1000-letnia święta droga w pobliżu Kanionu Chaco

Oryginalny artykuł: Lasers reveal 1,000-year-old Indigenous road near Chaco Canyon that aligns with the winter solstice

Technologia LiDAR ujawniła 1000-letnią świętą drogę w pobliżu Kanionu Chaco w Nowym Meksyku. Naukowcy twierdzą, że droga była częścią rdzennego krajobrazu rytualnego, pełniąc funkcję ścieżki między naturalnymi źródłami i zrównując się ze wschodem słońca podczas przesilenia zimowego. Do tej pory uważano, że droga w Gasco mogła łączyć osady tubylcze w tym rejonie. Jednak nowe badania pokazują, że nie tylko święta droga jest tam o wiele dłuższa, niż myśleli, ale także, że biegnie do niej niemal równolegle inna nieznana wcześniej droga. Ponadto, obie drogi pokrywają się ze wschodem słońca w czasie przesilenia zimowego nad Mount Taylor, która do dziś uważana jest przez tubylców za świętą górę.

Mapa przedstawiająca położenie Gasco (źródło ilustracji: czasopismo Antiquity)

Jak podają badacze, odkrycia w Gasco, położonym na zachód od Albuquerque i około 80 kilometrów na południe od Kanionu Chaco, wskazują, że drogi budowane przez tę rdzenną kulturę nie służyły jedynie do zwykłego przemieszczania się, ale stanowiły nieodłączny element ich systemu wierzeń kosmologicznych. Jak podkreśla Robert Weiner, główny autor badania (z Dartmouth College), jedną z naprawdę ekscytujących rzeczy w pracy nad drogami kultury Chaco, jest to, że zmuszają one do ponownego zdefiniowania tego, czym może być droga i co może oznaczać.

Cyfrowy model obszaru Gasco uzyskany dzięki technologii LiDAR (autor: Robert S. Weiner)

Naukowcy wykorzystali mapy oparte na technologii LiDAR aby ustalić, że znana droga w Gasco miała prawie sześć kilometrów długości. Następnie potwierdzili swoją nową wiedzę na temat stanowiska pracami terenowymi w 2021 i 2022 roku. Badania wykazały również drugą, prawie równoległą drogę, biegnącą około 35 metrów na południe od pierwszej drogi, a także dodatkową herradurę (herradura oznacza podkowę), pozostałości ściany skalnej w kształcie podkowy, która mogła być przydrożną kapliczką.

Mapa pokazująca powiązanie Drogi Gasco ze źródłami w obu kierunkach (autor: Robert S. Weiner)

Kultura Chaco rozkwitła w południowo-zachodniej części dzisiejszych Stanów Zjednoczonych mniej więcej między 850 a 1250 rokiem. Robert Weiner uważa, że kultura ta mogła rozpocząć się jako ruch religijny wśród miejscowej ludności, ale niewiele wiadomo o szczegółach ich wierzeń. Kultura Chaco słynie z Wielkich Domów w Kanionie Chaco i w innych miejscach. Uważa się, że przyczyną jej upadku były przedłużające się susze i inne ewentualne kryzysy. Kilka grup tubylczych, czasami określanych mianem Indian Pueblo, to potomkowie Chaco, w tym ludy Hopi i Zuni, a w regionie żyje również lud Diné, często znany jako Navajo.

Wschód słońca nad Mount Taylor w czasie przesilenia zimowego (21 grudnia 2022 r.) (fot.: Robert S. Weiner)

Jak podaje Robert Weiner, nietypowy układ dwóch niemal równoległych dróg zaobserwowano już w innych miejscach należących do kultury Chaco i może on odzwierciedlać dualistyczną zasadę ich kosmologii. Te święte lub „monumentalne” drogi zostały wykute w podłożu z piaskowca, miały około 9 metrów szerokości, a w niektórych miejscach również schody i rampy. Odkryte przy drogach dwie herradury, jedna przy drodze północnej, druga przy południowej prawdopodobnie służyły jako punkty centralne dla rytualnej aktywności podczas świętych procesji. Wskazywały na to znalezione fragmenty ceramiki, które mogły być złożonymi tam darami ofiarnymi. Jest też możliwe, że jedna droga i pobliska herradura były używane zimą, a druga droga i herradura latem. Badacz dodał, że mimo iż drogi mogły być czasami wykorzystywane w celach użytkowych, takich jak transport drewna, wydaje się, że w wierzeniach kultury Chaco pełniły one głównie rolę ceremonialną.