Odkryto świadectwa oryginalnego języka kultury Chachapoya

Oryginalny artykuł: Fabuloso hallazgo: descubren evidencias de lengua originaria de antigua cultura Chachapoya 

Grupa badaczy peruwiańskich i niemieckich, złożona z antropologów i lingwistów znalazła dokumenty z początku XVII wieku, które świadczą o istnieniu języka chacha, oryginalnego języka kultury Chachapoya, używanego aż do początku XVII wieku. Z akt datowanych na 1617 rok wynika, że wizytatorzy korony hiszpańskiej, którzy przybyli do dystryktu Yapa (obecnie miejsce to jest znane jako Yambrasbamba, prowincja Bongará, Amazonas) przekazali, że rdzenna ludność porozumiewała się z władzami kolonialnymi w rodzimym języku, znanym obecnie jako chacha oraz w języku keczua. 

Mapka z zaznaczoną miejscowością Yapa (źródło ilustracji: Andina)

Jak podkreśla Michaela Ziemendorff (z Uniwersytetu w Bonn, Niemcy) odkrycie tego dokumentu jest ważne, gdyż sądzono, że po przybyciu Hiszpanów do północnego regionu Amazonii dominował tam język keczua ze względu na obecność Inków i nie było dowodów na istnienie lokalnego języka. Pokazuje to, że po podboju Inków język keczua nie zastąpił zbyt szybko oryginalnego języka chacha i ilustruje trudności, na jakie napotkali hiszpańscy misjonarze, którzy próbowali ewangelizować ludność w języku keczua. Dokument został znaleziony w Regionalnym Archiwum Amazonas przez antropologa José Rodrígueza Villa (z Universidad Nacional de Cajamarca), który należy do zespołu badaczy. 

Dokument znaleziony w Regionalnym Archiwum Amazonas (źródło fot. Andina)

Michaela Ziemendorff przekazała, że jest niewiele dowodów na istnienie języka chacha. Jak wykazała analiza historyczno-lingwistyczna jedynym świadectwem tego języka są rdzenne imiona (antroponimy) zapisane w aktach oraz nazwy niektórych miejscowości (toponimy) na tym terenie. Kultura Chachapoya zamieszkiwała wschodnie zbocza pasma górskiego pomiędzy rzekami Marañón i Huallaga od 800 roku aż do włączenia go do imperium Inków w 1470 roku. Poza wspomnianymi badaczami w pracach uczestniczyli też językoznawca Jairo Valqui Culqui (z Universidad Nacional de San Marcos) i niemiecki badacz Stefan Ziemendorff.