Różne style w tradycji malowideł naskalnych w Baja California (Meksyk)

Oryginalny artykuł: Identifican nuevos subestilos en la tradicion pictorica Gran Mural

Archeolog María de la Luz Gutiérrez Martínez poświęciła trzydzieści lat na badania malowideł naskalnych w pasmach górskich Sierra de San Francisco i Sierra de Guadalupe w meksykańskim stanie Baja California. Do chwili obecnej Narodowy Instytut Antropologii i Historii (INAH) zarejestrował na ziemiach stanu Baja California aż 1150 miejsc z zachowanymi malowidłami naskalnymi, których styl określany jest jako Gran Mural i charakteryzuje się znacznymi rozmiarami wizerunków oraz realistycznymi przedstawieniami postaci ludzkich i zwierzęcych, wymalowanych w kolorach czerwonym, czarnym, białym i żółtym. Pomimo wspólnych cech, tradycja malarska Gran Mural obejmuje kilka nieco odmiennych stylów, z których do tej pory wyróżniono: Rojo sobre Granito, San Francisco, La Trinidad, San Borjitas i Bahía Concepción.

Malowidła naskalne w Baja California (fot. María de la Luz Gutiérrez Martínez)

María de la Luz Gutiérrez Martínez w swej rozprawie doktorskiej skupiła się na dokładnej analizie czterech stanowisk: Cueva Pintada i Cuesta Palmarita (w Sierra de San Francisco) oraz Cueva San Borjitas i Los Monos de San Juan (w Sierra de Guadalupe), co pozwoliło jej zidentyfikować w tradycji malarskiej Gran Mural dwa nowe style: La Matanza i Guajademi. Wyróżniają się one wizerunkami ludzi i zwierząt, których ciała pokryte są liniami przypominającymi siatkę lub szachownicę. Postacie przedstawiono w pozie dynamicznej. W przypadku stylu La Matanza zwierzęta ukazano mniej realistycznie i z podkreśleniem krzywizny łuku grzbietowego.

Styl La Matanza (fot. Jon Harman i Harry Crosby)

Styl Guajademi charakteryzuje się również wizerunkami dynamicznych postaci ludzkich ze wzorami geometrycznymi, które mogłyby przedstawiać stroje lub ozdoby. Ciała zwierząt mają formę czworokątną i są wypełnione chaotycznymi liniami i kropkami rozmieszczonymi na chybił trafił. Pojawiają się także motywy roślinne i poroża jeleni.

Styl Guajademi (fot. Jon Harman)

María de la Luz Gutiérrez Martínez zastanawia się, czy odmienne trendy w tradycji malarskiej Gran Mural mogą w jakiś sposób odzwierciedlać różnorodność dialektów językowych, gdyż w miejscu tym przebiega granica pomiędzy dialektem północnym języka cochimi (tak zwany ignacieño) i dwoma dialektami cochimi bardziej południowymi (tak zwane cadegomeño i javiereño).

Cueva Pintada (Sierra de San Francisco) (fot. María de la Luz Gutiérrez Martínez)

Gutiérrez Martínez przypuszcza, że w miejscach tych, w pewnych okresach roku, zbierały się grupy ludzi o różnych rodowodach w celu wymiany towarów, wspólnych łowów, zawierania związków małżeńskich i odprawiania rytuałów związanych z kultem zmarłych przodków i/lub istot mitologicznych. Wszystkie analizowane przez nią stanowiska leżą w miejscach strategicznych, w pobliżu źródeł wody i bogatych w pożywienie. Podczas ceremonii wykonywano w skalnych zaułkach nowe malowidła lub rytualnie odnawiano wcześniejsze, nadając im znaczenie symboliczne, świadczące o własnej tożsamości. Zdaniem archeolog niektóre z przedstawionych postaci stanowią personifikacje prawdziwych lub mitycznych przodków-założycieli lub bóstwa.