Zultepec-Tecoaque dostarcza nowych informacji na temat pierwszych lat hiszpańskiego podboju

Oryginalny artykuł: Comienza nueva temporada de excavaciones arqueologicas en Zultepec-Tecoaque

Badacze z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) powrócili na teren stanowiska archeologicznego Zultépec-Tecoaque (stan Tlaxcala, Meksyk) w poszukiwaniu dowodów, które pozwoliłyby dowiedzieć się więcej na temat ostatnich dni życia 550 osób towarzyszących Cortesowi, pojmanych przez Indian Acolhuas i złożonych bogom w ofierze. Archeolodzy Enrique Martínez Vargas i Ana María Jarquín Pacheco, odpowiedzialni za Projekt Archeologiczny Zultépec-Tecoaque poinformowali, że podczas obecnego sezonu wykopaliskowego (który rozpoczął się w sierpniu i potrwa do grudnia) odkryli miejsca, w których przetrzymywano jeńców. Były to zamknięte pomieszczenia, o zastrzeżonym dostępie. Enrique Martínez przekazał, że osoby te zostały ulokowane w różnych kwaterach, być może w celu sprawowania nad nimi odpowiedniego dozoru. Taka sytuacja była związana oczywiście z pewnymi zmianami architektonicznymi na terenie miasta, gdyż w okresie od czerwca 1520 r. do marca 1521 r. przybyło niespodziewanie 550 osób, dla których należało znaleźć jakieś miejsce. Podczas prac wykopaliskowych natrafiono na pozostałości budowli z dziewięcioma pomieszczeniami, do których przeniosła się część mieszkańców, udostępniając tym samym swoje dotychczasowe domy jeńcom.

Stanowisko archeologiczne Zultepec-Tecoaque (fot. Melitón Tapia, INAH)

Budowle nie są jednak jedynym dowodem przetrzymywania ludzi Cortesa. Do chwili obecnej odkryto bowiem około 15 tysięcy najróżniejszych przedmiotów. Wśród nich znajdują się dziesiątki figurek ceramicznych, z których część przedstawia osoby o rysach hiszpańskich, a inne o cechach negroidalnych.

Figurki przedstawiające osoby o rysach hiszpańskich (fot. Melitón Tapia, INAH)

Znaleziono także miniaturową rzeźbę z wizerunkiem anioła oraz figurkę osoby o twarzy diabła z kozimi rogami. Przedmioty te były rozrzucone w pomieszczeniach i w niektórych pochówkach, na które natrafiono podczas prac wykopaliskowych.

Fragment figurki przedstawiającej osobę o twarzy diabła z kozimi rogami (fot. Melitón Tapia, INAH)

Enrique Martínez przypomniał, że w minionych latach (1993-2010) prowadzono prace na terenie ceremonialnej części miasta, którą tworzyły: Plac Centralny (ze świątyniami boga wiatru Ehécatl-Quetzalcóatl oraz boga nieba i ziemi Tezcatlipoca), Plac Południowy (ze świątyniami boga deszczu Tlaloka i boga śmierci Mictlantecuhtli), plac o charakterze publicznym i budowle mieszkalne. Znalezione szczątki członków karawany Cortesa wskazują, że zostali oni złożeni w ofierze podczas różnych rytuałów odprawianych przez sześć miesięcy i związanych z rozlicznymi świętami ustalonymi w kalendarzu, jak na przykład Panquetzaliztli, najważniejszym świętem ku czci boga Huitzilopochtli. Badania antropologiczne i analiza odkrytych przedmiotów wykazały, że na Placu Centralnym składano ofiary bogom Huitzilopochtli, Tezcatlipoca i Quetzalcóatl; a na Placu Południowym - bóstwom agrarnym, związanym z cyklem rolniczym. Specjalista z centrum INAH-Tlaxcala uważa, że wszyscy pojmani jeńcy zostali złożeni w ofierze. Głowy niektórych umieszczono na tzompantli, a kości innych posłużyły jako trofea przechowywane w budowlach  mieszkalnych. Spotkanie z konkwistadorami wywołało niewątpliwie trwogę mieszkańców, którzy stawili opór, a składając jeńców w ofierze pragnęli prosić swych bogów o ochronę przed obcymi ludźmi.

