Tajemnica czaszek znalezionych w Templo Mayor (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Mystery of gruesome Aztec skull masks solved.

Wśród najróżniejszych darów ofiarnych znalezionych na terenie Wielkiej Świątyni (Templo Mayor) w dawnym Tenochtitlan, zachowało się trzydzieści czaszek, pochodzących od osób złożonych w ofierze przez ścięcie. Na szczególną uwagę zasługuje jednak osiem przerażających masek, które zostały wykonane z ludzkich czaszek. Od momentu ich odkrycia uczeni zastanawiali się, kim były owe ścięte osoby i skąd pochodziły. Obecnie, dzięki nowym badaniom, którymi kieruje Corey Ragsdale z University of Montana, zdołano rozwiązać zagadkę. Okazało się, że można wyróżnić dwie grupy osób o odmiennym statusie społecznym i innym miejscu pochodzenia.

Maska wykonana z ludzkiej czaszki (fot. Corey Ragsdale)

W artykule opublikowanym w Current Anthropology badacze podają, że zarówno czaszki, które nie zostały zmodyfikowane, jak i maski pochodzą z czasów rządów Axayacatla, z lat 1468-1481. Dekorowane maski, wykonywane z ludzkich czaszek, służyły jako część nakrycia głowy lub były nakładane na twarz, po czym złożone jako dary ofiarne w pochówkach osób o wysokim statusie społecznym. Część kości z czaszek była usuwana, a maski barwiono i modyfikowano. Niekiedy w miejscu nosa umieszczano sterczące ostrze, a oczodoły wypełniano kawałkami muszli lub pirytu.

Czaszki złozone w jednym z depozytów ofiarnych w Templo Mayor
(fot. Emiliano Melgar, Museo del Templo Mayor)

Wszystkie czaszki i maski znaleziono w pobliżu świątyni boga Huitzilopochtli. Zdaniem uczonych mogłoby to dowodzić, że kości należały do wojowników, którzy zostali pojmani w bitwach i złożeni w ofierze. Corey Ragsdale i jego zespół zastosowali różne techniki, które pozwoliły poznać sposób wykonania masek. Porównali ślady nacięć i otworów wywierconych w maskach z replikami, sporządzonymi z ludzkich kości. Ustalono, że maski prawdopodobnie wykonano w Tenochtitlan. Analizując szczątki kostne, zwrócono też uwagę na wiek, płeć, uzębienie i zmiany patologiczne, aby stwierdzić, czy istniała jakaś różnica pomiędzy osobami, których czaszki użyto do zrobienia masek lub złożono bez modyfikacji.

U góry maski wykonane z ludzkich czaszek,
na dole czaszki, które nie zostały zmodyfikowane
(źródło fotografii: researchgate.net)

Okazało się, że wszystkie maski wykonano z czaszek dorosłych mężczyzn, którzy zginęli w wieku 30-45 lat. Ponieważ nie natrafiono na jakiekolwiek ślady wskazujące na uszkodzenia uzębienia i złe odżywianie, zatem mężczyźni ci cieszyli się za życia wysokim statusem społecznym i prawdopodobnie byli wojownikami pojmanymi podczas podbojów Mexików lub wywodzili się z najwyższej elity ośrodków, które sprzeciwiły się imperatorowi. Badacze sugerują, że jedną z osób mógł być nawet pokonany władca Tollocan. Mężczyźni ci pochodzili prawdopodobnie z różnych miast leżących w Dolinie Toluki i Dolinie Meksyku, w Zachodnim Meksyku i na ziemiach nad Zatoką Meksykańską. Natomiast czaszki, które nie zostały zmodyfikowane, należały zarówno do dorosłych mężczyzn, jak i kobiet, choć zmarłych w różnym wieku. Badania szczątków wykazały liczne ubytki uzębienia i choroby spowodowane złym odżywianiem, co świadczy o niskim statusie społecznym. Zdaniem uczonych mogli być niewolnikami, choć niektórzy mężcyźni z niskiej klasy mogli też brać udział w tak zwanych „wojnach kwietnych”.