Rzeki, którymi Olmekowie transportowali bloki bazaltu

Oryginalny artykuł: Ubican lineas fluviales utilizadas por olmecas para transportar rocas basalticas

Od wielu lat uczeni zastanawiali się, jakie trasy rzeczne były wykorzystywane przez Olmeków do transportu ogromnych bloków bazaltu, z których rzeźbili monumentalne głowy i trony. Już w połowie XX wieku uważano bowiem, że nierówności terenu uniemożliwiały transport lądowy i przypuszczano, że właśnie rzekami przewożono zarówno kamienne bloki, jak i ludzi czy też najróżniejsze towary. Mariana Favila Vázquez, specjalistka z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) postanowiła wykorzystać zdjęcia satelitarne o wysokiej rozdzielczości, dzięki którym przygotowano mapy cyfrowe, pozwalające oszacować topografię regionu i potencjalne trasy rzeczne wykorzystywane od okresu preklasycznego (2000-100 p.n.e.) aż do XVIII wieku.

Trasy rzeczne, które mogły być wykorzystywane w latach 1400 p.n.e. - 300 n.e. (fot. INAH)

Mariana Favila Vázquez wykazała, że rzeki Catemaco, Papaloapan, Coatzacoalcos, San Juan, Tepango i Tecolapan stanowiły trasy komunikacyjne pomiędzy rejonem Los Tuxtlas (na południu obecnego stanu Veracruz, gdzie znajdują się skały wulkaniczne) a centrami ceremonialnymi Olmeków: La Venta (stan Tabasco) oraz Tres Zapotes i San Lorenzo (stan Veracruz). Poza tym ustalono, że w pobliżu rzek znajdowały się niegdyś niewielkie ośrodki, które w czasach prekolumbijskich mogły funkcjonować jako porty rzeczne, a w okresie kolonialnym zostały wykorzystane do magazynowania towarów.

Porównanie tras rzecznych ustalonych w oparciu o badania archeologiczne i analizę przestrzenną
(fot. INAH)

Te same trasy rzeczne służyły nadal po przybyciu Hiszpanów. Hernán Cortés był bardzo zainteresowany tym regionem ze względu na wspaniałe warunki do uprawy bawełny i tytoniu. Rzekami przemycano też różne towary, zwłaszcza sól i tytoń, które później transportowano wzdłuż wybrzeża Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Campeche a Veracruz. Przechowywane w Archiwum Państwowym mapy z XVI-XVIII w. również potwierdzają wykorzystywanie tych samych rzek i ich dopływów. W 2008 roku, na plaży nad rzeką Coatzacoalcos, archeolodzy INAH natrafili na pozostałości prekolumbijskiej łodzi, datowanej na okres postklasyczny (lata 1200-1519 n.e.). Mariana Favila Vázquez zamierza kontynuować badania i jest przekonana, że Olmekowie żeglowali również wzdłuż wybrzeży Zatoki Meksykańskiej i z pewnością zachowały się jakieś świadectwa pogrążone w wodach i czekające na odkrycie.