Nowe informacje o miastach Majów w stanie Campeche

Oryginalny artykuł: Descubren en Campeche zona con densidad inusitada de construcciones mayas prehispanicas

W latach 2013-14, na terenie stanu Campeche (Meksyk) odkryto trzy duże miasta Majów: Chactún (z licznymi budowlami o charakterze świątynnym i pałacowym oraz z niemal 20 stelami pokrytymi inskrypcjami glificznymi), Lagunita (ze spektakularną fasadą zoomorficzną, zdobiącą jedną z budowli oraz z rzeźbionymi zabytkami) i Tamchén (z charakterystycznymi budowlami i licznymi zbiornikami zwanymi chultunami). Niedawno, w ramach projektu Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH), grupa badaczy, którą kieruje Ivan Šprajc z Centrum Badań Słoweńskiej Akademii Nauki i Sztuki, powróciła na ziemie północnej części Rezerwatu Biosfery Calakmul, aby przekonać się, jak daleko sięgały strefy wpływów tych majańskich ośrodków. Podczas trwającego dwa miesiące sezonu badawczego, ekipa archeologów i geodetów, przy wsparciu miejscowej ludności, zdołała przemierzyć obszar o powierzchni ponad 100 km². 

Jeden z rzeźbionych zabytków odkrytych podczas sezonu badawczego w tym roku
(fot. Octavio Esparza, UNAM)

Skupiono się przede wszystkim na szczególnie interesujących miejscach, położonych na północ od Chactún, posługując się numerycznymi modelami terenu, które dla obszaru 200 km² uzyskano w 2016 roku dzięki wykorzystaniu techniki LiDAR. Dane, opracowane przez NCALM (The National Center for Airborne Laser Mapping) przy Uniwersytecie w Houston (stan Teksas, USA) oraz badania w terenie wykazały niezwykłe zagęszczenie grup budowli mieszkalnych, liczne drogi sacbé i modyfikacje terenu dla celów rolniczych, jak tarasy uprawne, kanały i zagłębione zbiorniki wodne zwane aguadas. Wszystko to dowodzi znacznej liczby mieszkańców i – jak przypuszczają badacze – świadczy o trudnych czasach, które nadeszły w końcowym okresie klasycznym, w latach 600-1000 n.e. Jak podkreśla Ivan Šprajc, Majowie starali się wówczas wykorzystać nawet najmniejszy skrawek ziemi, co pozwalało utrzymać przy życiu stosunkowo liczną populację. Archeolog Luis Torres Díaz wyjaśnił, że na podstawie modeli uzyskanych techniką LiDAR i przeprowadzonych analiz można oszacować liczbę mieszkańców i ustalić związek pomiędzy gęstością zaludnienia a pewnymi cechami środowiska. Jednocześnie pozwala to określić, jak Majowie modyfikowali poszczególne nierówności terenu, jak zbocza czy bajos (nisko położone obszary, które zamieniają się w bagna podczas pory deszczowej), które nie nadawały się do zamieszkania.

Ivan Šprajc, kierujący grupą badaczy (fot. Mauricio Marat, INAH)

Praca w terenie umożliwiła poznanie pewnych cech charakterystycznych budowli oraz zlokalizowanie steli i ołtarzy. Ivan Šprajc i Octavio Esparza (z Centro de Estudios Mayas, Universidad Nacional Autónoma de México) zwracają uwagę na kilka szczególnych cech typowych dla miast Majów leżących na badanych ziemiach. Z jednej strony, architektura wykazuje styl spotykany w regionach Río Bec i Chenes, we wschodniej części stanu Campeche i na ziemiach przylegających do granic ze stanami Jukatan i Quintana Roo. Przykładem jest tutaj zoomorficzna fasada budowli w Lagunita, czy też mury wzniesione z dokładnie obrobionych bloków kamiennych oraz bliźniacze wieże. Jednak istnieją też różnice, jak piramidy, rzadko spotykane w rejonie Río Bec lub stosunkowo małe zespoły budowli z licznymi boiskami do gry w piłkę. Wydaje się, że każdy, nawet najmniejszy ośrodek miał jedno lub dwa boiska, co jest rzadko spotykane na Centralnych Nizinach Majów. Poza tym, jedną z cech typowych dla miast na badanym terenie są szczególne kompleksy budowli, które otaczają zamknięte place i mają zaokrąglone narożniki.

Archeolog Luis Torres i epigrafik Octavio Esparza (fot. Mauricio Marat, INAH)

Octavio Esparza podkreśla też zaskakująco dużą liczbę kamieni o cylindrycznej formie i średnicy około 50 cm, rozmieszczonych na placach, niekiedy w grupach po trzy lub pięć, bądź też tworzących okrąg, którego przeznaczenia nie zdołano jeszcze ustalić. Natrafiono też na czworokątne ołtarze z kamiennymi cylindrami jako podstawami. Podczas zakończonego w tym roku sezonu badawczego zarejestrowano tylko trzy rzeźbione zabytki, pochodzące przypuszczalnie z późnego okresu klasycznego. Są to dwa ołtarze z inskrypcjami glificznymi i stela z wizerunkiem dostojnika, przypominająca pod względem ikonograficznym stelę z Pechal, ośrodka leżącego w niewielkiej odległości od badanego obszaru. Do chwili obecnej nie natrafiono na żadną inskrypcję wspominającą władców z rządzącej w Calakmul dynastii Kaan, której wpływy chociaż sięgały na znaczne obszary ziem Majów, to przypuszczalnie nie objęły tego rejonu.

Rzeźbione zabytki odkryte podczas tegorocznego sezonu badawczego
(fot. Octavio Esparza, UNAM)

Ivan Šprajc dodał, że nadal wiele pytań odnośnie strefy wpływów wokół Chactún, Lagunita i Tamchén pozostaje bez odpowiedzi. Do tej pory prace objęły jedynie obszar 200 km², podczas gdy otaczający region, który nadal nie został zbadany pod względem archeologicznym zajmuje powierzchnię ponad 3000 km².

Czytaj też: Lagunita i Tamchen - nowo odkryte miasta Majów, Odkrycie Chactun - nowego miasta Majów w stanie Campeche i Kolejne wieści z Chactun