Co szczątki zwierząt mówią o zmianach w diecie mieszkańców Ceibal (Gwatemala)

Oryginalny artykuł: Buried with snails

Ceibal (Petexbatun, Gwatemala), jedno z najstarszych miast Majów, było zamieszkiwane przez ponad 2000 lat, od około 1000 r. p.n.e. Chociaż ośrodek został opuszczony w 950 r., to grupy ludności powróciły tam w latach 1000-1200. Prowadzone na terenie Ceibal i w jego okolicy prace archeologiczne objęły znaczny obszar związany z różnymi okresami rozwoju miasta. Obecnie Ashley Sharpe (z Smithsonian Tropical Research Institute, Panama) oraz współpracujący z nią uczeni z USA i Gwatemali opublikowali wyniki analiz ponad 35 000 szczątków kostnych zwierząt i fragmentów muszli znalezionych podczas wykopalisk. Otrzymane rezultaty pozwalają zaobserwować, jak wykorzystywano w Ceibal zwierzęta i jak wraz z upływem lat zmieniała się dieta tamtejszych mieszkańców.

Stanowisko archeologiczne Ceibal (Petexbatun, Gwatemala)

Wśród szczątków pochodzących sprzed niemal 3000 lat znajdowało się wiele kości różnych psów, które w owym czasie były jedynymi udomowionymi zwierzętami w Ameryce Środkowej. Psy były traktowane jako maskotki i pomagały podczas polowań, ale nacięcia na niektórych kościach mogłyby wskazywać na to, że również je jadano. Zespół badaczy odkrył też, że początkowo, w okresie preklasycznym, mieszkańcy Ceibal żywili się w dużej mierze słodkowodnymi ślimakami i małżami z pobliskiej rzeki i mokradeł. W części miasta zamieszkiwanej przez elitę i pochodzącej z lat 700-450 p.n.e. natrafiono na pochówek dorosłego mężczyzny, przy którego szczątkach leżały setki muszli ślimaków prawdopodobnie spożytych podczas uroczystości pogrzebowej. Z muszli wyrabiano też najróżniejsze ozdoby.

Muszle ślimaka słodkowodnego Pomacea flagellata znalezione na badanym terenie:
A) w depozycie w Grupie Karinel (fot. Ashley Sharpe);
B) i D) w pochówku 126 w Grupie Jul (fot. Melissa Burham);
C) w pobliskim Caobal (fot. Ashley Sharpe)

Wyraźna zmiana w diecie nastąpiła około 250 r. n.e., na przełomie okresów preklasycznego i klasycznego, kiedy to zmniejszyło się spożycie słodkowodnych ślimaków i małży. Podobny wzorzec zaobserwowano również w innych ośrodkach Majów, zwłaszcza w Belize i we wschodniej Gwatemali. W okresie klasycznym żywiono się w większym stopniu rybami, spośród których można wymienić promieniopłetwe, sumy i pielęgnice. Wzrosła też ilość spożywanych żółwi słodkowodnych. Ashley Sharpe podaje, że już wcześniej inni badacze z Smithsonian Tropical Research Institute sugerowali, że dawni Majowie sprowadzali żółwie Dermatemys z Przesmyku Tehuantepec i chociaż należy jeszcze przeprowadzić analizy genetyczne, to rezultaty uzyskane dla Ceibal mogłyby potwierdzić to przypuszczenie. W okresie preklasycznym środkowym i klasycznym końcowym pojawiły się małże morskie pochodzące z Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej. Zidentyfikowano również szczątki kajmanów, iguan, węży i małych jaszczurek. Mniej więcej z tego samego okresu pochodzą znalezione w Ceibal kości indyków, które to ptaki dotarły do Gwatemali z Centralnego Meksyku. Analizy izotopowe kości indyków dowodzą, że żywiły się one kukurydzą, a zatem były już udomowione. Z kolei ptaki wodne, od kaczek po czaple spotykane były we wszystkich okresach.

Szczątki zwierząt znalezione w Ceibal:

A) przypuszczalnie sęp, depozyt w Grupie A (fot. Flory Pinzon);

B) skorupa pancernika, Grupa A (fot. Daniela Triadan);

C) pochówek dwóch psów w Grupie Karinel (fot. Jessica MacLellan);

D) kości jeleni, Grupa D (fot. Ashley Sharpe)

Badacze znaleźli wiele kości jelenia wirginijskiego i mazamy, ale spożywanie tych zwierząt w okresie klasycznym było związane ze statusem społecznym. Mięso jelenia stało się ulubionym pokarmem elity, szczególnie podczas uroczystości. Poroża jeleni wykorzystywano jako narzędzia oraz do wyrobu elementów ubioru, na przykład, nakryć głowy. Natrafiono na nieliczne szczątki dużych kotów, choć dzięki scenom zachowanym na zabytkach wiadomo, że skóry i łapy jaguarów zdobiły królewskie stroje. W stosie śmieci za pałacem królewskim odkryto żuchwy margaja i kinkażu, przednią łapę mrówkojada, zęby rekina i kolce jeżowca, które mogły być wykorzystywane jako rekwizyty podczas ceremonii. Dieta osób o nieco niższym statusie społecznym obejmowała natomiast króliki, paki, aguti, oposy, szopy, łasice, pancerniki, mrówkojady oraz sporadycznie pekari i tapiry. Zidentyfikowanie szczątków zwierząt jest dopiero pierwszym krokiem w prowadzonych badaniach. Uczeni chcieliby poznać dokładniej gatunki ryb, rasy psów, a przede wszystkim dowiedzieć się więcej o życiu ludzi z niższych warstw społecznych.