Fragment ceramiki dostarcza dowodu na obecność grup Misteków w Tlaxcala

Oryginalny artykuł: Fragmento cerámico arroja indicios de la presencia de grupos mixtecos en la Tlaxcala prehispánica 

Do dziś powszechne jest postrzeganie społeczeństwa Tlaxcallan jako zamkniętego na resztę kultur Mezoameryki, z powodu blokady nałożonej przez Azteków w ciągu ostatnich 60 lat w czasach prekolumbijskich. Jednak niedawne badania przeprowadzone przez Dział Badań Muzeum Ocotelulco w Tlaxcala, obejmujące ceramikę polichromowaną przypominającą kodeksy z późnego okresu postklasycznego (lata 1350–1521), dowodzą, że kultura ta pozostawała pod silnym wpływem Misteków. Hipotezę tę wysunął José Eduardo Contreras Martínez, badacz z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), w ramach analizy różnych eksponatów z kolekcji muzeum. Jako przykład podaje on postać nagiej kobiety pływającej w naczyniu, narysowaną na fragmencie ceramiki z kolekcji, a także malowidło ścienne z Tizatlán (stan Tlaxcala).

Fragment naczynia znalezionego na ziemiach Taxcallan (fot. Enrique Chávez, Centro INAH Tlaxcala) 

Archeolog stwierdził, że fragment ceramiki pochodzi z dużej misy, zwanej apaxtle, wykonanej pomiędzy 1450 a 1500 r., którą porównał z malowidłem ściennym (Ołtarz B) w Tizatlán, gdzie przedstawiono naczynie, w którym zanurzona jest kobieta, strzeżona przez dwunożnego jaguara i orła, a na szczycie znajdują się bogowie deszczu, co nadaje postaci kobiecej charakter sakralny. W obu przypadkach, jak zauważa badacz z Centrum INAH Tlaxcala, kobieta jest przedstawiona z kończynami lekko podwiniętymi, jedna za drugą i prezentuje pozę ruchu pośród strumienia wody, otoczonego muszlami morskimi. Ma długie włosy, dyskretne ozdoby, takie jak okrągłe kolczyki, pektorał i bransolety na ramionach, nawiązujące do szlachetności i okazałości.

Scena przedstawiona na Ołtarzu B w Tizatlán (fot. Enrique Chávez, Centro INAH Tlaxcala) 

Jak podaje archeolog, podobny wizerunek kobiety w kontekście wodnym znajdujemy w Kodeksie Nutall, dokumencie pochodzenia misteckiego, w części poświęconej historii Tilantongo i genealogii Teozacoalco. Na przykład ilustracja na stronie 16 przedstawia kobietę wewnątrz naczynia, z ciałem pochylonym w dół, prawą ręką zgiętą w dół, a drugą wyciągniętą w górę, trzymającą w dłoni nogi nadprzyrodzonej istoty o ciele dwugłowego orła, który mieści ludzkie twarze między otwartymi dziobami. Włosy kobiety opadają na boki twarzy, przez co widoczna jest tylko jedna pierś, a druga jest zasłonięta włosami. Jej brzuch ma drobne wypukłości, jak na wizerunkach Tlaxcallan, a na głowie spoczywa duża muszla morska. Po jednej stronie, w pojemniku z wodą, znajdują się dwie postacie: z przodu staruszka siedząca na stołku z oparciem, obok drzewa; a z tyłu mężczyzna o ochrowej twarzy i stopach oraz czarnym ciele. Muszla morska była kojarzona z żeńskim łonem i płodnością.

Scena z Kodeksu Nutall (fot. INAH)

Środowisko wodne symbolizuje oczyszczenie z fizycznych ran oraz dolegliwości etycznych, które nękały mężczyzn i kobiety w społeczeństwach prekolumbijskich. Co więcej, orzeł był ptakiem odważnym i symbolem boga słońca. Pojawia się w tym rękopisie, ponieważ nawiązuje do idei, że kobiety w ciąży są podobne do orła: odważne. Według archeologa, Kodeks Nutall powstał między XIV a XV wiekiem, w okresie, w którym wizerunek kobiety był również reprodukowany w Tlaxcali. To i inne przedstawienia zostały uwiecznione na ceramice i freskach, prawdopodobnie przez ludność pochodzenia misteckiego, która uczestniczyła w rozwoju koncepcji religijnych i ideologicznych przyjętych przez otwarte społeczeństwo Tlaxcallan. 

Ołtarz B w Tizatlán (fot. Enrique Chávez, Centro INAH Tlaxcala)

Cztery królestwa Tlaxcallan (Tizatlán, Ocotelulco, Quiahuixtlán i Tepeticpac) miały zintegrować ludność z innych części Mezoameryki. Istniała koegzystencja i wymiana kulturowa, a Mistekowie pozostawili swój ślad w ceramice i malarstwie ściennym. José Eduardo Contreras Martínez doszedł do wniosku, że w miastach Tlaxcala, takich jak Tizatlán, obcokrajowcy, którzy tam się osiedlili, mogli wnieść elementy swojego światopoglądu, aby odnowić i wzmocnić poczucie przynależności do społeczności Tlaxcallan. Ta wzajemna więź sprzyjała współpracy z miastami Doliny Oaxaca, przezwyciężając problemy geograficzne i polityczne oraz otwierając szlaki wymiany i wiedzę.