Ślady wpływów Teotihuacan w Dolinie Chalco

Oryginalny artykuł: Rehabilitacion de Ex-hacienda de Xico destapa la amplia ocupacion prehispanica del Cerro del Marques en Chalco

Podczas odnawiania dawnej Hacjendy Xico na terenie gminy Valle de Chalco Solidaridad (stan Meksyk), specjaliści z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli pozostałości z czasów prekolumbijskich, szczególnie z okresu wpływów Teotihuahan w Dolinie Meksyku. Już w 2015 r. archeolog Adriana Lazo natrafiła tam na pewne elementy architektoniczne typowe dla Teotihuacan, a dwa lata później, po północno-zachodniej stronie Cerro del Marqués znaleziono pochówek dziecka z darami grobowymi, obejmującymi  miniaturowe figurki. Zlokalizowano również platformę w stylu Teotihuacan o długości 10 m i szerokości 5 m, gdzie w jednym z narożników platformy zachowały się cztery pochówki dzieci, których szczątki złożono w naczyniach ceramicznych. Na początku bieżącego roku rozpoczęto nowy projekt archeologiczny, którym kieruje Gustavo Rangel Álvarez.

Archeolog Gustavo Rangel Álvarez przy pozostałościach prekolumbijskiej budowli odkrytej na terenie Hacjendy Xico (fot. Melitón Tapia, INAH)

Podczas prac wykopaliskowych natrafiono nie tylko na pozostałości prekolumbijskich budowli i pochówki, ale i na liczne artefakty, jak naczynia ceramiczne, rysiki, kościane igły, przybory do polerowania i malowania stiuku oraz rylce do rzeźbienia. Datowanie znalezisk pozwoliło ustalić sekwencję chronologiczną dla tego regionu. Najwcześniejsze świadectwa odpowiadają późnej fazie Tlamimilolpa (lata 250-350 n.e.), kiedy wpływy Teotihuacan były widoczne w Dolinie Meksyku i nadal utrzymywały się we wczesnym i późnym okresie Xolalpan (lata 350-550 n.e.) i Metepec (lata 550-750 n.e.). Jak podaje Gustavo Rangel Álvarez, po upadku Teotihuacan, przed 750 r. n.e. i aż do 800 r. n.e.,  tereny te były zamieszkiwane zarówno przez grupy związane niegdyś z Teotihuacan, jak i ludność Coyotlatelco, po czym nastąpił hiatus. Świadectwa archeologiczne sugerują, że jedynie północno-wschodnia część Cerro del Marqués została ponownie zasiedlona w późnym okresie postklasycznym, za czasów panowania Mexików.

Artefakty znalezione podczas wykopalisk (fot. Melitón Tapia, INAH)

W podziemiu baszty, wznoszącej się po południowo-wschodniej stronie hacjendy natrafiono na budowlę w stylu Teotihuacan z posadzką pokrytą warstwą stiuku. W innym miejscu natomiast odkopano serię pochówków, pochodzących z lat 700-950 n.e. i umieszczonych w podstawie dużych platform, co jak podaje archeolog Ulises Ortiz Hernández może dowodzić, że były one związane z depozytami ofiarnymi podczas poświęcania budowli. Znaleziono również szczątki czterech osób, którym złożono naczynia ceramiczne jako dary grobowe.

Pochówki odkryte podczas wykopalisk (fot. Projekt Xico-INAH)

Obecność przedmiotów wykonanych z alabastru, miki i jadeitu, a także figurki w stylu Mezcala i muszle mogą dowodzić, że w czasach prekolumbijskich Cerro del Marqués i Xico funkcjonowały jako ośrodki, w których gromadzono daniny docierające z rejonu Tehuacán i ziem obecnych stanów Oaxaca, Guerrero i Morelos.

Pozostałosci platform budowli prekolumbijskich na terenie Hacjendy Xico l(fot. Melitón Tapia, INAH)

Podczas wykopalisk, eksperci INAH natrafili na ślady rabunków, które jednak nie miały związku z artefaktami z czasów prekolumbijskich, gdyż w XX w. i jeszcze na początku XXI w. krążyła pogłoska o skarbie zakopanym rzekomo przez dawnego właściciela hacjendy. Jak podaje Genaro Amaro Altamirano z miejscowego muzeum, ów właściciel, Hiszpan Iñigo Noriega, pozostawał w zażyłych stosunkach z prezydentem Porfirio Díazem, będąc za jego rządów drugą najzamożniejszą i najbardziej wpływową osobą w Meksyku. Rozległe tereny zdobywał różnymi sposobami, w tym przywłaszczając sobie ziemie mieszkańców San Martín Xico. Był również zaangażowany w budowę tras kolejowych do San Rafael Atlixco i Río Frío oraz w prace nad osuszaniem Jeziora Chalco. Zaopatrywał Miasto Meksyk w kukurydzę i mleko. Hacjenda Xico, która zaczęła funkcjonować prawdopodobnie w 1906 roku była dla niego najważniejsza i zajmowała obszar około 10 000 hektarów. Została bardzo zniszczona podczas rewolucji meksykańskiej.