Odrestaurowanie słynnych malowideł naskalnych w Oxtotitlán (stan Guerrero, Meksyk)

Oryginalny artykuł:  Rescatan sitio de pinturas rupestres en Guerrero

Po dwunastu latach prac prowadzonych w ramach projektu, którego celem była całkowita  konserwacja malowideł naskalnych w Oxtotitlán (Acatlán, gmina Chilapa de Álvarez, Montaña Baja de Guerrero), specjaliści Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) zakończyli odrestaurowywanie dziesięciu grup wspaniałych malowideł w stylu olmeckim, wykonanych około 2500 lat temu we wnętrzu groty i związanych z rytuałami żyzności i błagania o deszcze.

Słynne malowidło naskalne w Oxtotitlán, przedstawiające dostojnika siedzącego na tronie
(fot. Julio Bronimann, INAH)

W grocie znajdują się dwie komnaty ze ścianami pokrytymi malowidłami i część centralna z dwoma malowidłami. Pierwsze przedstawia osobę o wysokości czterech metrów i charakteryzuje się różnorodnością barw. Mamy tutaj między innymi kolor ochry, biały, żółty, zielony i czerwony. Dostojnik, z nakryciem głowy w formie ptaka, siedzi na tronie przedstawiającym potwora ziemskiego, którego rozwarta paszcza symbolizowała w mezoamerykańskiej kosmowizji wrota do świata podziemnego.

Jedno z malowideł naskalnych w Oxtotitlán
(fot. Julio Bronimann, INAH)

W północnej części zachowały się najstarsze malowidła, jednobarwne lub w kolorach czarnym i czerwonym. Ich ikonografia wyraźnie ukazuje wpływy Olmeków. Można tu dostrzec wizerunki jaguarów, postacie antropomorficzne i motywy roślinne. Przechodząc przez niewielkie zwężenie groty dociera się do komnaty południowej, gdzie znajdują się cztery grupy malowideł o mniejszych rozmiarach, od 10 do 50 centymetrów, wykonane w kolorze czerwonym i w stylu abstrakcyjnym.

Malowidło przedstawiające postać antropomorficzną
(fot. Julio Bronimann, INAH)

Okoliczna ludność Nahua zajmuje się głównie rolnictwem i zachowuje silną więź z przyrodą, swym dziedzictwem i tradycjami. Grota stanowi część stanowiska archeologicznego, gdzie znajdują się porośnięte roślinnością pozostałości prekolumbijskich budowli. W 2002 roku, podczas przeglądu różnych miejsc archeologicznych na terenie stanu Guerrero, uczeni wybrali Oxtotitlán ze względu na jego szczególne znaczenie i jednocześnie poważne zniszczenia w samej grocie, takie jak graffiti i śmieci, które wraz z czynnikami atmosferycznymi doprowadziły do uszkodzenia malowideł pokrytych licznymi plamami.

Malowidło w Oxtotitlán (fot. Julio Bronimann, INAH)

W 2004 roku organizacja World Monuments Watch wpisała to stanowisko na listę światowego dziedzictwa jako zagrożone. Sandra Cruz Flores podkreśliła, że w takich przypadkach stosowane są trzy podstawowe kryteria: określone miejsce musi charakteryzować się wielkim znaczeniem kulturowym dla zrozumienia przeszłości danego regionu, musi być w poważnym stopniu zniszczone, a jego odrestaurowanie musi być możliwe do wykonania. Z tego powodu INAH podjął natychmiastowe kroki prowadzące do uratowania malowideł w Oxtotitlán. Badacze mogli liczyć na pomoc amerykańskiego archeologa Davida Grove, których w latach 60-tych XX wieku zarejestrował to miejsce. Znacznie pomogły wykonane przez niego fotografie. Uczestniczył też podczas wstępnego rozpoznania i zwracał uwagę konserwatorów na pewne detale malowideł, które były niewidoczne z powodu pokrywających je plam.

Malowidło w Oxtotitlán (fot. Julio Bronimann, INAH)

W pierwszym etapie prac, dzięki bezinteresownej pomocy i zaangażowania okolicznej ludności zdołano oczyścić samą grotę. Dopiero potem specjaliści zabrali się za konserwację malowideł. Miejsce to jest obecnie chronione i udostępnione zwiedzającym. Sandra Cruz Flores wyjaśniła, że projekt cieszył się wielkim zainteresowaniem okolicznej społeczności oraz stanowi przykład odpowiedzialności i współpracy specjalistów INAH, władz stanowych i gminnych oraz miejscowej ludności w celu uratowania malowideł. Mieszkańcy Acatlán i pobliskich wiosek nadal organizują w grocie pokazy różnych rytuałów, jak symboliczne walki tygrysów z jaguarami, stanowiące część ceremonii związanych z prośbami o deszcz, szczególnie na początku maja.