Wyjątkowe depozyty ofiarne w Ceibal (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Treasure trove of jade stones used in Mayan rituals discovered in Guatemala

Na terenie majańskiego miasta Ceibal (Gwatemala) natrafiono na wyjątkowe depozyty ofiarne z okresu preklasycznego, datowane na lata 1000-450 p.n.e. Odkrycia dokonał Kazuo Aoyama z Uniwersytetu Ibaraki (Japonia), a wyniki badań opisał w artykule opublikowanym w czasopiśmie Antiquity. Osiemnaście depozytów ofiarnych zostało zakopanych przez Majów na centralnym placu miasta, w pobliżu dawnych budowli o charakterze ceremonialnym, co podkreśla ich rytualne znaczenie. Złożono w nich 72 polerowane siekierki wotywne, wykonane z kamieni o zielonej barwie, w tym z jadeitu i serpentynu. To największe tego typu znalezisko z okresu preklasycznego na ziemiach Majów.

Artefakty znalezione w depozytach ofiarnych w Ceibal (fot. Takeshi Inomata)

Początki cywilizacji Majów nadal nie są dobrze znane. Wiele pozostałości archeologicznych z tego okresu przykryły znacznie późniejsze budowle i dlatego odkrycie depozytów ofiarnych w Ceibal ma tak duże znaczenie. Dokładna analiza powierzchni siekierek wykazała, że nie stanowiły one ozdób. Jak podkreśla Kazuo Aoyama, większość siekierek wotywnych złożonych w depozytach, została wykonana specjalnie w celu wykorzystania ich podczas rytuałów, choć niektóre mogły niegdyś służyć do rzeźbienia w drewnie.

Artefakty z zielonego kamienia złożone w depozytach (fot. Takeshi Inomata)

Depozyty mają kształt krzyża, odzwierciedlającego cztery strony świata i jego centrum, związane z zielonym kolorem i podkreślone złożeniem w nim siekierek wotywnych w tym właśnie kolorze. W Mezoameryce, owa forma krzyża stanowiła fundamentalny symbol służący legitymizacji władzy królewskiej i łączący centrum kosmosu z rytuałami. Depozyty w kształcie krzyża były kosmogramami, nawiązującymi do aktu stworzenia. Odprawiając rytuały, władcy Majów podkreślali własną rolę w odtwarzaniu momentu stworzenia świata.

Depozyt w kształcie krzyża, symbolizujący kosmogram (fot. Takeshi Inomata)

Kazuo Aoyama zaznacza, że depozyty ofiarne w Ceibal dowodzą zmian zachodzących w społeczeństwie Majów w okresie preklasycznym i świadczą o formowaniu się elity rządzącej, która odgrywała główną rolę podczas rytuałów, ustanawiając model dla późniejszych wydarzeń publicznych, koncentrujących się wokół osoby władcy.

Depozyt w momencie odkrycia (po lewej) i rekonstrukcja jego przypuszczalnego, oryginalnego wyglądu (po prawej) (fot. Takeshi Inomata)

Warto podkreślić, że podobny depozyt ofiarny, w kształcie krzyża, symbolizujący kosmogram, odkryto wcześniej w Cival (Peten, Gwatemala), podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 2003-2004. Depozyt pochodził również z okresu preklasycznego, prawdopodobnie z lat 700-600 p.n.e. i zawierał pięć dzbanów ceramicznych, pięć siekierek wotywnych z jadeitu oraz 114 drobnych kawałków jadeitu w różnych odcieniach błękitu i zieleni.