Archeolodzy INAH znaleźli kamienne "yugo" z czasów Totonaków

Oryginalny artykuł: Hallan yugo totonaco durante salvamento arqueologico realizado en Tamaulipas y Veracruz

W ostatnich miesiącach archeolodzy z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przeprowadzali inspekcję terenu, przez który będzie poprowadzony gazociąg, łączący Tuxpan z Południowym Teksasem. Kierujący pracami wykopaliskowymi Gabino López Arenas poinformował, że natrafiono na 41 miejsc z pozostałościami archeologicznymi, przede wszystkim w stanie Veracruz i na jedno w okolicy Altamira (stan Tamaulipas). Zarejestrowano materiał ceramiczny i kamienny, szczątki ludzkie i zwierzęce oraz ślady dawnych domostw. Najwspanialszym znaleziskiem okazało się tak zwane yugo (dosłownie „jarzmo”), wykonane z granitu i mające 40,5 cm długości, 37 cm szerokości i 10 cm grubości.

Nowo odkryte yugo ozdobione reliefami (fot. Gabino López Arenas)

W czasach prekolumbijskich gracze w piłkę używali podobnych akcesoriów, choć wykonanych z drewna, skóry lub bawełny. Zachowały się również takie przedmioty z kamienia, które prawdopodobnie wykorzystywano w celach rytualnych, choć niezbyt często spotyka się je na terenie ośrodków ceremonialnych. Nowo odkryte yugo znaleziono w rejonie gminy Tamiahua w stanie Veracruz. Chociaż przedmiot był złamany w dwóch miejscach, to nie brakuje żadnego fragmentu.

Boczne strony yugo przedstawiają wizerunki głowy węża (u góry) i grzechotki (na dole)
(fot. Gabino López Arenas)

Strony zewnętrzne i górna yugo pokryte są reliefami w formie meandrów, a po bokach mozna również dostrzec głowę węża i grzechotki. Zakończenia yugo ozdobiono wizerunkami ludzkich głów zwróconych w przeciwnych kierunkach, a na wygięciu ukazano twarz z cechami jaguara.

Wizerunki ludzkich głów (fot. Gabino López Arenas)

Reliefy są typowe dla stylu Totonaków. Datowanie radiowęglowe fragmentów ceramiki zebranych w miejscu zwanym Estero Milpillas wskazuje na pochodzenie z czasów pomiędzy późnym okresem preklasycznym (lata 350 p.n.e. – 200 n.e.) a wczesnym okresem klasycznym (lata 200-650 n.e.). Teren ten był stale zamieszkiwany, choć nie zachowały się budowle, wznoszone przypuszczalnie z materiałów nietrwałych.

Twarz z cechami jaguara zdobiąca yugo  (fot. Gabino López Arenas)

W tym przypadku yugo nie było związane z depozytem ofiarnym, pochówkiem bądź budowlą. Jak zaznacza Gabino López Arenas, udokumentowane źródła dowodzą, ze kamienne yugos były również składane w pobliżu źródeł wody. Na tej podstawie można by wyjaśnić znalezisko, biorąc pod uwagę lagunę Tamiahua i tamtejsze liczne zagłębienia terenu, które podczas pory deszczowej zamieniają się w strumienie.