Złożona geopolityka Imperium Azteków

Team underscores complexity of geopolitics in the age of the Aztec empire. Phys.org 25.03.2015.

Wyniki badań międzynarodowego zespołu badawczego wskazują na złożoność mezoamerykańskiej geopolityki w okresie imperium azteckiego i pokazują, że związki między dawnymi państwami sięgały daleko poza działania wojenne i dyplomatyczne, obejmując także handel i przepływ towarów. Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego North Carolina, Centrum Badań Państwowego Instytutu Politechnicznego w Meridzie, Kolegium Michoacan i Uniwersytetu Purdue zajęli się badaniami niezależnego państwa zwanego Tlaxcala (czyt. tlaszkala), obecnie w środkowym Meksyku, 120 km na wschód od współczesnego miasta Meksyk. Tlaxcala została założona w połowie XIII w. i do roku 1500 została całkowicie otoczona przez Imperium Azteckie, ale nigdy nie utraciła niezależności. Co więcej Tlaxcalanie zawarli sojusz z Cortezem i odegrali kluczową rolę w hiszpańskim podboju Meksyku w XVI w.

Nowe badania skupiły się na tym, skąd Tlaxcalanie pozyskiwali obsydian w XV w., czyli przed przybyciem Hiszpanów. Obsydian to szkło wulkaniczne, w Mezoameryce stosowane we wszystkich dziedzinach życia - od produkcji przedmiotów gospodarstwa domowego i broni po biżuterię i przedmioty religijne. Tlaxcalanie nie mieli źródeł obsydianu na swoim terytorium. Zdaniem dra Johna Millhausera, antropologa i jednego z głównych autorów projektu, Tlaxcalanie pozyskiwali obsydian z El Paredon - źródła mało popularnego w tamtych czasach, lezącego przy granicy z Imperium Azteków. 

Imperium Azteków u szczytu potęgi z niezależną Tlaxcalą w samym centrum (mapa: Wikimedia Commons)

Powstaje wobec tego pytanie, dlaczego Aztekowie - w sposób jawny wrogo nastawieni do Tlaxcali - nie interweniowali. Zdaniem Millhausera jednym z powodów może być to, że po prostu nie było to warte zachodu, ponieważ obsydian był powszechinie dostępny i był dobrem codziennego użytku. Prawdopodobnie nie opłacało się próbować odciąć Tlaxcalan od ich źródła dostaw, bo dostępne było wiele innych, co pokazuje, jak złożone były relacje międzynarodowe w okresie Imperium Azteków.

Millhauser uważa, że być może zakres i nasilenie konfliktów są przeceniane, jeśli Tlaxcalanie mieli dostęp do surowca do produkcji narzędzi i broni, którego zdobycie wymagało podejścia do granic terytorium wroga. Jednocześnie badania jednoznacznie pokazują, że nie było ekonomicznego rozdźwięku pomiędzy Tlaxcalą a Aztekami. Poprzednie badania wykazały, że ponad 90 procent azteckiego obsydianu pochodzi ze źródła na północy zwanego Pachuca. Nowe badania wykazały, że w Tlaxcali tylko 14% obsydianu pochodzi z Pachuca, reszta - z El Paredon.

Prekolumbijskie ostrze z obsydianu z Tlaxcali (fot. John Millhauser)

Badacze zebrali artefakty z prekolumbijskiego miasta Tlaxcala, następnie reprezentatywna próbka została przeanalizowana metodą fluorescencji rentgenowskiej, której wyniki zostały porównane z próbkami ze znanych źródeł obsydianu w tym regionie, aby określić skąd pochodziły przedmioty.

Zdaniem Millhausera wyniki jednoznacznie pokazują, że geopolityka odgrywała ważną rolę w gospodarkch starożytnych państw, a kwestie polityczne miały wpływ na życie codzienne, takie jak przepływ podstawowych towarów. Popularny pogląd o potędze Imperium Azteków przed przybyciem Corteza może być mocno przesadzony, ponieważ był to politycznie i kulturowo złożony region.

Publikacja: 

• "The Geopolitics of Obsidian Supply in Postclassic Tlaxcallan: A Portable X-Ray Fluorescence Study" ukazała się online 25 marca w Journal of Archaeological Science.

Scena z prekolumbijskiego kodeksu pt. "Historia Tlaxcali" pokazująca spotkanie Hernana Corteza  z azteckim królem Moctezumą II w 1519 (fot. Wikimedia Commons)