Jaskinie celem pielgrzymek Majów

Fragment artykułu: Angela M.H. Schuster Rituals of the Modern Maya (English)

Jaskinie - ciemne, tajemnicze i pełne egzotycznych formacji geologicznych - odgrywały kluczową rolę w religii Mezoameryki przez ponad 3 tys. lat, służąc jako portal do Zaświatów - królestwa bóstw, demonów i przodków. Na terenach Majów znane jest ponad 25 jaskiń z malowidłami, w tym najwcześniejsza Loltún na Jukatanie, której malowidła są datowane na póżny preklasyk, ok. 300 r. p.n.e. 

James Brady z Uniwersytetu George'a Washingtona bada Naj Tunich - jaskinię o długości 3 km w południowowschodnim rejonie Petén w Gwatemali. Naj Tunich zaczęła przyciągać pielgrzymów w 1 w. p.n.e., kiedy u wejścia do jaskini zbudowane zostały kamienne platformy. Na platformach u stóp dużych kolumn-stalagmitów składane były ofiary takie jak ceramika, czy jadeitowe ozdoby. Większość z 40 malowideł na ścianach jaskini została wykonana w 7 i 8 wieku.

Wejście do jaskini Naj Tunich (fot. Philippe Costa / Wikimedia Commons)

Według Andrei Stone z University of Wisconsin, która bada inskrypcje z Naj Tunich, w tekstach dominują 3 czasowniki związane z pielgrzymowaniem: hul (przybyć), pak (wrócić) i il (widzieć lub być świadkiem wydarzeń w obcym miejscu). Obecność glifów-emblematów kilku miast pozwala przypuszczać, że jaskinia była używana przez mieszkańców całego regionu. Jedna z inskrypcji odnotowuje, że w 744 r. n.e. panowie z miasta Caracol, położonego 48 km na północ, wykonali rytuał k'ak' kuch, czyli 'palenia'. Palenie kadzidła miało na celu uspokojenie miejscowych bogów i zagwarantowanie bezpiecznego przejścia dla dygnitarzy podróżujących przez obce terytorium.

Według Evona Z. Vogta, etnologa z Universytetu Harvarda, Majowie Tzotzil z Zinacantan mają 5 elementów świętej topografii: vits (góry), ch'en (otwory w ziemi takie jak jaskinie), hap' osil (przełęcze), ton (skały) i te' (drzewa) - elementy geograficzne przepełnione duchowością. Zdaniem Vogta, dla Zinacanteków góry to najważniejszy element krajobrazu jako punkt kontaktowy między niebem a ziemią.

Oddawanie czci górom sięga głęboko w prekolumbijską przeszłość i leży u podstaw budowy piramid. David Stuart, epigrafik z Uniwersytetu Harvarda, dodaje, że majańska piramida to sztuczna góra i obie są reprezentowane przez ten sam glif witz (klasyczna forma słowa vits). Zdaniem Stuarta w wielu inskrypcjach glificznych budynki są określane mianem gór, czego najlepszym przykładem jest Świątynia 22 na akropolu w Copán. "Budynek jest dosłownie nazwany 'górą', a jego drzwi wejściowe - otwarta paszcza ziemskiego potwora - to metafora jaskini. Do owej 'jaskini' w Świątyni 22 wchodzono, aby porozmawiać z duchami przodków, co z pewnością łączyło się z najróżniejszymi rytuałami, w tym paleniem kadzidła i upuszczaniem krwi."

Malowidło 87 z jaskini Naj Tunich, przestawiające głównych bohaterów świętej księgi Popol Vuh - Hunahpu i Xbalanque (fot. Philippe Costa / Wikimedia Commons)

Czytaj także: Cenote - droga do zaświatów   Nietoperze w sztuce Majów   Majańskie wodociągi