W Aguada Fenix (stan Tabasco, Meksyk) zachowała się najstarsza i największa budowla Majów

Oryginalny artykuł: Descubren la estructura monumental maya mas antigua y mas grande conocida hasta ahora

Przez wiele lat archeolodzy przyjmowali, że rozwój cywilizacji Majów dokonywał się stopniowo, od małych osad pojawiających się w środkowym okresie preklasycznym (lata 1000-350 p.n.e.). Nowe odkrycia wczesnych kompleksów o przeznaczeniu ceremonialnym zmieniają jednak ten pogląd. W 2017 roku grupa uczonych, którą kieruje Takeshi Inomata (z University of Arizona, USA) rozpoczęła na ziemiach meksykańskiego stanu Tabasco pierwsze badania z wykorzystaniem technologii LIDAR. Po znalezieniu pozostałości ośrodka Majów Aguada Fenix, prace kontynuowano w 2019 roku, a obecnie ukazała się publikacja na temat dokonanych odkryć.

Aguada Fenix, stan Tabasco, Meksyk (fot. Takeshi Inomata)

Archeolodzy natrafili w Aguada Fenix na platformę o długości 1400 metrów i wysokości 10-15 metrów, od której rozchodziło się dziewięć dróg. Budowla datowana jest na lata 1000-800 p.n.e. i została wzniesiona z gliny i ziemi, na naturalnej skale. Rozmiarami przewyższa kompleks La Danta w El Mirador (Gwatemala), mieście Majów z późnego okresu preklasycznego, co czyni ją nie tylko najstarszą, ale i największą ze znanych do tej pory konstrukcji Majów.

Prace wykopaliskowe we wnętrzu platformy w Aguada Fenix

(fot. Takeshi Inomata)

Budowa platformy trwała 200 lat. Rozpoczęła się około 1000 r. p.n.e., wcześniej niż w przypadku kompleksu ceremonialnego w Ceibal (Gwatemala). Jednak aktywność budowlana ustała po 800 r. p.n.e., a Aguada Fenix została opuszczona około 700 r. p.n.e., choć niewielkie grupy ludności powróciły tam w późnym okresie preklasycznym i w późnym okresie klasycznym. Pomimo iż Aguada Fenix wykazuje pewne podobieństwa do olmeckiego ośrodka San Lorenzo, to jednak do tej pory nie natrafiono na jakiekolwiek świadectwa panującego tam podziału społecznego, na przykład, rzeźby przedstawiające osoby z elity.

Kamienna rzeźba przedstawiająca zwierzę, znaleziona w Aguada Fenix
(fot. Takeshi Inomata)

Datowanie radiowęglowe ceramiki znalezionej w Aguada Fenix wykazało, że ludność w tym regionie zajmowała się wyrobem ceramiki już około 1200 r. p.n.e., znacznie wcześniej niż w innych, pochodzących z okresu preklasycznego ośrodkach, jak Ceibal i Tikal (Gwatemala), czy też Cahal Pech i Cuello (Belize).

Naczynia ceramiczne z Aguada Fenix datowane na lata 900-700 p.n.e.

(fot. Takeshi Inomata)

Odkryty w Aguada Fenix depozyt ofiarny świadczy o odprawianiu tam rytuałów zbliżonych do tych z olmeckiego La Venta i z Ceibal. Ceramika znaleziona w Aguada Fenix wykazuje więcej podobieństwa do Ceibal, różniąc się od ceramiki z La Venta. Sama ceramika nie musi dowodzić, ze budowniczowie Aguada Fenix posługiwali się jednym z języków Majów. Wydaje się jednak, że pod względem kulturowym byli bliżej spokrewnieni z mieszkańcami Nizin Majów niż z Olmekami. Mogą na to wskazywać również kawałki obsydianu pochodzącego z El Chayal i innych źródeł na terenie dzisiejszej Gwatemali.

Depozyt ofiarny z wotywnymi siekierkami z jadeitu odkryty w Aguada Fenix

(fot. Takeshi Inomata)

Powstanie ośrodka Aguada Fenix było związane z przechodzeniem do bardziej osiadłego trybu życia. Przed 1200 r. p.n.e. mieszkańcy tego regionu nie wyrabiali ceramiki, zajmując się łowiectwem, uprawą kukurydzy i rybołówstwem.