadzkę budowli 6L-19. Otaczająca architektura wskazuje, że budynek ten należał niegdyś do bogatej lub wpływowej rodziny.

Mapa Naachtun z zaznaczoną Grupą 6L13 (źródło ilustracji: czasopismo Latin American Antiquity)

Badania akustyki XV-wiecznej budowli Inków

Oryginalny artykuł: Investigan por qué una estructura Inca del siglo XV fue construida para amplificar y proyectar el sonido 

Na suchych wzgórzach regionu Huaytará, samotny kamienny budynek, wzniesiony przez Inków w połowie XV wieku, skrywa tajemnicę, która dopiero teraz zaczyna być odkrywana. Z dala od tłumów zwiedzających Machu Picchu, ta unikalna konstrukcja, znana jako carpa uasi, jest badana przez interdyscyplinarny zespół badaczy, których prace sugerują, że jej podstawowym celem było wzmocnienie i projekcja dźwięku. Odkrycie to zmusza do ponownego przemyślenia naszego rozumienia prekolumbijskiej architektury andyjskiej i znaczenia zmysłów pozawzrokowych w społecznej i rytualnej organizacji tych kultur. Stella Nair, profesor historii sztuki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles i specjalistka w dziedzinie sztuki i architektury rdzennych mieszkańców obu Ameryk, spędziła trzy tygodnie na badaniu budowli, pierwotnie zbudowanej na rozkaz Inki Tupaca Yupanqui na szlaku Qhapaq Ñan. Jej badania, będące częścią przygotowań do trzeciej książki o architekturze andyjskiej, skupiają się na cechach, które czynią tę budowlę wyjątkowym przykładem architektury Inków, słynącej z precyzji kamieniarstwa i trwałości konstrukcji, ale której oddziaływanie na zmysły wykracza poza to, co czysto wizualne. 

Świątynia w Huaytara (fot. Stella Nair)

Rzeźba Majów przedstawiająca starca odkryta w Sierra Papacal na Jukatanie

Oryginalny artykuł: Descubren en ejido de Sierra Papacal, Yucatán, escultura maya con representación de un “señor anciano” 

W ramach projektu ratownictwa archeologicznego związanego z pracami budowlanymi na odcinku  Mérida-Progreso na Jukatanie, specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) znaleźli rzeźbę, którą uznano za prawdopodobny znacznik przy wejściu do miejsca spotkań w dolinie Sierra Papacal. Jest to wapienna rzeźba w kształcie antropomorficznej twarzy, ukazująca takie cechy, jak głębokie oczodoły, płaski nos i usta zaznaczone rozszczepem, który z kolei podkreśla podbródek, co sugeruje, że jest to przedstawienie starca. 

Rzeźba z wizerunkiem starca znaleziona w Sierra Papacal (fot. INAH)

Tajemnicze dołki w Monte Sierpe były preinkaskim systemem księgowości i handlu

Oryginalny artykuł: Los misteriosos hoyos de Monte Sierpe eran un antiguo sistema de contabilidad y mercado preincaico, y contienen polen milenario 

Rozległy rząd 5200 otworów, precyzyjnie wywierconych w suchym zboczu peruwiańskiego wzgórza, od dziesięcioleci wymyka się wszelkim logicznym wyjaśnieniom. Potocznie znany jako Pas Dziur i nazwany Monte Sierpe, ten enigmatyczny obiekt archeologiczny rozciąga się na długości 1,50 kilometra w Dolinie Pisco w południowym Peru, stanowiąc jeden z najbardziej intrygujących i najmniej poznanych krajobrazów kulturowych Andów. Nowe dowody naukowe, uzyskane dzięki mapowaniu za pomocą dronów i mikroskopowej analizie osadów, rzucają nowe światło na jego możliwą funkcję, łącząc go z systemem wymiany towarów i prymitywną formą prekolumbijskiej rachunkowości.

