Chapultepec - wodny raj, który gasił pragnienie mamutów i ludzi

Oryginalny artykuł: Chapultepec, un paraíso acuático que sació la sed de mamuts y de una ciudad

Chapultepec był jednym z pierwszych stożków wulkanicznych w Dolinie Meksyku, zanim formacja Chichinautzin zamknęła go 700 000 lat temu, co doprowadziło do powstania szeregu jezior. Wzniesienie to znajdowało się na skraju jednego z nich i z czasem stało się miejscem zamieszkania dla różnych kultur, które osiedliły się w tym regionie. Po niedawnym odkryciu pozostałości pomostu i kanału, do którego łodzie prawdopodobnie przybywały i z którego odpływały w kierunku jeziora Texcoco w późnym okresie postklasycznym (lata 1200-1521) (post: „Archeolodzy natrafili pod aleją Chapultepec na pozostałości kanału z czasów prekolumbijskich”), María de Lourdes López Camacho, badaczka z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) przekazała, że aby zrozumieć obecność tych i innych materialnych pozostałości na tym obszarze, należy cofnąć się o ponad 5 milionów lat, do końca trzeciorzędu, kiedy to zakończył się proces formowania się obszaru znanego dzisiaj jako Chapultepec, a także Peñón de los Baños, Zacatépetl i Tlapacoya. 

Detal z planu Miasta Meksyk autorstwa Juana Gomeza Trasmonte z 1628 roku (dzięki uprzejmości Marii de Lourdes  Lopez Camacho)

Kilka milionów lat później, w plejstocenie, pasmo górskie Chichinautzin zapewniało bujne środowisko, które przyciągało megafaunę. Wyobrażenie sobie, że na brzegach dużego prehistorycznego jeziora, położonego na obecnym skrzyżowaniu alei Circuito Interior i Paseo de la Reforma, wędrują mamuty, konie, pekari, jelenie górskie i bizony, radykalnie zmienia nasze spojrzenie na Chapultepec. Szczątki tych gatunków zwierząt zostały odkryte tam podczas budowy stacji elektroenergetycznej w latach 2014-2015. Jak podaje María de Lourdes López Camacho, kierująca projektem „Źródła i zbiorniki wodne w lesie Chapultepec”, ze względu na różnorodność fauny i flory oraz źródła mające swój początek na zboczach, miejsce to było siedzibą grup ludzi już od okresu preklasycznego (lata 2500–400 p.n.e.). Jednakże jego znaczenie nie polegało tylko na długim okresie zajmowania, ale na jego posiadaniu, co miało podłoże religijne i ekonomiczne. Grupy osiedlone w Dolinie Meksyku korzystały z tamtejszych zasobów i walczyły o nie.

Wody wokół pozostałości wulkanu Chapultepec (fot. INAH)

Kiedy Mexikowie stali się dominującą grupą w tym rejonie, do którego przybyli jako migranci, uznali to wydarzenie za rok 0 w swojej oficjalnej historii. W swoich opowieściach wspominają, że Chapultepec było niezamieszkane, gdy zdecydowali się tam osiedlić w roku 11 Caña (1294). Jednak María de Lourdes López Camacho podkreśla, że była to nieprawda, gdyż wzgórze było zamieszkane od dłuższego czasu. Znajdował się tam skomplikowany system kanałów, zbudowany w różnych okresach, co zostało zidentyfikowane podczas wykopalisk archeologicznych. Na przykład w 2018 roku natrafiono na część prekolumbijskiego akweduktu, która znajdowała się na obszarze zwanym „La Hondonada”, u stóp wzgórza. System konstrukcyjny akweduktu tworzą szare, czarne i czerwone kamienie bazaltu, licowane bloki, połączone szaro-białym spoiwem, zawierającym czerwone cząstki piasku.

Przedstawienia wulkanu Chapultepec w kodeksach Tira de Peregrinacion i Vaticano Rios (żródło: INAH)

W czasach wicekrólestwa nad pierwotnym akweduktem, który w 1628 r. miał 900 łuków, zbudowano typowo europejski półkolisty akwedukt. Jakiś czas później rozbudowano go o 108 kolejnych łuków. Choć fragmenty tego typu kanałów można znaleźć na terenie całego lasu, najbardziej widoczne są te na północnym zboczu wzgórza Chapultepec i wewnątrz Kompleksu Kulturowego Los Pinos. María de Lourdes López Camacho wspomniała także o istnieniu zamkniętego akweduktu, ukrytego pod chodnikiem, który osłania starą drogę Akademii Wojskowej, na północ od biur Dyrekcji Lasu Chapultepec. Kanał ten rozciąga się na obszar „La Hondonada”. Jednocześnie, niezauważone przez przechodniów w lesie, między liśćmi i trawami, w różnych miejscach znajdują się kanały na poziomie gruntu, pochodzące z różnych okresów, o czym świadczy zmienność materiałów: kamień i zaprawa, bazalt i zaprawa; cegła, bazalt i zaprawa; płyty andezytowe i zaprawa lub cegły i cement. Ekspertka INAH stwierdziła, że takie podejście do prac archeologicznych skłania nas do ponownego przemyślenia, jak wyglądał region lasu Chapultepec w przeszłości, a także do zastanowienia się, jak wiele jest w nim jeszcze do odkrycia.