Jedna z budowli w Zultepec-Tecoaque (fot. Melitón Tapia, INAH)

Jak przekazał Enrique Martínez, badania wykazały, że wśród osób złożonych w ofierze byli nie tylko Hiszpanie, ale i Murzyni, Zambosi i Mulaci (którzy z pewnością zostali zabrani przez Cortesa z Kuby, gdzie rasy te już się wymieszały) oraz mieszkańcy Mezoameryki, którzy zostali włączeni do karawany, zwłaszcza Totonakowie i Tlaxkalanie. Na uwagę zasługuje też obecność około 50 dorosłych kobiet, około 10 dzieci (od kilkumiesięcznych do trzyletnich) oraz zwierząt pochodzących z Europy.

Fragment figurki przedstawiającej osobę o cechach negroidalnych (fot. Melitón Tapia, INAH)

W jednym z pomieszczeń odkryto też kolejny zbiornik, dołączony do listy dwunastu innych, na które natrafiono już wcześniej. Niegdyś były one wykorzystywane do gromadzenia wody. Znaleziono w nich jednak około 200 najróżniejszych przedmiotów pochodzenia europejskiego, w tym końską ostrogę, kameę, żelazne gwoździe, pierścienie, figurki i emaliowaną ceramikę, a także szczątki złożonych w ofierze świń, których to zwierząt nie jadali mieszkańcy Zultépec-Tecoaque. Wiadomo, że kiedy Cortes dowiedział się o wymordowaniu swych ludzi, wydał rozkaz, aby Gonzalo de Sandoval zniszczył miasto. Prawdopodobnie na wieść o tym, że zbliżają się wojska hiszpańskie, aby ich ukarać, mieszkańcy pospiesznie ukryli w zbiornikach wszystkie przedmioty, mogące stanowić dowód wydarzeń, które miały tam miejsce.

Pozostałości ceramiki prekolumbijskiej (fot. Melitón Tapia, INAH)

Miasto zostało zdewastowane, jego mieszkańcy uciekli, choć niektórzy zostali złapani i zabici. Z tym ostatnim epizodem jest prawdopodobnie związane inne ważne odkrycie. Na początku września, podczas obecnego sezonu wykopaliskowego, w jednym z pomieszczeń mieszkalnych znaleziono ważne skupisko fragmentów ceramiki prekolumbijskiej, szczególnie naczyń codziennego użytku, rzeźbę przedstawiającą psa, a także kompletny talerz ceramiczny z majoliki. Archeolog wyjaśnił, że stanowi to wyraźny dowód na pospieszne opuszczenie miasta. Z jakiegoś powodu mieszkańcy Zultépec-Tecoaque zebrali w tym miejscu całą ceramikę, a gdy runęły mury domów, została ona zniszczona i przykryta na wieki.

Skupisko ceramiki świadczące o pospiesznym opuszczeniu miasta (fot. Melitón Tapia, INAH)

Enrique Martínez Vargas podkreśla, że dokonane odkrycia mają szczególne znaczenie dla poznania tego fragmentu historii podboju Meksyku, gdyż mówią nam o wydarzeniach, które nastąpiły w początkowym okresie konkwisty, jeszcze przed zdobyciem Tenochtitlan. Prace wykopaliskowe na terenie Zultépec-Tecoaque będą kontynuowane i w najbliższych miesiącach zostaną odkopane cztery pomieszczenia mieszkalne. Do tej pory prace badawcze objęły zaledwie 20% całego stanowiska archeologicznego, które zajmuje obszar 32 hektarów.

Czytaj też: Zultepec-Tecoaque - nowe stanowisko archeologiczne w Tlaxcala