Mapka przedstawiajaca Monte Sierpe (żródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

Liczba geoglifów odkrytych za pomocą sztucznej inteligencji przekracza 500

Oryginalny artykuł: Líneas de Nasca: geoglifos hallados con ayuda de inteligencia artificial superan los 500 

W ciągu ostatnich trzech lat, jak twierdzi japoński badacz Masato Sakai, badania archeologiczne w Peru poczyniły historyczny krok naprzód dzięki pomocy sztucznej inteligencji, czego dowodem są prace przeprowadzone w ostatnich latach w Rezerwacie Archeologicznym Linii i Geoglifów Nazca w regionie Ica, gdzie znajdują się słynne na całym świecie Linie i Geoglify Nazca. Jak ujawnił japoński badacz dr Masato Sakai z Uniwersytetu Yamagata, dzięki sztucznej inteligencji w ostatnich latach na równinach Nazca odkryto ponad 500 nowych figur. Odkrycie to podwaja liczbę znanych jeszcze kilka lat temu geoglifów. 

Nowe geoglify odkryte dzięki sztucznej inteligencji (fot. Andina)

Tysiąc lat przed naszą erą Aguada Fénix w Tabasco została zaplanowana jako kosmogram

Oryginalny artykuł: Mil años antes de nuestra era, el sitio Aguada Fénix, en Tabasco, fue planeado como un cosmograma 

Wykorzystując technologię LiDAR, w 2017 roku międzynarodowy zespół archeologów udokumentował w stanie Tabasco, w pobliżu granicy z Gwatemalą, miejsce ukryte pod dżunglą: Aguada Fénix, ogromną platformę zbudowaną tysiąc lat przed naszą erą, najstarszą znalezioną w tym regionie, gdzie kilkaset lat później pojawiła się cywilizacja Majów (post: „W Aguada Fenix (stan Tabasco, Meksyk) zachowała się najstarsza i największa budowla Majów”). Postępy prac w ramach Projektu Archeologicznego Usumacinta Środkowa, koordynowanego przez badaczy Takeshi Inomata i Daniela Triadán z University of Arizona w Stanach Zjednoczonych, a zatwierdzonego przez Radę Archeologii Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), potwierdzają, że stanowisko zostało pomyślane jako kosmogram.

Platforma w formie kosmogramu (fot. Takeshi Inomata)

Analizy archeologiczne i epigraficzne ujawniają nowe dane na temat wspaniałości Ek' Balam

Oryginalny artykuł: Análisis arqueológicos y epigráficos revelan nuevos datos sobre el esplendor de Ek’ Balam 

Badanie i konsolidacja Wschodniego Wyniesionego Placu Akropolu w Ek' Balam na Jukatanie pozwoliły na odkrycie nowych danych archeologicznych i epigraficznych na temat jego historii, a także jego władcy Ukit Kan Lek Took', wiązanego z okresem jego największego rozkwitu, przypadającym na późny okres klasyczny (lata 770-890). Inicjatywa, której przewodzi Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH), była związana z Programem Promeza i realizowana od grudnia 2022 r. do stycznia 2024 r. pod kierownictwem archeologów Leticii Vargas de la Peña i Víctora Rogerio Castillo Borgesa. 

Akropol w Ek’ Balam (fot. Isidro Ché Méndez)

Fragment ceramiki dostarcza dowodu na obecność grup Misteków w Tlaxcala

Oryginalny artykuł: Fragmento cerámico arroja indicios de la presencia de grupos mixtecos en la Tlaxcala prehispánica 

Do dziś powszechne jest postrzeganie społeczeństwa Tlaxcallan jako zamkniętego na resztę kultur Mezoameryki, z powodu blokady nałożonej przez Azteków w ciągu ostatnich 60 lat w czasach prekolumbijskich. Jednak niedawne badania przeprowadzone przez Dział Badań Muzeum Ocotelulco w Tlaxcala, obejmujące ceramikę polichromowaną przypominającą kodeksy z późnego okresu postklasycznego (lata 1350–1521), dowodzą, że kultura ta pozostawała pod silnym wpływem Misteków. Hipotezę tę wysunął José Eduardo Contreras Martínez, badacz z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w ramach analizy różnych eksponatów z kolekcji muzeum. Jako przykład podaje on postać nagiej kobiety pływającej w naczyniu, narysowaną na fragmencie ceramiki z kolekcji, a także malowidło ścienne z Tizatlán (stan Tlaxcala).

Fragment naczynia znalezionego na ziemiach Taxcallan (fot. Enrique Chávez, Centro INAH Tlaxcala)