W Pałacu Inków w Oquendo odkryto grobowiec kultury Ychsma

Oryginalny artykuł: Hallazgo arqueológico en el Callao: descubren fardo funerario preinca de 800 años de antigüedad con cerámica y textiles de élite en el Palacio Inca de Oquendo

Kultura Ychsma, która rozwinęła się w dolinach Lurín i Rímac w latach 900-1470, odegrała fundamentalną rolę w prekolumbijskiej historii Limy i Callao. Jej przedstawiciele, zajmujący się rolnictwem, rybołówstwem i produkcją rzemieślniczą, stworzyli hierarchiczne społeczeństwo rządzone przez kastę kapłańską, której władza skupiała się w Pachacámac, głównym sanktuarium regionu. Terytorium tej kultury rozciągało się wzdłuż środkowego wybrzeża, aż do XV wieku, kiedy to Inkowie w ramach swojej ekspansji dotarli na ten obszar. Aneksja tego terytorium do Tawantinsuyu nie nastąpiła na drodze wojny, lecz poprzez stopniową integrację. Władze Inków uszanowały znaczenie Pachacámac i pozwoliły, aby sanktuarium nadal pełniło funkcję ośrodka religijnego i politycznego, choć pod nadzorem Cuzco. Najnowsze badania archeologiczne w Callao dostarczyły nowych dowodów obecności kultury Ychsma. W ramach prowadzonego projektu w Pałacu Inków w Oquendo odkryto ciało owinięte w tkaninę, liczące 800–1000 lat. Jak podaje kierujący pracami Hugo Benavides szczątki należą do osoby mającej około 1,55 m wysokości, przy której złożono czarne naczynie ceramiczne ozdobione wężem, charakterystycznym elementem ikonografii Ychsma, co pozwoliło archeologom określić przynależność tej osoby do kultury Ychsma.

Szczątki osoby z kultury Ychsma znalezione przez archeologów (źródło fot. Infobae/Paula Elizalde)

Szczątki znaleziono ułożone twarzą do góry na konstrukcji wykonanej z trzciny, owinięte w tkaniny o różnych wzorach i kolorach. Natrafiono też na inne przedmioty, w tym charakterystyczną ozdobę ucha, która może sugerować, że osoba ta należała do miejscowej elity. To stanowisko archeologiczne było przez długi czas plądrowane, co utrudniło zachowanie jego pierwotnego kontekstu. Jednakże odkryty pochówek znajdował się na peryferiach, dzięki czemu przetrwał w nienaruszonym stanie. Wykopaliska są częścią przedsięwzięcia finansowanego przez władze prowincji Callao, kierowanego przez Pedro Spadaro, którego celem jest odzyskanie i ochrona dziedzictwa archeologicznego tego obszaru. Jest to pierwszy formalny projekt badawczy w Pałacu Inków w Oquendo, nadzorowany przez Ministerstwo Kultury. 

Naczynie ceramiczne znalezione przy szczątkach (źródło fot. Infobae/Paula Elizalde)

W latach 1450–1470 Inkowie przybyli do regionu Limy i Callao, narzucając tam swoją architekturę i system rządów. Jednakże nie wydaje się, aby przejście to było gwałtowne. Jak podaje Hugo Benavides, nie ma śladów zniszczeń, ale wygląda na to, że istniała zgoda na współistnienie pod panowaniem Inków, co znajduje odzwierciedlenie w architekturze. Inkowie wprowadzili na tym obszarze własny styl budowlany. Dzięki systemowi dróg Qhapaq Ñan zintegrowali region ze swoją siecią dróg, ułatwiając komunikację i kontrolę terytorialną. Infrastruktura ta umożliwiła połączenie z Huarochiri i innymi obszarami strategicznymi, sięgającymi aż do morza. Inkowie sprawowali władzę nad tym regionem krótko, aż do przybycia hiszpańskich konkwistadorów w 1533 roku. Hernando Pizarro i jego ludzie złupili Pachacámac, co zapoczątkowało nową reorganizację terytorialną pod rządami Hiszpanii.

Zespół archeologów prowadzących wykopaliska (źródło fot. Infobae/Paula Elizalde)

Wykopaliska w Oquendo będą kontynuowane w nadchodzących miesiącach. Ich celem jest poszerzenie wiedzy na temat nowego odkrycia. Przeprowadzone zostaną analizy antropologiczne mające na celu określenie wieku, płci, diety i ewentualnych chorób znalezionej osoby. Zainstalowano też ogrodzenie, aby chronić ten teren. Choć na razie miejsce to nie jest otwarte dla zwiedzających oczekuje się, że w najbliższych miesiącach będzie mogło ich przyjąć, dzięki czemu społeczność dowie się więcej o prekolumbijskiej przeszłości Callao. Odzyskanie i zachowanie tych przestrzeni jest kluczowe dla zrozumienia historii Limy i jej integracji z Tawantinsuyu.